Qabil Hüseynli: “Talışlarla bağlı hazırlanıb AŞPA-nın nəzərinə çatdırılan hesabat başdan-ayağa cəfəngiyatdır”
Görünən budur ki, 44 günlük müharibədən sonra müxtəlif ölkələr və beynəlxalq təşkilatlar Azərbaycana hansısa yöndən təzyiqlər üçün yeni modellər axtarırlar. İndi də talışların hüquqlarının pozulması, yaxud təhsil almaq hüququnun olmadığı barədə yeni format tapıblar. Azərbaycan Talışlarının İctimai Şurası (ATİŞ) sentyabrın 15-də hesabat yayıb.
Hesabatda Avropa Şurasının 2016-2021-ci illər ərzində “Milli azlıqların müdafiəsi haqqında" Çərçivə Sazişinə istinad edilərək Azərbaycanda talış xalqına münasibətdən bəhs olunur. Bildirilir ki, Azərbaycan hökuməti talışları xalq olaraq tanımır, onların dil, kimlik və təhsil hüquqlarına hörmətlə yanaşmır.
Təbiidir ki, bu iddialar cəfəngiyatdır. Belə sərsəm iddiaların məhz indiki məqamda meydana çıxması təsadüfdür, yoxsa təşkil olunmuş bir oyundur?
Politoloq Qabil Hüseynli qəzetimizə açıqlamasında bildirdi ki, özünü “Azərbaycan talışlarının ictimai şurası” adlandıran qurumun Avropa Şurasının Parlament Assambleyasına hesabatı kənar təsirlər nəticəsində ortaya çıxıb: “Azərbaycan multikultural məkan kimi milli azlıqlara və müxtəlif dini konfessiyalara müsbət münasibətilə tanınır:
“Talışlarla bağlı hazırlanıb AŞPA-nın nəzərinə çatdırılan hesabat başdan-ayağa Azərbaycan dövlətinin bu sahədə yeritdiyi siyasətə kölgə salmaq məqsədi güdür. Çünki talışlarla Azərbaycan türkü arasında qohumluq, mənəvi yaxınlıq, qaynayıb-qarışmaq minillərə dayanır. Talışlarla türklər hər zaman bir yerdə olub və həmişə ortaq mövqe nümayiş etdirib. Azərbaycan Prezidentinin azsaylı xalqlarla bağlı xüsusi fərmanı var. Həmin fərmanda azsaylı xalqların milli, mədəni inkişafı üçün bütün müddəalar öz yerini tapıb. Talış xalqına münasibət çox yaxşıdır. Biz qaynayıb-qarışmış bir toplumuq. Onlar bizimlə iç-içə yaşayır. Lənkəranda əhalinin 55 faizi talışlardı, Masallıda əhalinin 30 faizi həmin etnik azlıqlardı. Yalnız Lerik və Astarada əhalinin əksəriyyətini onlar təşkil edir. Talışların yaşadığı Lənkəranda Dövlət Universiteti var. Orada talış dili və ədəbiyyatı üçün müəllimlər hazırlayan xüsusi fakültə mövcuddur. Bu bölgədə orta məktəblərdə 1-4-cü siniflərə talış dili tədris edilir. Yəni talış dilinə bu kimi diqqət ayrılır. Lənkəranda dövlət tərəfindən maliyyələşdirilən Lənkəran Dövlət Teatrında həm Azərbaycan, həm də talış dilində tamaşalar hazırlanıb nümayiş olunur. Bundan başqa, orda regional televiziya var. Sözügedən regional televiziyada həftənin üç günü talış dilində proqramlar hazırlanıb təqdim edilir. Regional televiziyanın nəzdində radio da var və orda da talış dilində verilişlər yayımlanır. Talışların nümayəndələri Azərbaycan parlamentində, müxtəlif strukturlarda təmsil olunurlar. Mənsubiyyət etibarilə talış olanlar sırf Azərbaycan türklərinin yaşadığı rayonlarda həm icra başçısı, həm polis rəisi, həm də digər vəzifələrdə olurlar. Azərbaycanda ən ali dini təşkilatın başında milliyyətcə talış olan Allahşükür Paşazadə durur. Onun qardaşı isə millət vəkilidir. Yəni bizdə heç bir məhdudiyyət və ayrıseçkilik yoxdur, kadr seçimində şəxsi keyfiyyətə baxılır, milliyyətə deyil”.
Politoloqun sözlərinə görə, dünyada 6 mindən çox millət olsa da, cəmi 202 dövlət quruluşu var: “Hər bir millətin ayrıca dövlətinin olması mütləq bir norma deyil. İndi biz Xınalıq kəndində yaşayanlar üçün ayrıca məktəb açmalıyıq? Amerikada 2 mindən çox millətin nümayəndəsi var. Amma o 2 mindən artıq millətin ayrıca məktəb və ya başqa müəssisəsi yoxdur. Rusiyada 26-dan şox türksoylu millət yaşayır. Onlardan yalnız irilərinin - tatarların, başqırdların, çuvaşların zəif bir muxtariyyəti var. Cənubi Azərbaycanda yaşayan 30 milyonluq soydaşımızın isə adi dil haqqı təmin edilmir. Onların dilində tədris, teatr, mədəniyyət müəssiləri yoxdur. Hətta onlara küçələrdə öz dilində danışmağı qadağan edirlər. Bizdə milli azlıqlara xüsusi diqqət göstərilir. 44 günlük Vətən müharibəsində talışlar xüsusi cəsarət, qəhrəmanlıq göstərdilər. Hər zaman talışlar bu cür davranıb, çünki Azərbaycan onların vətənidir və bu vətəni qorumaq üçün həmişə öndə olublar. Onlar saylarının azaldılmasından gileylənirlər. Siyahıyaalmada kimsə öz milli mənsubiyyətini talış kimi göstərmirsə, biz buna nə edə bilərik? Bütün bu millətlər vahid Azərbaycan ətrafında birləşir. Biz bunun ən bariz nümunəsini 44 günlük müharibə zamanı gördük”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
