şənbə günü, 12 iyul 2025
     

İranda hakimiyyət dəyişikliyi təhlükəsi kəskinləşir...

Image

İranla münaqişə İsrailə gündə yüz milyonlarla dollara başa gəlir. Bu barədə "The Wall Street Journal" nəşri ekspertlərə istinadən məlumat verib. Qeyd olunur ki, bu, İsrailin uzun sürən müharibəni davam etdirmək imkanlarını məhdudlaşdıra bilər.

Belə ki, İsrailin raket sistemləri hər gün 200 milyon dollara, digər növ “Arrow 3” raketləri isə 4 milyon dollara başa gəlir. Məlumata görə, əlavə xərclərə hər birinin saatı təxminən 10 min dollara başa gələn F-35 qırıcılarından istifadə, eləcə də yanacaqdoldurma, “JDAM” və “MK84” kimi dəqiq idarə olunan sursatlar daxildir. İranla bir aylıq müharibə İsrailə təxminən 12 milyard dollara başa gələcək. Amma buna rəğmən İsrail geri çəkilmək niyyətində deyil. Görünən odur ki, İsrail İranda rejim dəyişikliyinə can atır. Təsadüfi deyil ki, İranla gərginləşən münaqişədə İsrailin məqsədinin yalnız Tehranın nüvə və raket infrastrukturunu hədəfə alması, yoxsa həm də rejim dəyişikliyi sualı analitiklər və müşahidəçilər arasında əsas müzakirə mövzusuna çevrilib.

İsrail rəhbərliyi açıq şəkildə rejim dəyişikliyini məqsəd kimi bəyan etməsə də, baş nazir Benyamin Netanyahunun və yüksəkrütbəli rəsmilərin ritorikası İslam respublikasının devrilməsinin dolayı və ya arzuolunan bir hədəf ola biləcəyini göstərir. Tənqidçilər xəbərdarlıq edir ki, belə bir strategiya həm də böyük risklər daşıyır: regional gərginliyin artması, gözlənilməz siyasi nəticələr və İran rəhbərliyi daxilində daha sərt xətt tərəfdarlarının güclənməsi ehtimalı. Onların fikrincə, İranın siyasi quruluşunu zorla yenidən formalaşdırmağa cəhd etmək nəticəsinə zəmanət olmayan riskli mərc oyunu kimidir. Bu mövzuda daha aqressiv mövqenin tərəfdarları isə İslam respublikasının həmişəkindən daha zəif olduğunu iddia edirlər. Onlar davamlı ictimai narazılığa və beynəlxalq təcridin güclənməsinə işarə edərək israr edirlər ki, bu şərtlər rejimin süqutunu asanlaşdırmaq üçün nadir fürsətdir. Onlar hesab edir ki, davamlı xarici təzyiq çoxdan arzulanan dəyişikliyi gətirməkdə həlledici amil ola bilər. Yalnız hərbi müdaxilə ilə İranda rejim dəyişikliyinə nail olmağın mümkün olub-olmaması məsələsi həm siyasi dairələrdə, həm də iranlıların özləri arasında ciddi şəkildə mübahisə doğurur. Son illərdə ölkədə bir neçə dəfə genişmiqyaslı etiraz dalğaları yaşanıb, xüsusilə 2022-ci ildə Məhsa Əmininin polis nəzarətində həyatını itirməsindən sonra baş qaldıran üsyan diqqət çəkib.

“Qadın, həyat, azadlıq” şüarı ətrafında birləşən bu hərəkat ölkədə sürətlə yayılıb və cəmiyyətin müxtəlif təbəqələrindən dəstək alıb. Ancaq eyni zamanda rejim tərəfindən şiddətli repressiya ilə qarşılanıb. İnsan haqları qrupları bu etirazlar zamanı 550-dən çox etirazçının öldürüldüyünü və 20 mindən çoxunun həbs edildiyi bildirib. İrandakı həmin etirazlar dərin ictimai narazılığı üzə çıxarıb və rejimin zəifliyini ortaya qoyub. Lakin, eyni zamanda, İranın təhlükəsizlik aparatının dözümlülüyünü və qeyri-məhdud güc tətbiq etməyə hazır olduğunu da nümayiş etdirib. Bu isə İslam respublikasını daxildən devirməyə yönələn hər hansı səylərin qarşısında duran ciddi çətinlikləri bir daha ön plana çıxarıb. Bəzi analitiklər hesab edir ki, xarici hərbi təzyiq İran müxalifəti üçün fəaliyyət məkanı yarada bilər. Lakin rejim dəyişikliyinin tərəfdarları arasında belə yalnız hava zərbələrinin kifayət etmədiyi geniş şəkildə etiraf olunur. Amerikanın Xarici Siyasət Şurasının vitse-prezidenti İlan Berman bildirir: “Biz rejim dəyişikliyi haqqında çox danışırıq, amma əslində İran müxalifətinə nəfəs almaq, təşkilatlanmaq və rejimə qarşı səfərbər olmaq imkanı verəcək rabitə imkanlarını genişləndirmək, xüsusi fond yaratmaq və bu kimi müxtəlif addımlar atmaq üçün kampaniyaya ciddi şəkildə sərmayə qoymamışıq”.

Berman bu hazırlıq işini iranlıların dayanıqlı şəkildə ayağa qalxa biləcək qədər inamlı hiss etməsi üçün zəruri ilkin şərt adlandırıb. Tənqidçilər ehtiyatlanır ki, bu cür səylər olmasa, sərt xətt tərəfdarlarını gücləndirmək və sadə iranlıları özündən uzaqlaşdırmaqla hərbi müdaxilə əks nəticə verə bilər. İranlıların çoxu üçün İslam respublikası ilə xalqı fərqləndirmək vacibdir. “İran Novin” Partiyasının rəhbər üzvü Hamed Şeybani-Rad bildirir: “Bu, İsraillə İran arasında deyil, İsraillə İslam respublikası arasında müharibədir. İranlılar illərdir rejim dəyişikliyinə can atırlar və nəticədə İran və İslam respublikası arasında yalnız biri qalacaq. İnsanlar çox yaxşı başa düşür ki, İsrail tərəfindən onlara verilən bu fürsət bir daha təkrar olunmaya bilər”. Bu, xarici təzyiqin uzun müddət gözlənilən dəyişiklikləri sürətləndirə biləcəyinə inanan bəzi insanların baxışını əks etdirir. Digərləri isə xəbərdarlıq edir ki, xüsusən mülki itkilərə səbəb olan və ya gündəlik həyat üçün vacib infrastruktur hədəf alınan xarici müdaxilə daxili etirazların legitimliyini zəiflədə bilər. ABŞ-da yaşayan müdafiə üzrə analitik Hüseyn Arian qeyd edir: “İslam respublikasının tənqidi daxili məsələdir. İran xalqı bundan xəbərdardır və xaricdən qəyyumlara ehtiyac duymur, xüsusən də Netanyahu kimi birinə ehtiyac yoxdur”. O qeyd edib ki, İsrail zərbələri nəhayətində İran xalqına aid olan aktivləri hədəf alır. Analitik İslam respublikasını yalnız bir icarəçi kimi təsvir edib. İslam respublikasının legitimliyi getdikcə daha kövrək görünsə də əksər müşahidəçilər dayanıqlı dəyişikliklərin son nəticədə daxildən gəlməli olduğu ilə razılaşırlar. Xarici hərbi əməliyyatlar bu dəyişikliyin tempinə və ya təbiətinə təsir göstərə bilər, amma onun bu dəyişikliyi başlatması hələ də sual altındadır.

Ramil QULİYEV




DİGƏR XƏBƏRLƏR

VİDEO

Dünyada xaos böyüyür, Azərbaycana təhlükə də artır... - VİDEO

Tramp İranla müharibədən niyə qorxur... - VİDEO

Aydın Quliyev Putinin köməkçisinin cavabını sərrast verdi... - VİDEO

Rusiya XİN Azərbaycanda rus dilinin vəziyyətini(?) araşdırır...

Antiterrordan Əbu-Dabiyədək - Əliyevin təşəbbüsləri aparıcıdır...

Professor Məhərrəm Qasımlı Aydın Quliyevi yubileyi münasibətilə təbrik etdi

SON XƏBƏRLƏR

12.07.2025 / 20:28
Putini Ukraynada dayandıra bilməyən Tramp hərəkətə keçdi – öncə silah yardımı, ardınca... "yaxında nəsə baş verəcək”...

12.07.2025 / 20:03
Rusiyanın yeganə təyyarədaşıyan gəmisini doğrayıb "metallom" edəcəklər

12.07.2025 / 19:20
Ailə sədaqətini və qonşuluq münasibətlərini insan canavardan öyrənməlidir

12.07.2025 / 17:10
Yaxın zamanlarda Azərbaycan qazının Türkiyə ərazisindən Suriyaya ixracına başlanacaq...

12.07.2025 / 16:21
"Suriya Azərbaycanla bir sıra sahələrdə əməkdaşlıqda maraqlıdır" - Əhməd Əl Şaraa

12.07.2025 / 16:18
Əhməd Əl Şaraa Prezident İlham Əliyevə təşəkkür etdi

12.07.2025 / 16:15
"Suriyada yeni hakimiyyətin qurulmasından sonra əlaqələrimizin inkişafı üçün böyük perspektivlər açılıb" - Prezident İlham Əliyev

12.07.2025 / 16:11
Prezident İlham Əliyevin Suriyanın keçid dövrü Prezidenti ilə görüşü olub - YENİLƏNİB

12.07.2025 / 15:34
UNESCO ermənilərin saxta “Urartu tarixini” rəsmiləşdirdi... Tarixə həqarət...

12.07.2025 / 15:21
Azərbaycanla gərgin günlərdə rus icması Rusiyanı müdafiə etməli idi? - Primakov "duzsuz" danışdı...

12.07.2025 / 14:30
SOCAR-la Suriya Hökuməti arasında Anlaşma Memorandumu imzalandı - FOTO

12.07.2025 / 13:48
Erməni işgəncəsi qurbanlarının məhkəmə ifadələri əsasında kino çəkiləcək(?)..

12.07.2025 / 13:38
Sonsuzluğa "çarə tapan" dələduzlar peyda olub...

12.07.2025 / 13:31
Rusiya xarici siyasi təsir aləti kimi mediadan fəal istifadə edir - Mətbuat Şurası beynəlxalq ictimaiyyətə müraciət etdi

12.07.2025 / 13:28
Əhməd əl-Şaraa Azərbaycana gəldi – Suriya ilə münasibətlərdə yeni dövr başlayır

12.07.2025 / 12:07
DÇ-2030-un finalı bu stadionda keçiriləcək - AÇIQLANDI

12.07.2025 / 11:10
Ərdoğandan qərar - bu xanımı vəzifəyə təyin etdi

12.07.2025 / 11:02
Tramp ŞOKDA - ABŞ məhkəməsi Prezidentin fərmanını blokladı!

12.07.2025 / 10:54
Narkotik vasitələr becərən Qəbələ sakini yaxalanıb

12.07.2025 / 10:00
Mingəçevirin bu ərazilərində qaz olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ

12.07.2025 / 09:12
"Feyk xəbər" yayanları ciddi cəza gözləyir

12.07.2025 / 09:03
Ölkəmizə "cəhənnəm istilər" gəlir...

12.07.2025 / 08:44
Sertifikasiyadan sonra indi də müəllimlərin dərs yükü problemə çevrilib...

12.07.2025 / 01:05
Azərbaycandan tarixi uğur - 40 gündə 6 seçkidə qalib gəldik...

11.07.2025 / 21:43
Erməni işğalı zamanı əsirlikdə və girovluqda saxlanılmış şəxslər ifadə verdi – MƏHKƏMƏ+ FOTO

11.07.2025 / 21:30
Rusiya XİN Azərbaycanda rus dilinin vəziyyətini(?) araşdırır...

11.07.2025 / 21:15
Antiterrordan Əbu-Dabiyədək - Əliyevin təşəbbüsləri aparıcıdır...

11.07.2025 / 21:01
Priqojin 2 azərbaycanlını “Vaqner”ə hansı ölkənin həbsxanasında cəlb edib?..

11.07.2025 / 20:46
Bakı-İrəvan sazişi bu ilin sonunda imzalana bilər...

11.07.2025 / 20:31
Zəngəzur dəhlizi açılır - Əbu-Dabi çox şeyi dəyişdi...

11.07.2025 / 20:16
Əliyev-Paşinyan görüşünə Rusiyadan ikibaşlı rəylər gəlir...

11.07.2025 / 20:02
Dövlətdən böyük vəsait ayrılır, ipəkçilik yenə də çökür...

11.07.2025 / 19:47
Azərbaycanın və Türkiyənin qəvi düşməninin axırına Ermənistan özü çıxır…

11.07.2025 / 19:30
Professor Məhərrəm Qasımlı Aydın Quliyevi yubileyi münasibətilə təbrik etdi

11.07.2025 / 19:17
Birləşmiş Kreml-İrəvan qüvvələri başladı - “Əbu-Dabi görüşünü ABŞ təşkil edib”...

11.07.2025 / 19:05
Sabir Zeynalov Açıq Çelenc Turnirində gümüş medal qazanıb

11.07.2025 / 19:03
Üç nəfər xaricində PKK terror təşkilatı bağışlandı - Murat Karayılan, Cəmil Bayık və...

11.07.2025 / 18:57
İranın diplomatik ikiüzlülüyü

11.07.2025 / 18:47
Hökumət mollası türk dilini "cəhənnəm dili" adlandırdı...

11.07.2025 / 18:42
Bahar Muradova Balakən rayonunda vətəndaşları qəbul edib

11.07.2025 / 18:33
Qərbi Azərbaycan məsələsi beynəlxalq sənədlərdə insan haqları kimi qəbul olundu...

11.07.2025 / 18:23
İqtisadi Şuranın iclası keçirildi - 2026-cı il büdcə layihəsinə dair müzakirə aparıldı

11.07.2025 / 18:19
Təhsil Nazirliyi “qanunsuz” azad edir, məhkəmələr bərpa edir...

11.07.2025 / 18:06
Əliyev-Paşinyan razılaşmasının ardınca Rusiya hərəkətə keçdi...

11.07.2025 / 17:52
Vətəndaş Cəmiyyəti Təşkilatlarının BMT-də rolu – BAMF-dan növbəti təlim

11.07.2025 / 17:47
Azərbaycandan Almaniyaya daha çox pul axmağa başlayıb - əvvəl tərsinə idi, nə olub?

11.07.2025 / 17:44
TƏBİB-in tabeli tibb müəssisələrinin fəaliyyətinə dair növbəti geniştərkibli müşavirə keçirilib

11.07.2025 / 17:25
Tramp Ukraynaya göndərəcəyi silahların pulunu NATO-dan alacaq - Biz silahları onlara verəcəyik, onlar da Ukraynaya...

11.07.2025 / 17:12
Sabunçuda əməliyyat - Emin Səmədov 10 kq narkotiklə tutuldu...

11.07.2025 / 16:59
Dünya Çərkəz Birliyi çərkəz xalqının geridönüş haqqının tanınmasını tələb edir

11.07.2025 / 16:40
PKK-nın tərksilah edilməsilə bağlı ilk addım Süleymaniyyədə atıldı - Rəsmi Ankaradan ilk reaksiya...

11.07.2025 / 16:37
FHN-in əməkdaşı Beynəlxalq Mülki Müdafiə Təşkilatının Baş katibi seçildi

11.07.2025 / 16:28
Beynəlxalq səyyahlar Laçında... - YENİLƏNDİ

11.07.2025 / 15:57
Ürəyi Vətənlə döyünən qəhrəman Elnur...

11.07.2025 / 15:30
bp-nin Azərbaycan milli mətbuatının 150 illiyinə töhfəsi...

11.07.2025 / 15:29
Dəniz kənarında ekoloji çirklənməyə yol verən şəxslərə qarşı polis nəzarəti daha da gücləndirilib

11.07.2025 / 15:14
"Yaşyarımlıq oğlum başından qəlpə xəsarəti aldı" - Xocalı soyqırımı zamanı körpə övladları ilə girov götürülmüş qadın

11.07.2025 / 15:10
Bakıda “Gələcəyin mediası: “Əkinçi”nin izi ilə” mövzusunda Forum keçirilib - FOTO

11.07.2025 / 14:51
Azərbaycanın daha iki abidəsi UNESCO-nun Dünya İrsinin İlkin Siyahısına daxil edildi

11.07.2025 / 14:26
16 milyon manata yaxın borcu olan şirkətin əmlakı satışa çıxarıldı

11.07.2025 / 14:12
Ağdamda tikinti aparılan ərazidə insan sümüyü aşkarlandı

11.07.2025 / 13:55
Türk Rivierasında heyranedici mənzərələrlə dolu unudulmaz səyahət

11.07.2025 / 13:47
Paşinyan İrəvanı revanşistlərdən “təmizləyir”..

11.07.2025 / 13:24
“Konstitusiya və Suverenlik İli” çərçivəsində BDU-nun 2 tələbəsinə Ombudsmanın xüsusi təqaüdü veriləcək

11.07.2025 / 13:21
Prezident İlham Əliyev Gürcüstanın iqtisadiyyat və davamlı inkişaf nazirini qəbul edib

11.07.2025 / 13:19
BDU-da “Birincilik” təqaüdü təsis edildi

11.07.2025 / 13:12
Страшный сон профессора Хачикяна - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

11.07.2025 / 13:11
Almaniyada yaşayan ixtiraçı həmyerlimiz "Bakı Xəbər"ə müraciət etdi

11.07.2025 / 13:09
“Sənət və duyğu harmoniyasının təbliği” layihəsi uşaqların psixoloji rifahına töhfə verir

11.07.2025 / 12:53
"Medianın işində ciddi keyfiyyət dəyişikliyi özünü göstərməkdədir" - Əhməd İsmayılov

11.07.2025 / 12:35
Rusiya Ukrayna müharibəsilə bağlı ABŞ-a yeni təkliflər verdi - Lavrovla görüşən Rubio detalları açıqlamadı...

11.07.2025 / 12:07
"Milli mətbuatımızın hazırkı estafetini yeni gənc nəsil qəbul etməlidir" - Əhməd İsmayılov

11.07.2025 / 11:55
“Respublika” qəzeti və “Xalq qəzeti” redaksiyaları birləşdirildi

11.07.2025 / 11:50
“Şübhəli əməliyyatların monitorinqi” informasiya sistemi yaradıldı - FƏRMAN

11.07.2025 / 11:42
Prezident bələdiyyələrin vahid informasiya sisteminin yaradılmasını təsdiqlədi

11.07.2025 / 11:35
Yaşayış minimumu haqqında qanunda dəyişiklik edildi

11.07.2025 / 11:33
“Bakinski raboçi” və “Xalq” qəzetinin redaksiyalarının MMC-ləri yaradıldı - FƏRMAN

11.07.2025 / 11:31
Milli Onkologiya Mərkəzinin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsinə vəsait ayrıldı - SƏRƏNCAM

11.07.2025 / 11:30
"İrana səfər etməyin!" - ABŞ öz vətəndaşlarına XƏBƏRDARLIQ ETDİ

11.07.2025 / 11:25
Dünya bazarı çalxalanır - qızıl 20 dollardan çox bahalaşıb

11.07.2025 / 11:16
Abşeronda 17 əl qumbarası, 16 partlayıcı və xeyli silah-sursat aşkarlandı - TƏCİLİ

Qərbi Azərbaycan məsələsi beynəlxalq sənədlərdə insan haqları kimi qəbul olundu...

XƏBƏR ARXİVİ