Konstitusiya dəyişikliyi ərəfəsində Paşinyan-kilsə qarşıdurması dərinləşir...
Bu günlərdə Rusiya prezidenti Vladimir Putin Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanı 50 illik yubileyi münasibətilə təbrik edib. Rusiya lideri həmkarına cansağlığı, xoşbəxtlik və hökumət fəaliyyətində uğurlar arzulayıb, həmçinin Avrasiya məkanında sabitlik, təhlükəsizlik və firavanlıq naminə dövlətlərarası münasibətlərin daha da inkişaf etdirilməsinin tərəfdarı olduğunu bildirib. Lakin hələlik Paşinyan daha çox qitənin problemləri ilə deyil, erməni kilsəsinin taleyi ilə maraqlanır.
Ermənistan hökumətinin başçısı yubiley ərəfəsində Erməni Apostol Kilsəsini tabeliyində olan kilsələrə qeyri-adekvat münasibətinə görə tənqid etmək qərarına gəlib: “Kilsələrdə bütün lazımsız şeylər saxlanılır: əlavə mərmər plitələr, sement kisələri, köhnə paslanmış armatur parçaları. İnsan niyə kilsəyə gedir? Mənən paklanmaq üçün içəri girir. Birdən içəri girirsən və bir yerdə zibil səpələnmiş olduğunu, haradasa birinin paltarını, ayaqqabılarını qoyduğunu görürsən”. Paşinyan eyni zamanda, keşişləri yalançılıqda ittiham etdi, bildirdi ki, onlar ateist olduqları halda müqəddəslikdən danışırlar. Paşinyan kilsələrin “tüstü bacası”na çevrildiyini bəyan edərək, keşişləri dini ibadət yerlərini murdarlamaqda suçlayıb. Baş nazirin erməni din xadimlərini əyyaşlıqda, ruhani ədəb-ərkanlarını tapdalamaqda günahlandırması qarşı tərəfi daha da hiddətləndirib. Paşinyanla yanaşı, onun həyat yoldaşı Anna Akopyan da erməni apostol kilsəsinin nümayəndələrini sərt və təhqiramiz şəkildə tənqid edib. Paşinyan özü isə daha sonra sosial media hesabında bu mövzuda bir neçə post paylaşıb. Baş nazir onlardan birindən ruhaniləri “onu rahat buraxmağa” çağırıb, digərində Ermənistanda neçə yepiskopun subaylıq andına sadiq qaldığını soruşub. Ermənistanın baş naziri ilə ruhanilər arasında münasibətlər son illərdə, xüsusən də erməni apostol kilsəsinin rəhbər orqanı - Eçmiədzinin 2020-ci ildə onun istefasını tələb etməsindən sonra pisləşib. Kilsə, həmçinin Qarabağla bağlı siyasətinə görə onu dəfələrlə tənqid edib. Ermənistanın hökumət başçısı ötən il Eçmiədzinin vergiyə cəlb edilməsinin zəruriliyini bəyan edib və kilsəni “təsir agenti” adlandırıb. İndi durum daha da kəskinləşir. Eçmiədzin kanserinin rəhbəri, arxiyepiskop Arşak Xaçatryan bildirib ki, Paşinyan təhsilin azlığını, eləcə də daxili ictimaiyyətlə düzgün ünsiyyət böhranını və məsələləri dərindən dərk edə bilmdiyini nümayiş etdirir. Eyni zamanda, Xaçatryan xatırladıb ki, 2019-cu ildən bəri Erməni Apostol Kilsəsi dəfələrlə respublikanın hakimiyyət orqanlarından dini abidələrin qorunmasına köməklik göstərməyi xahiş edib, lakin hələ də cavab verilməyib. Paşinyanın reaksiyası özünü çox gözlətməyib. O, sosial şəbəkədə keşişə nalayiq söyüşlər söyüb. Bundan əlavə, o, bir daha bir məsələni gündəmə gətirib: “Subaylıq andını pozan keşişlə nə etmək lazımdır? İndi etik cəhətdən daha dürüst olan nədir: könüllü istefa vermək, yoxsa ruhi iztirablara yol vermək - araşdırma olacaqmı, həqiqət üzə çıxacaqmı?”. Bütün bunlar o qədər gözlənilməz və vulqar olub ki, bir çoxları əvvəlcə baş nazirin sosial hesabının hakerlər tərəfindən sındırıldığını güman ediblər. Bununla belə, Paşinyanı həyat yoldaşı Anna Akopyan onu dəstəkləyib və bu da baş nazirin belə addım atmadağına dair şübhələri aradan qaldırıb.
Anna Akopyanın məsələyə müdaxiləsi durumu daha da şiddətləndirib: “Keşişlər şkaf sözündən qorxdular. Yaxşı, təbii ki, belə də olmalıdır. Axı şkaflar qara xalatlı fanatiklərin həyatının qaranlıq küncləridir. Məhz şkaflarda mömin insanların qəzəbinə belə layiq olmayan azğınlıqlar baş verir. Bununla çoxdan barışmış mömin xalq ölkənin əsas fanatiklərini, azğınlarını çiyinlərində daşıyır. İsveçrədə nə işiniz var? Kimi sağ-salamat doğma beşiyinə göndərirsən? Kimi dərhal əsirlikdən azad edirsən? Mənəviyyatın nə olduğunu bilirsinizmi? Budur sizə bir xəbər! Ölkənin əsas mənəvi mafiyası şkaflar haqqında söhbətin açılmasından açıq şəkildə qəzəblənir. Əks halda, seçilmiş dövlət başçısına niyə hücum edərdilər?”. Rusiya-Ermənistan Universitetinin eksperti Anton Evstratov bildirib ki, Paşinyanın kilsəyə təzyiqi həm də onun 2018-ci ilin “məxməri inqilab”ından sonra mövqeyini qoruyub saxlayan kilsənin sıradan çıxarılması istəyi ilə bağlıdır: “Hökumətlə kilsə arasındakı qarşıdurmanın açıq şəkildə iyrənc təzahürləri təsdüfi deyil. Katolikos Qaregin inqilabdan sonra özünü hakimiyyətdən müstəqil aparan sonuncu nümayəndədir. Eyni zamanda, kilsə müxalifət üçün rejimə müqavimət simvollarından biridir”. Ermənistan parlamentində hakim fraksiyanın katibi Artur Ovannisyan bəyan edib ki, əxlaqsız və murdar həyat tərzi sürən, bunu isə ruhanilərin libası ilə ört-basdır edən bütün keşişlərin maskaları cırılacaq. Deputat Ermənistan Nikol Paşinyanın Ermənistan Apostol Kilsəsinin din xadimlərinə qarşı təhqiramiz ritorikasını dəstəkləyib. Ruhanilər barədə bu cür məlumatların hakimiyyətin əlində haradan olduğu ilə bağlı sualı cavablandıran Ovannisyan bildirib ki, maskaların cırılacağı vaxt çatanda həmin məlumatlar ictimaiyyətə açıqlanacaq. Paşinyan isə bəyan edib ki, bütün ermənilərin katolikosunun seçilməsində dövlət həlledici səsə malik olmalıdır. Onun fikrincə, dövlət bu prosesdə əsas rol oynamalıdır və namizədlərdən etik normalara uyğunluq yoxlamasından keçmələri tələb olunur. Amma işin digər tərəfi də ondan ibarətdir ki, Ermənistan konstitusiyası bu müdaxiləyə imkan vermir. Konstitusiyada qeyd olunub ki, dini qurumlar dövlətdən ayrıdırlar və buna görə də onlar təqribən liderin seçilməsi prosedurunu özləri müəyyən edən ayrıca təşkilatlar kimi QHT qanunvericiliyi çərçivəsində fəaliyyət göstərirlər. Katolikos öz prosedur qaydalarına malik olan Milli Kilsə Assambleyası tərəfindən seçilir. Ona görə də dövlət heç bir tədbir görə bilməz, o cümlədən yoxlamalar apara bilməz. Ona görə də ehtimal etmək olar ki, konstitusiya dəyişikliklərində Paşinyan bu məsələnin də həllinə çalışacaq.
Tahir TAĞIYEV
