Sevinc Nuruqızı:“Uşaq verilişləri arası yalnız uşaqların yaş kateqoriyasına uyğun reklamlar olmalıdır”
“Uşaqların yaş kateqoriyasına uyğun olmayan reklamların uşaq verilişlərinin arasında göstərilməsi çox mənfi bir haldır və qanunvericilikdə əks olunan yeni tələblər bütün bunlara son qoyacaq”
Bəzi televiziyalarda həm verilişlərin, həm də veriliş arası reklamların düzgün təsnifatlandırılmaması, uyğun şəkildə təqdim edilməməsi illərdir ki, problem olaraq diqqəti çəkir. Ən böyük problem isə verliş arasında reklamların düzgün seçilməməsidir. Telekanallarımızda kifayət qədər əyləncəli, şou xarakterli verilişlər, sosial-ictimai tok şoular var və həmin proqramlara da kifayət qədər reklam verilir. Bu öz yerində. Bu verilişlərlə yanaşı, çox təəssüf ki, həmin reklamlar telekanallarımızda mövcud olan üç-dörd uşaq verilişlərinin arasında da göstərilir. Uşaqların yaşına, dünyagörüşünə, psixologiyasına uyğun olmayan bu reklam çarxları onların psixikasına mənfi təsir gösrərir. Qadın bezlərinin və digər məhsulların uşaq proqramlarının reklam hissəsində nümayiş olunması mənfi haldır və bu da uşaqların zərərli informasiya almasına səbəb olur.
Artıq uşaq verilişlərində yayılan reklamların qarşısına məhdudiyyət qoyulur. Əsas məsələ isə bu reklamların uşaqların yaşına uyğun olması tələbidir.
Belə ki, gələn il yanvarın 1-dən uşaq verilişlərində yayılan reklamların uşaqların yaş kateqoriyasına uyğun olması tələbi qoyulacaq. Bu məsələ Prezident İlham Əliyev tərəfindən yeni təsdiqlənən "Reklam haqqında” qanunda öz əksini tapıb. Qanuna edilən yeni əlavəyə əsasən, yanvarın 1-dən uşaqlar üçün kino və video xidmətlərin göstərilməsi zamanı, uşaq teleradio proqramlarında və verilişlərində, uşaqlar üçün nəzərdə tutulmuş dövri mətbu nəşrlərdə yayılan reklam onun yerləşdirildiyi informasiya məhsulunun yaş kateqoriyasına uyğun olmalıdır. Uşaqlar üçün nəzərdə tutulan informasiya məhsullarında (telekommunikasiya şəbəkələri, o cümlədən internet şəbəkəsi vasitəsilə yayılan informasiya məhsulları və sellülar (mobil) rabitə şəbəkəsi də daxil olmaqla) onların zərərli informasiya məhsulunun hazırlanmasına cəlb edilməsi barədə elanların yerləşdirilməsinə yol verilməyəcək.
"İnformasiya, informasiyalaşdırma və informasiyanın mühafizəsi haqqında” qanuna əsasən, internet informasiya ehtiyatlarında informasiya məhsulunun uşaqlar arasında yayılmasını məhdudlaşdıran xəbərdarlıq mətni əks olunmalıdır.
"Təhsil haqqında” qanuna edilən yeni əlavəyə əsasən, yanvarın 1-dən uşaqlar arasında dövriyyəsi qadağan edilən informasiya məhsulunun uşaqlar üçün nəzərdə tutulmuş təhsil müəssisələrində və ya həmin müəssisələrin sərhədindən yüz əlli metrdən az olan məsafədə yayılmasına yol verilməyəcək.
"Məktəbəqədər təhsil haqqında” Qanuna edilən əlavəyə əsasən, yanvarın 1-dən məktəbəqədər təhsil müəssisələrində uşaqların təlimi üçün nəzərdə tutulan informasiya məhsullarının məzmunu və bədii tərtibatı altı yaşadək uşaqlar üçün nəzərdə tutulan informasiya məhsullarının məzmununa və bədii tərtibatına uyğun olmalıdır.
Gördüyümüz kimi, uşaqların zərərli və yaşlarına uyğun olmayan informasiya ilə təmin olunmasının qarşısı artıq qanunvericiliklə alınır.
Tanınmış uşaq yazıçısı, uşaq ədəbiyyatı mütəxəssisi Sevinc Nuruqızı hesab edir ki, uşaqların zərərli informasiyalardan qorunması məsələsinin qanunvericilikdə əksini tapması müsbət haldır. S.Nuruqızının sözlərinə görə, uşaq verilişlərinin arasında verilən reklamların heç biri uşaqların yaşına uyğun deyil. Onun dediyinə görə, yanvarın 1-dən uşaq verilişlərində yayılan reklamların uşaqların yaş kateqoriyasına uyğun olması tələbi qoyulması çox müsbətdir. “Bilirsiz, ən böyük probelmlərdən biri uşaq verişiləri ilə bağlıdır. Uşaq verilişlərinin arasında uşaqların yaşlarına uyğun olmayan reklam çarxları verilir, bu da o verilişə mənfi çalar gətirir”-deyə bildirən S.Nuruqızının dediyinə görə, bu məsələnin artıq qanunvericiliklə tənzimlənməsi problemə birdəfəlik son qoyacaq. “Təbii, uşaqlar reklam arasında da durub getmirlər ki. Əksinə, reklama daha diqqətlə baxırlar və əgər uşaq verilişləri arasında spirtli içki və yaxud enerji içkisi reklamı gedirsə, bu birbaşa uşağın yaddaşına hopur. Eyni zamanda da reklam olduqca güclü bir silah olduğundan, bunlar uşaqların yaddaşında günü-gündən daha da güclənir, nəticəsi də ağlasığmazdır. Bu baxımdan, uşaq verilişləri arası yalnız uşaqların yaş kateqoriyasına uyğun reklamlar olmalıdır. Kitab reklamı olsa, daha yaxşı olar. Həmçinin uşaqlara aid jurnalların, qəzetlərin, yaxud hansısa bir uşaq əyləncə yerlərinin, uşaq qida məshullarının reklamları da verilişlərarası təqdim edilərsə pis olmaz. Amma uşaqların yaş kateqoriyasına uyğun olmayan reklamların uşaq verilişlərinin arasında göstərilməsi çox mənfi bir haldır və qanunvericilikdə əks olunan yeni tələblər bütün bunlara son qoyacaq”-deyə S.Nuruqızı baki-xeber.com-a bildirdi.
İradə SARIYEVA
