Bəhruz Quliyev: “Sövdələşmənin şərtlərinə diqqət etdikdə də ABŞ-ın maraqları və dünyada söz sahibinə çevrilməsi görünür”
Məlum olduğu kimi, ABŞ daha bir kritik sammitə ev sahibliyi edib. Donald Tramp Ağ Evin Oval kabinetində Ukrayna prezidenti Zelenski ilə görüşüb.
Tramp arada Putinlə telefon danışığı aparmaq üçün Zelenski və Avropa liderləri ilə görüşü dayandırıb. Görüşdən əvvəl Tramp Zelenski və Avropa liderləri ilə görüşündən sonra Putinə zəng edəcəyini bildirmişdi. Trampın Ağ Evdə Zelenski və Aİ liderləri ilə mətbuat mənsublarının qarşısına çıxarkən Makrona dediklərini açıq qalan mikrofon vasitəsilə hər kəs eşidib. Trampın “Bu, çılğın səslənir, amma Putin mənim üçün sövdələşməyə gedəcək” dediyi açıq eşidilir.
Trampın dediyindən belə aydın olur ki, məlum görüşdən sonra Rusiya rəhbəri Putin sövdələşməyə gedəcək. Maraqlıdır, sövdələşmə necə olacaq?
“Trampın Makronla söhbəti zamanı açıq mikrofon vasitəsilə səslənən fikirləri - “Putin mənim üçün sövdələşməyə gedəcək” - əslində gələcək proseslərin açarıdır”
“Səs” qəzetinin baş redaktoru, siyasi şərhçi Bəhruz Quliyev “Bakı-Xəbər”ə şərhində bildirdi ki, Donald Trampın ikinci prezidentliyi dönəmində atdığı addımlar dünyanın yeni mənzərəsini yaradır. Onun Qafqazda sülh təşəbbüsü, “Tramp yolu” adlandırılan yeni siyasi xətt əslində dünyada formalaşan yeni düzənin konturlarını göstərir: “Vaşinqtonda keçirilən kritik sammit, Zelenski və Avropa liderləri ilə görüşlər, ardınca isə Putinə zəng etmək planı - bunların hamısı bir məqsədə xidmət edir, yeni güc balansı yaratmaq. Trampın Makronla söhbəti zamanı açıq mikrofon vasitəsilə səslənən fikirləri - “Putin mənim üçün sövdələşməyə gedəcək” - əslində gələcək proseslərin açarıdır. Burada söhbət yalnız Ukrayna-Rusiya müharibəsinin müzakirəsindən getmir. Bu, həm də Avropa təhlükəsizlik arxitekturasının dəyişdirilməsi, enerji bazarlarının, nəqliyyat marşrutlarının və hətta Cənubi Qafqazın gələcəyinin müəyyənləşdirilməsi deməkdir. Sövdələşmənin şərtlərinə diqqət etdikdə də ABŞ-ın maraqları və dünyada söz sahibinə çevrilməsi görünür. Hesab edirəm ki, Ukrayna məsələsi ilə bağlı sövdələşmədə Tramp Putindən hərbi eskalasiyanın azaldılmasını və atəşkəsə meyllənməsini istəyə bilər. Bu, həm də Zelenskiyə qarşı təzyiq mexanizmi rolunu oynayır.
Eyni zamanda, ABŞ Avropaya yeni şərtlər diqtə edir, enerji və təhlükəsizlik məsələlərində daha çox Amerika asılılığını gücləndirməyə çalışır. Cənubi Qafqazda isə “Tramp yolu” ifadəsi təsadüfi deyil. Burada sövdələşmənin əsas hissəsi Azərbaycan və Ermənistan arasında sülhün təmin olunması, Rusiyanın bölgədəki rolunun isə minimuma endirilməsidir. Əslində Tramp yaxşı anlayır ki, Putin müəyyən güzəştlərə yalnız bir halda gedə bilər. O da qarşılığında iqtisadi və siyasi manevr imkanları əldə etsə. Tramp isə bunu “sövdələşmə” adlandırır. Beləliklə, qeyd etdiymiz kimi, dünya yeni mərhələyə qədəm qoyur. Siyasi səhnədə artıq təkcə müharibə və sanksiyalar deyil, real danışıqlar və şəxsi diplomatiya ön plana çıxır. Trampın üslubu da budur. Yəni sərt, amma sövdələşməyə açıq dillə danışmaq. Bir sözlə, qarşıdakı dövrdə biz həm Ukrayna cəbhəsində, həm Avropada, həm də Qafqazda ciddi dəyişikliklərin şahidi ola bilərik”.
Günel CƏLİLOVA
