Ermənistanda parlament seçkilərinə az müddət qalmış bu ölkənin keçmiş prezidenti Levon Ter-Petrosyanın keçirdiyi mətbuat konfransı və bu zaman səsləndirdiyi fikirlər xüsusi müzakirə predmetinə çevrilib. Ter-Petrosyanın, xüsusən Qarabağ haqda dedikləri barədə erməni ekspertlər tərəfindən maraqlı fikirlər səsləndirilir.
Sabiq prezident qeyd edir ki, daha Ermənistanın Qarabağ barədə rəyini heç kim soruşmur: “Biz təkcə müharibəni uduzmamışıq. Ondan daha pisi baş verib. Əgər əvvəllər Qarabağ Robert Köçəryanın günahı üzündən tənzimləmə prosesindən çıxarılmışdısa, bu məğlubiyyətdən sonra artıq Ermənistan münaqişə tərəfi olmaqdan çıxarılıb. Ermənistanın rəyini daha heç kəs soruşmur. Ermənistan Qarabağ barədə müstəqil qərar qəbul edə bilmir. Bu ağır hərbi məğlubiyyətdən sonra yəqin ən pis olanı budur ki, biz artıq bu oyunda oyunçu deyilik”. O bildirib ki, Rusiya hərbçiləri Qarabağı tərk etsə, orada bir erməni də qalmaz: “Ruslar çıxarsa, Qarabağda bir erməni də qalmaz”. Ter-Petrosyan Nikol Paşinyan hakimiyyətə gələndən sonra onunla 2018-ci ildə etdiyi söhbətə toxunub. Keçmiş prezident bildirib ki, həmin görüş zamanı Paşinyana Qarabağ məsələsində Serj Sarkisyandan ona qalmış mirası sənədləşdirməyi məsləhət görüb. 1990-cı illərdə Birinci Qarabağ müharibəsində qazanılmış qələbəni möhkəmləndirə bilməməsi barədə ittihamlara cavab olaraq keçmiş prezident deyib: “Mən möhkəmləndirilmiş qələbəni növbəti hakimiyyətə vermişdim. Mən bu barədə çoxdan, son dəfə keçirdiyim mətbuat konfranslarında, yazdığım məqalələrdə demişəm. Bir məsələ aydın idi: Vazgen Sarkisyan, Robert Köçəryan və Serj Sarkisyanın əhval-ruhiyyəsi belə idi ki, onlar mənim bu proqramı həyata keçirməyimə nəyin bahasına olursa olsun imkan vermək istəmirdilər. Mən məsələni şişirtmirəm. Bunu etməyə cəhd göstərsəydim, vətəndaş müharibəsi başlanardı. Mən bunun baş verməməsi üçün istefaya getdim”. “Daxili maneələr olmasaydı, o vaxt Azərbaycan sülh tənzimləməsi planını qəbul etməyə hazır idimi” sualına Levon Ter-Petrosyan belə cavab verib: “O vaxt Azərbaycan buna sonrakı 23 ildə olduğundan dəfələrlə çox hazır idi...”.
Onun sözlərinə görə, praktiki olaraq ölkənin bütün siyasi partiyaları Dağlıq Qarabağ münaqişəsində Ermənistanın müttəfiqi olmadığını anlaya bilmir və insanlar hələ də gah Amerika, gah İran, gah da digər hansısa istiqamətlərə ümidlə baxmağa davan edir: “Biz eyni səhvləri təkrarlasaq, bütün dünya üçün ən zavallı ölkəyə çevriləcəyik”. Eks-prezident bildirib ki, seçki ərəfəsində Ermənistanda hansı yolla olur-olsun hakimiyyətə gəlmək istəyən iki qütb formalaşıb: “Hər iki tərəf böyük maliyyə, inzibati və kriminal resurslara malikdir və məqsədinə çatmaq üçün istənilən addımı atacaq. Bu situasiyanın yaratdığı təhlükələr haqqında danışmaq istəmirəm”. Ermənitanın artıq Qarabağ məsələsində oyunçu olmadığını qeyd edən keçmiş prezident regionda nəqliyyat kommunikasiyalarının açılmasından da danışıb. Bildirib ki, “nəqliyyat dəhlizi” sözünü hərə öz istədiyi kimi başa düşür: “Azərbaycan Naxçıvana çıxış əldə etmək istəyir, Ermənistan isə Rusiyaya. Burada nəyi izah edəsən? Bəyəm Ermənistan üçün Rusiya ilə etibarlı əlaqə yolunun olması mühüm deyil? Siz bilirsiniz ki, Gürcüstan yolları hansı vəziyyətdədir, Azərbaycan yolları isə bizim üçün bağlıdır. Belə imkan açılsa, Ermənistan üçün bu, gözəl bağlayıcı əlaqə olacaq”. Ter-Petrosyan Azərbaycanla Ermənistan arasında sovet sərhədlərinin tanınması məsələsindən də danışıb. Bildirib ki, bu sərhədlərin tanınmasının alternativi yoxdur. Ter-Petrosyanın sözlərinə görə, məsələ Ermənistanın sovet sərhədlərini tanımağı özünə rəva biləcəyindən getmir. Çünki beynəlxalq ictimaiyyət BMT-nin qismində keçmiş sovet respublikalarının müstəqilliyini tanıyıb: “Burada heç nəyi dəyişmək olmaz. Ermənistanla Azərbaycan arasında sərhədlər sovet sərhədləridir”. Beləliklə, Ter-Petrosyanın mövqeyi onun indi reallıqlarlı daha düzgün dərk etdiyini göstərir. Erməni mediası yazır ki, bu halda parlament seçkilərindən sonra Paşinyan və Ter-Petrosyan koalisiya hökuməti qura bilər. Elə bununla da, “İravnuk” qəzeti qeyd edir ki, Azərbaycanla Ermənistan arasında Qarabağ və sərhəd ziddiyyəti tam aradan qalxacaq. Məsələ burasındadır ki, Ter-Petrosyanın yanaşmasına Ermənistanda artıq ciddi müqavimət yoxdur. Bu da o deməkdir ki, erməni cəmiyyəti onun dediklərini qəbul edir.
Erməni politoloq Levon Şirinyanın sözlərinə görə isə, Azərbaycan Minsk Qrupunu da oyundankənar vəziyyətə salmaqla istəyinə nail olmaqdadır: “İndi Minsk Qrupunun həmsədrlərinin səyləri görülmür, çünki böyük ehtimalla, qrup daxilində ziddiyətlər var. Əsas ziddiyətlər ruslarladır. Konflikt dediklərində nəzərə almaq lazımdır ki, konflikt həll və tənzimlənməyə sahibdir. Konflikti həll etmək dediklərində, bu halda onu xaricdən idarə etmək deməkdir”. Erməni politoloq qeyd edib ki, Rusiya Qarabağ məsələsi üzrə Azərbaycan, Ermənistan və başqa oyunçular arasında ziddiyəti saxlayır. Bununla belə o, indiki vəziyyətdən məhz Azərbaycanın məharətlə istifadə etdiyini bildirir: “Bunu isə Ermənistanda seçkilərə qatılanlar arasında məhz Ter-Petrosyan daha düzgün qiymətləndirir”.
Nahid SALAYEV
.jpg)