Qeyri-neft sektorunun inkişafında Azərbaycan yeni rekorda imza atır
Bu gün Azərbaycan üçün prioritet məsələlərdən biri iqtisadi müstəvidə qeyri-neft sektorunun daha dinamik inkişafına nail olmaqdır. Ölkədə ümumi daxili məhsulla (ÜDM) bağlı vəziyyətin təhlili əslində qeyd edilən səpkidə müəyyn nailiyyətlərin əldə olunduğunu nümayiş etdirir.
Məlumat üçün bildirək ki, cari ilin yanvar-iyun aylarında ölkədə 39 milyard 915 milyon manatlıq və ya əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 2,1 faiz çox ümumi daxili məhsul istehsal olunub. İqtisadiyyatın neft-qaz sektorunda əlavə dəyər 4,7 faiz azalıb, qeyri-neft-qaz sektorunda isə 5,1 faiz artıb. ÜDM istehsalının 39,9 faizi sənaye, 10,3 faizi ticarət, nəqliyyat vasitələrinin təmiri, 7,3 faizi nəqliyyat və anbar təsərrüfatı, 6,4 faizi kənd təsərrüfatı, meşə təsərrüfatı və balıqçılıq, 5,1 faizi tikinti, 1,8 faizi informasiya və rabitə, 1 faizi turistlərin yerləşdirilməsi və ictimai iaşə sahələrinin, 18,9 faizi digər sahələrin payına düşüb, məhsula və idxala xalis vergilər ÜDM-in 9,3 faizini təşkil edib. Əhalinin hər nəfərinə düşən ÜDM 3987,6 manata bərabər olub. Beləliklə, bu statistic rəqəmlər göstərir ki, ölkədə ÜDM artımı məhz qeyri-neft sektoru hesabına təmin edilir. Məsələnin bu tərəfinə toxunan prezident İlham Əliyev Azərbaycan Televiziyasına müsahibəsində qeyri-neft sektorunun inkişafını yüksək qiymətləndirib: “Altı ayın yekunları göstərir ki, artıq Azərbaycan iqtisadiyyatı tənəzzüldən çıxıb. Əgər bu altı ayın hər bir ayının iqtisadi göstəricilərinə nəzər salsaq görərik ki, ilin əvvəlində iqtisadi tənəzzül daha böyük rəqəmlərlə ölçülürdü. Hər ay tənəzzül azalırdı və biz may ayının yekunlarına görə bir balaca iqtisadi inkişafa nail ola bildik. Altı ayın yekunları isə bunu göstərir ki, bizim iqtisadiyyatımız 2 faiz artıb. Bu, yaxşı göstəricidir. Xüsusilə dünyada gedən proseslərə nəzər saldıqda görürük ki, dünya ölkələrinin böyük əksəriyyəti hələ ki, iqtisadi tənəzzüldədir. Bizim iqtisadiyyatımız isə artır və əminəm ki, ilin sonuna qədər daha da artacaq. Daha sevindirici məsələ odur ki, qeyri-neft sektorumuz 5 faizdən çox artıb. Bu, doğrudan da böyük rəqəmdir, böyük göstəricidir, görülmüş işlərin təzahürüdür”. Sənaye istehsalının 0,3 faiz azaldığını qeyd edən prezident İlham Əliyev vurğulayıb ki, bunun əsas səbəbi neft hasilatı ilə bağlıdır, OPEC+ razılaşmasının yerinə yetirilməsidir: “Bilirsiniz ki, biz hasilatı azaltmışıq və necə deyərlər, bu versiyanı təsdiqləyən digər göstəriciyə diqqətinizi cəlb etmək istərdim. Qeyri-neft sənayemiz 16,6 faiz artıb və daha da artacaq. Görüləcək digər işlər qeyri-neft sektorunun sənaye potensialını daha da artıracaq. Çünki 16,6 faiz artım olub, mən bilmirəm hansı başqa ölkədə buna rast gəlmək olar”.
Bu fonda qeyd edək ki, qeyri-neft sektoru indi Azərbaycana ən çox valyuta gətirən sahələr sırasına da daxil olub. Ümumiyyətlə, qeyri-neft sektorunun ixrac potensialı sürətlə artır. 2021-ci ilin 6 ayında qeyri-neft məhsullarının ixracı ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 27,1 faiz artaraq 1 milyard 162,4 milyon dolları ötüb. Bu dövrdə qeyri-neft sənaye məhsullarının ixracında 40,1 faizlik artıma nail olunub. Ümumilikdə, ilin birinci yarısında ixracın artımı 14,8 faiz təşkil edib. İxracın artımı maliyyə dayanıqlılığına müsbət təsir etməklə yanaşı, yeni iş yerlərinin yaradılmasını, valyuta ehtiyatlarının stabilliyini və artımını təmin edir. Bütün bunlar bird aha göstərir ki, koronavirus pandemiyasının davam etməsinə baxmayaraq, yerli iqtisadiyyat bərpa olunur. Burada yeni istehsal güclərinin işə salınması əhəmiyyətli inkişaf faktoru olub. Bu istehsalatların çoxu sənaye parklarında yaradılıb. Sənaye parkları və məhəllələrinin, həmçinin aqroparkların fəaliyyətinin daha yaxşı koordinasiyası, yatırımların, xüsusən birbaşa xarici investisiyanın cəlb olunması üçün bu ilin yanvar ayında Prezidentin sərəncamı ilə İqtisadiyyat Nazirliyi yanında İqtisadi Zonaların İnkişafı Agentliyi yaradılıb. Xüsusi iqtisadi zonaların məqsədi innovativ və yüksək texnologiyalar əsasında rəqabətqabiliyyətli sənaye istehsalının inkişafı üçün əlverişli şərait yaratmaq, qeyri-neft sektorunun davamlı inkişafını təmin etmək və əhalinin məşğulluq səviyyəsini artırmaqdır.
Bu fonda onu da qeyd edək ki, hazırda işğaldan azad edilmiş ərazilərimizin bərpası, gələcək inkişafının təmin olunması, bu torpaqlarda infrastrukturun yenilənməsi, istiqamətində mühüm tədbirlər həyata keçirilir. Dövlət başçısının “Azərbaycan 2030: sosial-iqtisadi inkişafa dair Milli Prioritetlər”in təsdiq edilməsi haqqında sərəncamın ardınca “Azərbaycan Respublikasında iqtisadi rayonların yeni bölgüsü haqqında” fərman imzalaması bu mənada mühüm iqtisadi səmərəliliyi ehtiva edir. Yeni strateji dövrdə qarşıda dayanan məqsədlərə nail olmaq üçün uyğun siyasət və islahatlar çərçivəsini formalaşdırmaq məqsədilə imzalanan bu sənədlər işğaldan azad edilmiş ərazilərin zəngin iqtisadi potensialından, təbii sərvətlərindən və geniş turizm imkanlarından səmərəli şəkildə istifadə olunması üçün bütün işlərin vahid proqram əsasında aparılmasını təmin edəcək. Bu da öz növbəsində iqtisadiyyatın qeyri-neft sektorunun inkişafını daha dinamik hala gətirəcək.
Ramil QULİYEV
