Sülh danışıqlarının rəsmən dayandırılması müharibənin yaxın zamanlarda diplomatik yolla həllinin mümkün olmadığını göstərir
Kremlin sözçüsü Dmitri Peskov bildirib ki, Rusiya iləUkrayna arasında sülh danışıqları “həmişəki kimi aktiv deyil”, yəni hazırda danışıqlar dayandırılıb.
Danışıqların rəsmi olaraq “dayandırılması” ifadəsi o deməkdir ki, ya tərəflər arasında müəyyən razılaşma, ya da konkret format tapılmayıb. Əgər Rusiya belə bir qərarı təsdiqləyibsə, bu, onun səylərinin azaldığını və ya Ukrayna məsələsində mövqeyinin sərtləşdirdiyini göstərə bilər.
Peskov danışıqların tamamilə bitmədiyini, müəyyən əlaqə kanallarının qalmaqda olduğunu söyləyir. Bu bəzən diplomatik manevr kimi istifadə edilir. Məsələn, müharibənin getdiyi şəraitdə tərəflər bilgi mübadiləsinə, ciddiləşdirilmiş şərtlərin formalaşmasına və ya vasitəçilərin iştirakına hazırlıq kimi əlaqəni qoruyur.
Rusiya tərəfi danışıqları dayandırmaqla daxili auditoriyaya siyasi mesaj verə bilər ki, "biz zəiflik göstərməyəcəyik", “qarşı tərəf şərtləri qəbul etmir”.
Ukrayna və onun tərəfdaşlarından bu xəbər həm ehtiyatlılıq, həm də diplomatik basqının davamlılığını təmin etmək istiqamətində hərəkətlər tələb edə bilər.
Avropa, ABŞ və beynəlxalq təşkilatların reaksiyası vacibdir, çünki onlar Ukraynanın sülhə dair təkliflərini və ya razılaşma ideyalarını dəstəkləyirlər.
Əgər danışıqlar uzun müddət davamlı şəkildə dayandırılsa, müharibə şəraiti dondurula və ya qarşıdurma ehtimalları arta bilər.
Ukrayna hökuməti bu cür xəbərlərə reaksiya verəcək. Kiyev ya diplomatik baxımdan tərəfdaşlarla məsləhətləşmələrini gücləndirəcək, ya da alternativ yollara, yəni yardım, silah təminatı, beynəlxalq təzyiqlər kimi istiqamətlərə yönələcək.
Tutaq ki, Rusiya-Ukrayna sülh danışıqlarının dayandırıldığı Moskva tərəfindən rəsmi təsdiqləndi. Sonrakı davamiyyət necə olacaq?
Əgər Moskva tərəfindən rəsmi şəkildə Rusiya–Ukrayna sülh danışıqlarının dayandırılması təsdiqlənibsə, sonrakı proses bir neçə istiqamətdə inkişaf edə bilər:
Baki-xeber.com nəşrinə görə, Rusiya “dayandırılma” ifadəsi ilə danışıqların tam qapandığını yox, sadəcə hazırda nəticəsiz və ya faydasız olduğunu göstərməyə çalışır. Bu, gələcəkdə şərtlərin dəyişməsi ilə “qapını açıq” saxlamaq üçün diplomatik manevr ola bilər.
Ukrayna tərəfi isə bunu Qərb ölkələri ilə məsləhətləşmələrini intensivləşdirmək, yeni formatlar (məsələn, vasitəçi ölkələrin iştirakı ilə) axtarmaq üçün əsas kimi istifadə edə bilər.
Danışıqların dayandırılması fonunda cəbhədə gərginliyin artması gözləniləndir. Çünki tərəflər diplomatik irəliləyiş olmadığı halda, mövqelərini yalnız hərbi yolla möhkəmləndirməyə çalışacaqlar.
O ehtimal da var ki, müharibə “dondurulmuş münaqişə” formasına düşə bilər. Yəni genişmiqyaslı irəliləyişlər olmasa da, daimi toqquşmalar davam edə bilər.
ABŞ və Avropa İttifaqı danışıqların dayanmasını Rusiyanın məsuliyyəti üzərinə yükləyərək Ukraynaya dəstəyi (silah, maliyyə yardımı) gücləndirə, BMT, Türkiyə, Çin kimi vasitəçi olmağa çalışan aktorlar “minimum dialoq kanalları”nın qorunmasına yönəlmiş təşəbbüsləri önə çəkə bilərlər.
Kreml bu addımı daxili auditoriyaya “sərt mövqe” kimi təqdim edəcək. Yəni “Rusiya geri çəkilmir, şərtlərimizi qəbul etməyən tərəflə danışıqlara oturmayacağıq” mesajı verəcək.
Eyni zamanda, müharibənin uzanması fonunda iqtisadi və sosial təzyiqlər artarsa, gələcəkdə Moskva daha yumşaq formatlara getmək məcburiyyətində qalacaq.
Kiyev danışıqların dayanmasından “məsuliyyət Rusiyanın üzərindədir” arqumentini istifadə edərək beynəlxalq dəstəyi artırmağa çalışacaq. Alternativ yollar kimi, təhlükəsizlik zəmanətləri, NATO ilə əməkdaşlıq, yeni sanksiya paketlərinin gündəmə gətirilməsi və əlavə hərbi yardımın alınması ön plana çıxacaq.
Yekun olaraq qeyd edək ki, sülh danışıqlarının rəsmən dayandırılması müharibənin yaxın zamanlarda diplomatik yolla həllinin mümkün olmadığını göstərir. Qısa müddətdə hərbi eskalasiya və siyasi təzyiqlərin artması, orta müddətdə isə yeni vasitəçilərin səhnəyə çıxması və “yeni format” axtarışları gözləniləndir.
Akif NƏSİRLİ
