Azərbaycan Pakistan bazarlarına dəmir yolu ilə birbaşa çıxış imkanı qazanır...
Bu gün Azərbaycan xarici siyasətinin mühüm prioritet istiqamətlərindən biri də Pakistanla bağlıdır. Azərbaycan bu ölkə ilə əməkdaşlığı genişləndirməkdə olduqca maraqlıdır. Elə Pakistan da eyni mövqedən çıxış edir.
Faktdır ki, Azərbaycanla Pakistan arasında ənənəvi dostluq münasibətləri formalaşdırılıb, ölkələrimiz arasında əməkdaşlıq ikitərəfli, beynəlxalq və regional maraqlar əsasında qurulub. Ölkələrimiz arasında iqtisadi-ticarət sahəsində əməkdaşlığın potensialı çox böyükdür.
Pakistanın inkişaf etmiş kənd təsərrüfatı, yüngül və əczaçılıq sənayesinin olması, Azərbaycanın isə enerji sektoru, infrastruktur tikintisi və digər sahələrdə böyük imkanlara malik olması qarşılıqlı əməkdaşlığın faydalı olacağını indidən deməyə əsas verir. Azərbaycan üçün Pakistandan düyü, tərəvəz, meyvə, tibb və əczaçılıq preparatları, tekstil, idman malları idxal etməyə böyük imkan olduğu kimi, eyni zamanda Azərbaycan da yüksək keyfiyyətli pambıq, meyvə, dərman, yağ və neft, əlvan metallar ixrac edə bilər. Müdafiə sahəsində əməkdaşlıq özünün yüksək trayektoriyasını göstərməkdədir.
Tərəflər arasında iqtisadi münasibətlərin dərinləşməsi üçün də yeni imkanlar açılır. Söhbət iki ölkə arasında dəmir yolu ilə əlaqə yaradılmasından gedir. Məsələ burasındadır ki, Türkiyə, İran və Pakistan 2009-cu ildə başladılan İstanbul-Tehran-İslamabad (ITI) dəmir yolu layihəsini canlandıracaqlarını elan ediblər. Xatırladaq ki, dəmir yolu layihəsi üzrə bir neçə sınaq reysinin həyata keçirilməsinə baxmayaraq, tam fəaliyyətə başlanılmayıb. AmmaTürkiyənin nəqliyyat naziri Adil Karaismailoğlu bildirib ki, layihə üzrə işlərə bu il yenidən başlanacaq. Tarif dərəcələri və vaxt cədvəli hazırlandıqdan sonra əvvəlcə konteynerlərin hərəkəti, daha sonra adi vaqonlarda yüklərin daşınması təmin ediləcək. Qeyd edək ki, dəmir yolu tam hazır olanda İran, Türkiyə və Pakistan liderləri tərəfindən 1985-ci ildə qurulan inkişaf, ticarət və investisiya platforması olan İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı çərçivəsində Əfqanıstan, Azərbaycan və beş Orta Asiya dövləti daxil olmaqla, digər ölkələrin də ticarətini artıra bilər. Dəniz yolu ilə 45 gün çəkən 6,5 min kilometrlik Pakistan-Türkiyə marşrutu üzrə dəmir yolu ilə daşıma müddəti təxminən 11 günə enəcək. Pakistanın ən yüksək iqtisadi qurumu tərəfindən ötən ilin avqust ayında təsdiqlənən layihə 6,8 milyard ABŞ dollarına başa gələcək, maliyyənin 90 %-ni Çin təmin edəcək. Bölgə üçün böyük potensiala malik İstanbul-Tehran-İslamabad dəmir yolu layihəsinin yekunlaşdırıla bilinməməsinin əsas səbəbi isə İrana tətbiq edilən iqtisadi embarqolardır. Bundan başqa, qeyri-kafi infrastruktur səbəbindən yalnız yük qatarı səyahətləri sınaqdan keçirilib. Bundan başqa, Pakistanın dəmir yolunun beynəlxalq xətlərə qoşulması üçün yenilənməyə ehtiyacı var. Pakistanın dəmir yolu ölkənin cənub-qərbindəki Bəlucistan əyalətindəki Quettadan İstanbul-Tehran-İslamabad dəmir yolu marşrutu ilə birləşəcək. İstanbul-Tehran-İslamabad dəmir yolu layihəsində istifadə ediləcək Quetta-Taftan dəmir yolu xətti bir əsr əvvəl inşa edilib və böyük ölçüdə yenilənməlidir. Ötən ilin avqust ayında Pakistanın dəmir yolları naziri yenilənmə üçün texniki-iqtisadi əsaslandırmanın tamamlandığını və 112 milyard Pakistan rupisinin və ya 694 milyon dolların təmirə xərclənəcəyini açıqlamışdı. İstanbul-Tehran-İslamabad qatarının qrafikə uyğun olaraq işə düşməsi üçün bu prosesin sürətlə yekunlaşması lazımdır. Bu fonda xatırladaq ki,Çin uzun müddətdir Türkiyə ilə dəmir yolu əlaqələri qurmaq istəyir. Ötən ay Türkiyənin ilk ixrac qatarı İstanbuldan Çinə yola düşmüş və dekabrın 19-da Çinin Sian şəhərinə çatmışdı. Qatar Bakı-Tiflis-Qars dəmir yolu xətti ilə dövriyyəli olaraq Xəzər Beynəlxalq Tranzit Yolunu izlədi. İstanbul-Tehran-İslamabad dəmir yolu xətti Pekini Pakistan vasitəsilə həm İran, həm də Türkiyəyə bağlayaraq, Çinin "Bir kəmər, bir yol" təşəbbüsünün bir hissəsinə çevrilə bilər. Bu halda Azərbaycan həm Türkiyə, həm də İran üzərindən Pakistana dəmir yolu vasitəsilə çıxış əldə edəcək. Elə bu da Pakistanla ticarət dövriyyəsinin artımı baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Hazırda ölkələrimiz arasında iqtisadi əlaqələrin inkişafı prioritetdir. O da məlumdur ki, pakistanlı iş adamları Azərbaycanda yaradılmış sənaye zonalarında fəaliyyət göstərməkdə, nəqliyyat, enerji, sənaye, əczaçılıq, tikinti, qarşılıqlı investisiya qoyuluşu sahələrində əməkdaşlıqda maraqlıdır. Pandemiyadan əvvəl isə Pakistandan Azərbaycana gələn turistlərin sayı ildən-ilə artıb. Bakı və İslamabad arasında birbaşa nəqliyyat əlaqəsinin qurulması isə hər iki ölkə üçün önəmlidir. Bundan başqa, Pakistan şirkətləri Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı ərazisində yaradılan azad ticarət zonasında əməkdaşlığa da maraq göstərirlər. Dəmir yolu əlaqəsinin yaradılması bu istiqamətdə mühüm üstünlüklər vəd edir.
Tahir TAĞIYEV
