Ermənistandan Rusiyaya zərbə - Zəngəzurda nəzarət Fransaya verilir...
Ermənistanın Sünik (Zəngəzur) rayonunun Gorus şəhərində Fransanın fəxri konsulunun ofisinin açılış mərasimi olub. Açılışda Fransanın Ermənistandakı səfiri Olivye Dekotini, Gorus şəhərinin meri Aruş Aruşanyan, Sünik qubernatoru Robert Qukasyan və Fransanın fəxri konsulu Karmen Apunts iştirak ediblər.
Burada həmçinin Ermənistan-Fransa Mərkəzləşdirilməmiş Əməkdaşlıq üzrə 5-ci Konfransı da keçirilib. Tədbirdə iştirak edən xarici işlər nazirinin müavini Vahan Kostanyan bildirib ki, yaxın gələcəkdə Fransa şirkətlərinin Sünikdə mühüm infrastruktur layihəsinin həyata keçirilməsinə cəlb edilməsi planlaşdırılır. Onun sözlərinə görə, bu konfransın Gorusda təşkil edilməsi Ermənistan üçün strateji əhəmiyyət daşıyan regionların, o cümlədən Sünik vilayətinin inkişafını və dayanıqlılığını artırmaq məqsədini nəzərə alaraq gözlənilən idi: “Gorusda Fransanın fəxri konsulunun ofisinin açılışı aydın siyasi iradəni göstərir”. O əlavə edib ki, Ermənistan və Fransa arasında münasibətlər son dərəcə yüksək səviyyədədir və regional çağırışların öhdəsindən gəlməkdə İrəvana kömək etmək məqsədi daşıyır.
Fəxri konsul vəzifəsinə Gorusdakı Frankofoniya mərkəzinin direktoru Karmen Apunts təyin edilib. Ermənistan xarici işlər nazirinin müavininin sözlərinə görə, sabit sülhün təminatı həm də iqtisadi qarşılıqlı əlaqə və regional əməkdaşlıqdır ki, bu da regionda qarşılıqlı etimad mühitinin formalaşmasına töhfə verəcək: “Sünik regional əməkdaşlığın strateji qalasına çevrilə bilər, burada infrastruktur, nəqliyyat və enerji sektorlarında birgə layihələr təkcə Ermənistanın deyil, bütün regionun, eləcə də daha geniş regionun maraqlarına xidmət edəcək. Bizim məqsədimiz sülh və təhlükəsiz regiondur, burada münaqişələr əvəzinə əməkdaşlıq hökm sürür, sərhədlər - qapılar və təhdidlər əvəzinə biz qarşılıqlı hörmət əsasında münasibətləri necə inkişaf etdirmək barədə düşünürük”. Fransanın Ermənistandakı səfiri Olivye Dekotini deyib: "Gorus Ermənistanın geosiyasətinin mərkəzində yerləşən və ilk nöqtə kimi Qarabağdan GƏLƏN əhalini qəbul edən şəhərdir. Bu, regionda sülhü bərqərar edən şəhərdir”. Fransa səfiri GorusDA belə bir konfransın keçirilməsinin vacibliyini vurğulayaraq, şəhərin həmişə yol ayrıcında olduğunu və fəaliyyətinin sülhün bərqərar olmasına yönəldiyini qeyd edib. Beləliklə, Ermənistan Zəngəzur dəhlizinin keçdiyi ərazini Fransanın nəzarətinə verir. Bu, ilk növbədə Rusiyaya zərbədir. Çünki bu nəzarət 2020-ci il 10 noyabr bəyanatəna əsasən, ruslara verilməli idi. Amma Ermənistan fərqli mövqe sərgiləyir.
Xatırladaq ki, Rusiya xeyli müddərdir Ermənistanın Qafan şəhərində Baş konsulluğun açılmasını istəyir. Amma İrəvan hələ də bunu ləngidir. “Vestnik Kavkaza” bu fonda uyazır: “Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov Ermənistana son səfərindən sonra bəyan edib ki, Moskva Ermənistanda ikinci baş konsulluq açmaq niyyətindədir. Hələ 2023-cü ilin payızında nümayəndəliyin açılması haqqında danışılırdı, lakin konsulluq hələ açılmayıb. Qafan Ermənistanın cənubunda, Zəngəzur rayonunun inzibati mərkəzidir, əhalisi 50 min nəfərdən çox olmayan kiçik bir şəhərdir. Zəngəzur silsiləsinin cənub-şərq yamaclarında, Voxçi çayı vadisində, Azərbaycanla sərhəddə yerləşən Ermənistan vilayətidir. Şəhər heç vaxt elm şəhəri və ya sənaye nəhəngi olmayıb və onun ən böyük müəssisəsi uzun müddət mis-molibden zavodu olaraq qalıb. Şəhərdə rus dilində danışanlar da çox azdır. Rusiyalı diplomatlar bu barədə təxminən iki il əvvəl danışıblar və qeyd ediblər ki, konsulluq təkcə Ermənistanda Rusiya vətəndaşlarının maraqlarına xidmət etməklə məşğul deyil. 2022-ci ilin oktyabrında İran Qafanda baş konsulluq açıb. 2023-cü ilin yayında Fransa orada nümayəndəlik açmaq niyyətində olduğunu bildirib. Ardınca da Rusiya. Yəqin ki, Zəngəzur rayonuna maraq onun strateji yerləşməsi ilə bağlıdır: Qafan Ermənistanın cənubundakı ən böyük şəhərdir, Ermənistanın şimalına və İrana gedən yeganə avtomobil yolu oradan keçir. Rusiya Qafana Ermənistandakı mövcudluğunu genişləndirmək üçün fürsət kimi baxır, lakin nümayəndəliyin açılması prosesinin uzanması onu deməyə əsas verir ki, İrəvan iki ilə yaxındır ki, qəsdən bu məsələnin həllindən yayınır. Regionda kommunikasiyaların açılması vasitəsi hesab edilən Zəngəzur rayonu ərazisindən keçən nəqliyyat dəhlizi layihəsi həyata keçirilsə, o, Cənubi Qafqazda gəlirli nəqliyyat arteriyasına çevrilə bilər. Hazırda potensial tranzit şəraiti, yolun kimin çəkəcəyi barədə heç nə məlum deyil. Sadəcə, ermənilər tərəfindən tikilməyəcəyi bəllidir. Ermənistanın resurs bazası ona dəmir yolları çəkməyə imkan vermir və relslərin əvvəllər Ermənistan SSR ərazisindən keçən hissəsi çoxdan sökülüb. Yeni yol sıfırdan tikilməli olacaq və bir vaxtlar podratçı qismində Rusiyanın dövlət korporasiyası “Rusiya Dəmir Yolları”nın adı çəkilirdi, çünki Ermənistanın bütün dəmir yolları “Rusiya Dəmir Yolları” tərəfindən yaradılmış “Cənubi Qafqaz Dəmir Yolları”nın konsessiya idarəçiliyindədir. Belə olan halda Zəngəzur tez bir zamanda rusiyalı mütəxəssislərlə dolacaqdı. Onda Qafandakı baş konsulluq özünü doğruldacaq. Rusiya hərbçiləri Ermənistan ərazisində ikinci hərbi bazanın yaradılmasının məqsədəuyğunluğu barədə fikirlərini bildirib. NATO Zəngəzura diqqət yetirir, Ermənistanın KTMT-dən çıxacağı təqdirdə orada monitorinq qrupları yerləşdirmək istəyir. Maraqlıdır ki, Rusiyanın yeganə baş konsulluğu da İrəvanda deyil, Rusiyanın 102-ci hərbi bazasının yerləşdiyi Gümrü şəhərində yerləşir”. İndi Rusiya konsulluq məsələsini sadə diplomatik struktur olaraq deyil, bölgədəki geniş geosiyasi maraqlar kontekstində dəyərləndirir. Amma Ermənistan onun plamlarına maneə yaradır.
Nahid SALAYEV
