çərşənbə günü, 09 iyul 2025
     

Azərbaycanın cənub sərhədlərində yeni Çernobıl təhlükəsi sürətlə böyüyür...

Image

Davam edən müharibədə İsrail İranın nüvə infrastrukturunu hədəf alıb, əsas fokusunu isə yer altındakı uran zənginləşdirmə zavodlarına yönəldib. Bunlardan biri ölkənin mərkəzində yerləşən və Atom Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentliyin (MAQATE) məlumatına əsasən İsrailin hücumları zamanı ciddi zədə almış Natanz obyektidir.

Digər bir obyekt isə Fordodur, zavod dağların altında, yerin dərinliklərində qurulub. Fordonu partlatmaq üçün bunker dağıdan bombalardan daha güclü silaha ehtiyac var. Belə bir silaha Amerika Birləşmiş Ştatları sahibdir. Bəs, Fordonu bombalamağın riskləri nələrdir?

MAQATE İranın nüvə obyektlərinə edilən hücumları çox narahatedici kimi xarakterizə edib. Qurumun baş direktoru Rafael Qrossi deyib ki, hərbi eskalasiya əhali və ətraf mühit üçün ciddi nəticələrə səbəb ola biləcək radiasiyanın yayılma ehtimalını artırır.

Uranın zənginləşdirilməsi zavodları uranın müəyyən növ ehtiyatlarının və ya izotop yaradılması üçün istifadə olunur. “Surrey” Universitetinin və Böyük Britaniya Milli Fizika laboratoriyasının professoru Peddi Reqan bununla bağlı qeyd edir: “Uran yerdən iki formada çıxır: bunlardan biri uran-238, digəri isə uran-235-dir və nüvə reaktorunda istifadə etmək üçün bunlar lazımdır”. Uranın zənginləşdirməsi prosesi uran-235-in miqdarını artırmaq deməkdir. Bu proses uranı qaz formasında götürüb sentrifuqa adlı maşında fırlatmaqla mümkün olur, professor Reqan deyir ki, uran-238 uran-235-dən ağır olduğu üçün fırlandıqca bu ikisi ayrılmağa başlayır. Zənginləşməni artırmaq üçün isə bu proses davamlı təkrarlanır. Atom elektrik stansiyalarına, adətən, 3-5 faiz zənginləşdirilmiş uran lazım olur ki, idarəolunan nüvə reaksiyasını başladaraq enerji hasil edilsin. Lakin məqsəd nüvə silahı istehsal etmək olduğu zaman daha böyük həcmdə uran-235-ə ehtiyac yaranır. Bu isə təxminən 90 faiz zənginləşmə deməkdir. MAQATE bildirir ki, İran uranı 60 faizədək zənginləşdirib, bu, nüvə silahı almaq yolunda yetərli miqdardır. Lakin doğru yerləşdirilmiş zənginləşdirilmiş uran ehtiyatlarını raketlə vurmaq “Fukuşima” və ya “Çernobıl” atom elektrik stansiyalarındakı partlayışlar zamanı baş vermiş fəlakətlərin həcmində nüvə hadisəsinə səbəb olmayacaq. "Portsmouth” Universitetinin professoru, “Çernobıl” atom elektrik stansiyasının partlayışından sonra yaşanan fəlakətin nəticələrini araşdırmış Cim Smit qeyd edir edir: “Yüksək zənginləşdirilmiş uran zənginləşdirilməmiş urandan üç dəfə çox radioaktivdir. Ümumiyyətlə, onların heç biri xüsusilə radioaktiv deyil. O, ətraf mühitin ciddi ekoloji çirklənməsinə səbəb olmaz. Bizi daha çox uranın reaktorda və ya bombada parçalanması zamanı ayrılan məhsullar - radioaktiv sezium, radioaktiv stronsium, radioaktiv yod kimi şeylər maraqlandırır. Onlar daha çox ekoloji çirklənmə problemi yaradırlar. Lakin uranı zənginləşdirmə zavodlarında heç bir nüvə reaksiyası baş vermədiyi üçün və bomba partlayışı onu qızışdırmayacağı üçün təhlükəli radioaktiv parçalanma məhsulları ortaya çıxmayacaq”. Əvəzində uran, sadəcə, partlayış nəticəsində ətrafa dağıla bilər.

Natanz zavodlarında bombalamadan sonra MAQATE obyektdə radioaktiv çirklənmə qeydə alsa da, qurum bildirib ki, zavoddan kənardakı çirklənmə səviyyəsi dəyişməz qalıb və normal səviyyədədir. Bristol Universitetinin Mineralogiya və Radioaktiv Tullantıların İdarəolunması kafedrasından professor Klara Korkhill bildirir: “Uranla radiasiya çox da uzağa yayılmır. Lakin zavoda yaxın olan şəxslərin səhhəti risk altında ola bilər. İnsan orqanizmi üçün zəhərli olması baxımından, siz uranın hissəciklərini içinizə çəkmək istəməzsiniz və onları həzm etmək də istəməzsiniz. Ona görə ki, uran hissəcikləri hüceyrələrdə, ağciyərlərdə və yaxud da mədədə yerləşərək, yavaş-yavaş radioaktiv şəkildə parçalana və insan orqanizminə zərər vura bilər”. Ümumiyyətlə, radioaktivlik, kimyəvi təsir yaxınlıqdakı istənilən şəxs üçün problem təşkil edə bilər. “Bangor” Universitetindən nüvə materialları üzrə professor Saymon Middleburq bildirib: “Əgər bir hadisə baş versəydi və sentrifuqaların içərisində olan uran heksafluoridi, qaz ətrafa sızsaydı, bu, həqiqətən də ciddi kimyəvi hadisə olardı. Əgər uran heksafluoridi havadakı nəmlə birləşərsə, o ciddi şəkildə aşındırıcı və zərərverici olmağa başlayır, çünki bu birləşmədən çox güclü turşu əmələ gələ bilir”. O, eyni zamanda vurğulayır ki, bu yerli bölgədən kənardakı ərazilərdə ciddi ekoloji problem yaratmayacaq. Hədəf İranın nüvə proqramı olduğu üçün, elə İsrailin hücumları zamanı da əsas diqqət uranı zənginləşdirən obyektlərə yönəlib. Bu zavodları zədələmək Çernobıl və ya Fukusimadakı fəlakətlər kimi "nüvə hadisəsi" riski daşımır. Səbəbi isə odur ki, uranı zənginləşdirmə zavodlarında nüvə reaksiyası baş vermir. Nüvə stansiyalarının reaktorlarında uran atomları idarə olunan parçalanma reaksiyasında bölünür ki, bu da uran yanacağından daha radioaktiv olan enerji və tullantı məhsulları üçün istilik yaradır.

Digər bir tərəfdən uranı zənginləşdirmə zavodları sadəcə yanacaq istehsal edir. “Banglor” Universitetindən Simon Middleburgh izah edir ki, əgər zənginləşdirmə zavodu bombalanmaya məruz qalsa, zənginləşdirilən uran obyektdən atılacaq . Lakin çətin ki, bu zaman hansısa nüvə reaksiyası baş verə, üstəlik zərər yerli olacaq və zavodun ətrafını əhatə edən bölgədən başqa ərazilərə hər hansı radioloji risk təşkil etməyəcək. MAQATE bildirib ki, Hadisə və Fövqəladə Hallar Mərkəzi gecə-gündüz çalışaraq, İranın nüvə obyektlərinin vəziyyətini və bu obyektlərdə radiasiyanın səviyyəsini izləməyə davam edəcək.

Ramil QULİYEV




DİGƏR XƏBƏRLƏR

VİDEO

Dünyada xaos böyüyür, Azərbaycana təhlükə də artır... - VİDEO

Tramp İranla müharibədən niyə qorxur... - VİDEO

Aydın Quliyev Putinin köməkçisinin cavabını sərrast verdi... - VİDEO

3 bank Maliyyə Nazirliyinin 500 milyon manatını 7,5 faiz əlavəsilə necə qaytaracaq?..

Erməni iranşünas Pezeşkiana şər atdı - İran susdu...

“Medianın inkişafında Ümummilli Lider Heydər Əliyevin rolu” mövzusunda konfrans keçirilib - FOTO/YENİLƏNDİ

SON XƏBƏRLƏR

09.07.2025 / 13:11
Türkiyənin turizm mərkəzi : “Akdeniz’in İncisi” Mersin...

09.07.2025 / 12:46
Duyğulara sənətlə toxunuş”: Gəncədə kimsəsiz uşaqlara art-terapiya dəstəyi

09.07.2025 / 12:43
Tramp Putinə “kiçik bir sürpriz” hazırlayır – çox məyus oldum...

09.07.2025 / 12:09
Azərbaycan ECO-da birləşdirici regional güc mərkəzinə çevrilir

09.07.2025 / 12:00
"PKK mövcudluğunu bitirib" - Abdullah Öcalan çağırış etdi!

09.07.2025 / 11:35
Hakan Fidan və Yaşar Gülər Pakistanda - bu mühüm məsələlər müzakirə olunacaq

09.07.2025 / 11:28
Ermənistanda poliqonda partlayış olub - TƏCİLİ

09.07.2025 / 11:25
Baş nazir idi, indi bankda məsləhətçi işləyəcək...

09.07.2025 / 11:20
Gənclər üçün “Ekoloji Texnologiyalar və Sosial Sahibkarlıq” düşərgəsi keçiriləcək

09.07.2025 / 11:12
Şəmkirdə "KİA" aşıb, ölən və xəsarət alanlar var

09.07.2025 / 11:05
Yol polisi skuter, moped və velosiped sürücülərinə çağırış etdi

09.07.2025 / 11:02
Diplomatik xidmət orqanlarının rəhbərləri Xankəndiyə gediblər

09.07.2025 / 10:38
BAMF-ın baş ofisində növbəti təlim keçirilib

09.07.2025 / 10:34
Axtarışda olan 90 nəfər saxlanılıb - polisdən AÇIQLAMA

09.07.2025 / 10:22
Dünya bazarında neftimiz bahalaşdı - 75 dolları ötüb...

09.07.2025 / 10:18
İsrail Suriyada 11-ci hərbi bazasını qurub

09.07.2025 / 10:12
Qarabağa getmək istəyənlər, bu xəbəri mütləq oxuyun!

09.07.2025 / 10:08
28 azərbaycanlı Almaniyadan geri qəbul edildi - Dövlət Xidməti

09.07.2025 / 10:04
Yevlaxda itkin düşən kişinin meyiti kanaldan tapıldı

09.07.2025 / 10:01
Türkiyənin ilk iqlim qanunu təsdiqləndi

09.07.2025 / 09:38
"Peşə bayramınız mübarək!" - Ceyhun Bayramovdan təbrik mesajı

09.07.2025 / 09:28
Tramp ticarət tariflərinin qüvvəyə minməsini yenə təxirə saldı

09.07.2025 / 09:18
Ağdam-Füzuli yolunda "Ford" aşıb, 20 nəfər xəsarət alıb

09.07.2025 / 09:13
Bu gün Naxçıvan şəhərinin bəzi əraziləri susuz qalacaq

09.07.2025 / 09:11
Naxçıvan diyarı xalçaçılıq məktəbinin tarixi səhifələri...

09.07.2025 / 09:05
Berlin məhəkəməsi Almaniya hökümətini şoka saldı - 13 nəfərlik əfqan ailəyə viza veriləcək!

09.07.2025 / 09:01
Çempionlar Liqasında yeni mövsümə start verildi - NƏTİCƏLƏR

09.07.2025 / 08:35
Borcu qaytara bilməsən, dövlət sənin borcunu bağlayacaq - yeni qanun...

08.07.2025 / 23:15
Fransada Azərbaycan səfirliyinə hücum etmiş radikal ermənilərin cəzası daha da ağırlaşdırıldı

08.07.2025 / 22:34
"ABŞ Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişinin tezliklə əldə olunacağına ümid edir" – Rubio

08.07.2025 / 21:15
Fransızlar Makronu vaxtından qabaq yola salmağa hazırlaşır...

08.07.2025 / 20:59
Ermənistan öz ərazisini hansı dövlətlərin sui-istifadəsinə verə bilər?..

08.07.2025 / 20:44
Ukrayna kəşfiyyatı Ermənistanı çətinə saldı - ölkə özünü Azərbaycanın qarşısında təmizə çıxarmağa çalışır...

08.07.2025 / 20:30
ABŞ Zəngəzur dəhlizini nəzarətə götürür - Rusiya ilə geosiyasi mübarizənin nəticəsi...

08.07.2025 / 20:15
Trampın cavab məktubu Gürcüstanla gərginliyi artırdı - Azərbaycana ehtiyac daha da artdı...

08.07.2025 / 20:01
Paşinyan kilsəyə özü rəhbərlik edəcək, iddia açıq deyildi - katolikos əks blok yaradır...

08.07.2025 / 19:46
Rusiya Azərbaycana sanksiyalar hazırlayır? - Aranı gərginləşdirmək istəyənlərin yeni cəhdləri...

08.07.2025 / 19:32
“İsrailin növbəti hədəfi Türkiyə” - ABŞ-dan mesajın ünvanı...

08.07.2025 / 19:17
Xankəndinin tarixində ilk hadisə - heç sovet dövründə də bu yox idi...

08.07.2025 / 19:10
Vardanyanın məhkəməsində zərərçəkmiş şəxslər və hüquqi varislər ifadə verdi - FOTO

08.07.2025 / 19:03
BRICS Rusiyanın tərəfində Ukrayna müharibəsinə rəsmən qoşuldu...

08.07.2025 / 18:48
Belə müsabiqələr uşaq və gənclərə təsir edir...

08.07.2025 / 18:44
Əli Əsədov Pakistan Milli Assambleyasının sədri ilə görüşdü

08.07.2025 / 18:35
Şəmkir, Göygöl və Gəncədə abadlıq nümunəsi: Regionların siması yenilənir

08.07.2025 / 18:23
3 bank Maliyyə Nazirliyinin 500 milyon manatını 7,5 faiz əlavəsilə necə qaytaracaq?..

08.07.2025 / 18:10
Azərbaycan kişilərində psixi pozğunluq qadınlardan 3 dəfə çoxdur...

08.07.2025 / 17:57
Erməni iranşünas Pezeşkiana şər atdı - İran susdu...

08.07.2025 / 17:44
Manat kreditləri niyə bu qədər bahalaşır?..

08.07.2025 / 17:34
CHP liderinin toxunulmazlığı ləğv edilə bilər - Türkiyə parlamentinə vəsatət təqdim edildi...

08.07.2025 / 17:15
Qonşu ölkələrdən İrana hücumda istifadə olunmayıb – Pezeşkian İranın Ermənistandakı səfirinin yalanını ifşa etdi

08.07.2025 / 16:56
Azərbaycan və İordaniya arasında fəlakət və böhranların idarə edilməsi sahəsində əməkdaşlıq haqqında Saziş təsdiqləndi

08.07.2025 / 16:56
İldırım Vəliyevə III dərəcəli dövlət ədliyyə müşaviri ali xüsusi rütbəsi verildi

08.07.2025 / 16:54
Diplomatik xidmət orqanlarının bir qrup əməkdaşına diplomatik rütbələr verildi

08.07.2025 / 16:53
Prezident İlham Əliyev Trampa başsağlığı verdi

08.07.2025 / 16:51
Türkiyənin Antalyada tarixi sualtı kəşfi - eramızdan əvvəl Yunan-Helenistik dövrünün sonları və...

08.07.2025 / 16:26
Tramp Ukrayna siyasətini dəyişir - ABŞ Kiyevə daha çox silah verəcək…

08.07.2025 / 16:07
Xəzər polisi əməliyyat keçirdi - qadın narkotacirin evindən 10 kq narkotik çıxdı...

08.07.2025 / 15:43
“Medianın inkişafında Ümummilli Lider Heydər Əliyevin rolu” mövzusunda konfrans keçirilib - FOTO/YENİLƏNDİ

08.07.2025 / 15:31
Yol polisi motosiklet sürücülərinin qayda pozuntularına qarşı nəzarəti gücləndirdi

08.07.2025 / 15:30
Ekranda nə var, cəmiyyətdə də o var

08.07.2025 / 15:16
"İrandan nüvə müzakirələrinə qayıtmağı tələb etməyin heç bir mənası yoxdur" – İranlı parlamentaridən ABŞ-a mesaj...

08.07.2025 / 15:03
Mixail Qusman Prezident İlham Əliyevin medianın inkişafındakı rolu ilə bağlı konfransın keçirilməsini təklif etdi

08.07.2025 / 14:22
Xarici media filiallarının Media Reyestrinə daxil edilməsi prosedurları sadələşdirilir

08.07.2025 / 14:08
"Yolumuz Qarabağa” portalından əldə olunan icazənin müddəti 5 günədək artırıldı

08.07.2025 / 13:55
Xaricdən ofis və mənzillərdə videomüşahidə kameralarına müdaxilənin qarşısı alındı - DTX-dən növbəti əməliyyat...

08.07.2025 / 13:23
"Ümummilli Lider Heydər Əliyevin mediaya münasibəti bir nümunədir" - Natiq Məmmədli

08.07.2025 / 13:12
С. Маркедонов, вместо сказок, научитесь смотреть на Россию со стороны! - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

08.07.2025 / 12:58
Cəbrayılda narkotik əməliyyatı - İki kiloqam marixuana və tiryək aşkarlandı

08.07.2025 / 12:46
Qanuna dəyişiklik edildi - polis əməkdaşlarının sosial müdafiəsi gücləndirilir

08.07.2025 / 12:34
"Azərbaycanda demokratik mətbuatın sürətli inkişafının təmin edilməsi Ümummilli Liderin adı ilə birbaşa bağlıdır" - Əhməd İsmayılov

08.07.2025 / 12:18
"Yaranmış vəziyyətdən siyasi xal qazanmağa çalışanlar var" - rusiyalı deputat

08.07.2025 / 12:11
"Azərbaycanın lider mövqeyinin güclənməsi medianın gündəmini də zənginləşdirir"

08.07.2025 / 12:05
ABŞ-da təyyarə qəzası olub - 4 nəfər həlak olub

08.07.2025 / 12:00
Dağıstanda 100-dən çox şəxs sudan zəhərlənib

08.07.2025 / 11:40
Tanınmış iş adamının oğlu faciəvi şəkildə ölüb

08.07.2025 / 11:21
Türkiyədən Fransaya ETİRAZ - ölkədaxili hüququmuza hörmətlə yanaş"

08.07.2025 / 11:15
Milli Məclis iclas keçirir - 15 məsələ müzakirə olunur

08.07.2025 / 11:05
Zəngilanda 1 tona yaxın çətənə bitkisi məhv edilib - polis açıqlama yaydı

08.07.2025 / 11:04
Rusiya Azərbaycandan qisas almağa hazırlaşır. Amma nəyin? - CANLI

08.07.2025 / 11:02
Bu axşam “Çelsi” - “Fluminense” görüşü olacaq

08.07.2025 / 10:30
Dünya bazarında qızıl və gümüş bahalaşıb

Belə müsabiqələr uşaq və gənclərə təsir edir...

XƏBƏR ARXİVİ