çərşənbə günü, 09 iyul 2025
     

İsrailin israrla ABŞ-dan istədiyi bomba nəyə qadirdir?

Image

İranın yeraltı nüvə obyektlərinə hücum edə bilən silahlar arasında hələ istifadə edilməyən və İsraildə olmayan bir silah var. Bu, GBU-57A/B, Amerika istehsalı “Massive Ordnance Penetrator” (MOP) adı daşıyan, yerin dərinliklərindəki hədəfləri vura bilən dünyanın ən böyük qeyri-nüvə bombasıdır.

13,6 ton ağırlığında olan bu dəqiq idarə olunan silah potensial olaraq dağın dərinliklərində yerləşən İranın yeraltı Fordo nüvə zənginləşdirmə obyektini vura bilər. Bu bomba “Boeing” tərəfindən istehsal olunur və yalnız ABŞ xidmətindədir. Hazırda İsrailin ona çıxışı yoxdur.

Qeyd edək ki, Qum əyalətində yerin dərinliklərində yerləşən Fordo qurğusu İranın nüvə proqramında ən təhlükəsiz yerlərdən biri hesab olunur. “The Washington Post” yazır ki, İsrail Hərbi Hava Qüvvələri yeraltı obyektləri məhv etməyə qadir olan güclü bunker bombalarından istifadə edib. İranın ən böyük uranın zənginləşdirilməsi obyekti olan Natanz əvvəlki hücumlarda artıq ciddi ziyan görüb. Ölkənin tikintisi başa çatmamış IR-40 ağır su reaktorunun yerləşdiyi Arak da vurulub. İran rəsmiləri deyirlər ki, hava hücumundan müdafiə qüvvələri İsrailin bir neçə pilotsuz təyyarəsini, raketini və bombasını vurub, lakin onların obyektlərini vurmasının qarşısını ala bilməyib. Mövcud durumda ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri ilə İsrail Hərbi Hava Qüvvələri arasındakı mühüm fərq birincinin eyni vaxtda iki GBU-57 hava bombası daşıya bilən B-2 strateji bombardmançı təyyarələrinin olmasıdır. Bu, xüsusi olaraq hazırlanmış, 60 metr torpağa və 20 metr dəmir-betona nüfuz edə bilən sursatdır. Bu, İsrailin malik olduğu bombaların nüfuz etmə dərinliyindən ən azı iki dəfə çoxdur. İsrail İranın Fordo nüvə obyektini məhv etmək üçün ABŞ-dan hərbi yardım istəyib. Bu tələb təsdiqlənərsə, İsrailin İrana qarşı xüsusi əməliyyatının texnoloji həddə çatdığını və ABŞ-ın birbaşa iştirakı olmadan bu kampaniyanın daha da inkişaf etdirilməsinin mümkünsüzlüyünün əsas göstəricisi olacaq. İsrail üçün problem ondan ibarətdir ki, Fordonu məhv etmək üçün ona təkcə silah deyil, həm də daşıyıcı, yəni təyyarə lazımdır. Belə silhaı da ancaq B-2 strateji bombardmançı təyyarələri daşıya bilir. “Military Chronicle” teleqram kanalının məlumatına görə, İsrailin əlində olan və 50 metrə qədər torpağa nüfuz edə bilən 1800 kq ağırlığına olan GBU-28 bunker bombaları Fordo obyektini məhv edə bilməyib. Yeri gəlmişkən, bəzi məlumatlara görə, onlar daha əvvəl “Hizbullah” və HƏMAS-la mübarizə üçün böyük miqdarda istifadə edilib. Vaşinqton indi strateji seçim qarşısındadır: ya müttəfiqini dəstəkləyib hücumun əsas mərhələsini öhdəsinə götürmək, ya da müdaxilə etməmək və bununla da real müharibədə “şərtsiz dəstək”in tətbiqi hüdudlarını tanımaq.

Birləşmiş Ştatlar super böyük adi hava bombalarının yaradılmasında uzun bir ənənəyə malikdir. İkinci Dünya Müharibəsi zamanı onlar 5,5 tonluq “Tallboy” və on tonluq "Böyük Dəbilqə"dən müxtəlif dərəcədə müvəffəqiyyətlə istifadə ediblər. Tarixdəki ən böyük yüksək partlayıcı bomba, ümumi çəkisi 20 tondan çox olan dəhşətli “T-12 Cloudmaker” olub. Daha yaxın tarixə Vyetnam, İraq və Əfqanıstanda fəal şəkildə istifadə edilən BLU-82 6800 kq olub. 2003-cü ildə isə İraqın işğalı zamanı ABŞ döyüş təyyarələrinə yeraltı düşmən hədəflərinə hücum etmək tapşırılıb. Təcrübə göstərdi ki, mövcud ixtisaslaşdırılmış beton pirsinq bombalarının çeşidi yeni belə hədəfləri vurmağa imkan vermir. Bununla əlaqədar olaraq, Pentaqon təkmilləşdirilmiş xüsusiyyətlərə malik, hədəfləri daha dərinlikdə vura bilən bombanın hazırlanmasına başlayıb. Sələflərindən fərqli olaraq, onların idarə olunması və yüksək dəqiqlikli olması planlaşdırılırdı. “Massive Ordnance Penetrator” proqramı belə yarandı. GBU-57 bombasının ilk nümunəsi 2009-cu ildə təqdim edildi. Hazır prototip altı metr uzunluğunda, 0,8 metr diametrdə və döyüş başlığında üç ton partlayıcı maddəyə malik idi. Daşıyıcı onu obyektdən 120 km-ə qədər məsafədə yerə endirə və idarəetmə-korreksiya qurğusunun köməyi ilə radiusu on metrdən çox olmayan yerdəki dairəni vura bildi. 2011-ci ildə ilk on GBU-57 vahidi ABŞ ordusuna təhvil verildi. Onları yalnız “B-2A Spirit” stels bombardmançıları daşıya bilər. Beləliklə, dünyanın ən bahalı təyyarəsi dünyanın ən bahalı aviabombasının daşıyıcısına çevrilib. Həmin vaxt belə bir mürəkkəb döyüş sursatının dəyəri 16 milyon dollardan çox idi və xüsusi hallar üçün nəzərdə tutulmuşdu. Onun tətbiqi artıq praktikada reallaşıb. Belə bir hal Yəmənin Qırmızı dənizi blokadaya alması idi ki, bu da GBU-57-nin husilərə qarşı ilk istifadəsinə səbəb oldu. 2025-ci il martın 29-na keçən gecə beş gizli bombardmançı ABŞ kəşfiyyatının husilərin raket fabriklərinin mağaralarda yerləşdiyini müəyyən etdiyi Yəmənin dağlıq ərazilərini vurdu. Lakin ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin rəsmisi daha sonra “Wall Street Journal”a bildirib ki, bombalar təəssüf ki, husilər istehsallarını başqa yerə köçürdükləri üçün hədəfə çata bilməyiblər. Qeyd edək ki, GBU-57A/B, xüsusi yaradılmış, adətən yer altında olan düşmən hədəflərini məhv etmək üçün nəzərdə tutulmuş ağır idarə olunan hava bombasıdır. Bu tip digər modellərdən ölçü və çəkisini artırmaqla, həmçinin yeni texniki həllərdən istifadə etməklə əldə edilən təkmilləşdirilmiş xüsusiyyətləri ilə fərqlənir. Bomba bir döyüş başlığı olan silindrik bir gövdədə hazırlanır. Korpusun yüksək gücü və torpağın, ya betonun qalınlığına nüfuz etmə qabiliyyətini təmin edən qalın divarları var. Korpusun mərkəzi hissəsində aşağı nisbətində X formalı qanadlar quraşdırılmışdır. Quyruqda hədəf təyin etmək üçün şəbəkəli sükanlar var. Quyruq bölməsində peyk naviqasiyasına əsaslanan idarəetmə və bələdçilik sistemi yerləşir. Bu, bu tip istiqamətləndirmə üçün xarakterik olan bir neçə metr məsafədə vuruşun dəqiqliyini təmin edir. Bombanın ümumi uzunluğu 6,2 m, diametri 800 mm-dir. Kütlənin 14 tona yaxın olduğu bildirilir ki, bu da mümkün daşıyıcıların dairəsini kəskin şəkildə məhdudlaşdırır. Daha əvvəl dərc olunmuş məlumata görə, korpusun içərisinə 2400 kq partlayıcı yerləşdirilib. Partlayış gecikmə rejimi olan alt qoruyucu tərəfindən həyata keçirilir. Böyük kütlə və təkmilləşdirilmiş aerodinamika bombanın yüksək sürətlə sürətlənməsinə və ən azı 60 m torpağa nüfuz etməsinə imkan verir. Onlar 2017-ci ildə Əfqanıstanda döyüşlərdə istifadə edilən “Bütün Bombaların Anası” kimi tanınan 9800 kq-lıq silah olan “Massive Ordnance Air Blast” silahından daha güclüdür. İndi ABŞ GBU-57A/B-dən Fordonu məhv etmək üçün yararlana bilər. Fordo qeyd edildiyi kimi İranın Natanzdakı əsas zavoddan sonra ikinci ən böyük uran zənginləşdirmə zavodudur.Fordonun təxminən 80 m torpaq və qaya altında basdırılmasından əlavə, İran və Rusiyanın yer-hava raket sistemləri ilə qorunduğu bildirilir.

Tahir TAĞIYEV




DİGƏR XƏBƏRLƏR

VİDEO

Dünyada xaos böyüyür, Azərbaycana təhlükə də artır... - VİDEO

Tramp İranla müharibədən niyə qorxur... - VİDEO

Aydın Quliyev Putinin köməkçisinin cavabını sərrast verdi... - VİDEO

3 bank Maliyyə Nazirliyinin 500 milyon manatını 7,5 faiz əlavəsilə necə qaytaracaq?..

Erməni iranşünas Pezeşkiana şər atdı - İran susdu...

“Medianın inkişafında Ümummilli Lider Heydər Əliyevin rolu” mövzusunda konfrans keçirilib - FOTO/YENİLƏNDİ

SON XƏBƏRLƏR

09.07.2025 / 13:11
Türkiyənin turizm mərkəzi : “Akdeniz’in İncisi” Mersin...

09.07.2025 / 12:46
Duyğulara sənətlə toxunuş”: Gəncədə kimsəsiz uşaqlara art-terapiya dəstəyi

09.07.2025 / 12:43
Tramp Putinə “kiçik bir sürpriz” hazırlayır – çox məyus oldum...

09.07.2025 / 12:09
Azərbaycan ECO-da birləşdirici regional güc mərkəzinə çevrilir

09.07.2025 / 12:00
"PKK mövcudluğunu bitirib" - Abdullah Öcalan çağırış etdi!

09.07.2025 / 11:35
Hakan Fidan və Yaşar Gülər Pakistanda - bu mühüm məsələlər müzakirə olunacaq

09.07.2025 / 11:28
Ermənistanda poliqonda partlayış olub - TƏCİLİ

09.07.2025 / 11:25
Baş nazir idi, indi bankda məsləhətçi işləyəcək...

09.07.2025 / 11:20
Gənclər üçün “Ekoloji Texnologiyalar və Sosial Sahibkarlıq” düşərgəsi keçiriləcək

09.07.2025 / 11:12
Şəmkirdə "KİA" aşıb, ölən və xəsarət alanlar var

09.07.2025 / 11:05
Yol polisi skuter, moped və velosiped sürücülərinə çağırış etdi

09.07.2025 / 11:02
Diplomatik xidmət orqanlarının rəhbərləri Xankəndiyə gediblər

09.07.2025 / 10:38
BAMF-ın baş ofisində növbəti təlim keçirilib

09.07.2025 / 10:34
Axtarışda olan 90 nəfər saxlanılıb - polisdən AÇIQLAMA

09.07.2025 / 10:22
Dünya bazarında neftimiz bahalaşdı - 75 dolları ötüb...

09.07.2025 / 10:18
İsrail Suriyada 11-ci hərbi bazasını qurub

09.07.2025 / 10:12
Qarabağa getmək istəyənlər, bu xəbəri mütləq oxuyun!

09.07.2025 / 10:08
28 azərbaycanlı Almaniyadan geri qəbul edildi - Dövlət Xidməti

09.07.2025 / 10:04
Yevlaxda itkin düşən kişinin meyiti kanaldan tapıldı

09.07.2025 / 10:01
Türkiyənin ilk iqlim qanunu təsdiqləndi

09.07.2025 / 09:38
"Peşə bayramınız mübarək!" - Ceyhun Bayramovdan təbrik mesajı

09.07.2025 / 09:28
Tramp ticarət tariflərinin qüvvəyə minməsini yenə təxirə saldı

09.07.2025 / 09:18
Ağdam-Füzuli yolunda "Ford" aşıb, 20 nəfər xəsarət alıb

09.07.2025 / 09:13
Bu gün Naxçıvan şəhərinin bəzi əraziləri susuz qalacaq

09.07.2025 / 09:11
Naxçıvan diyarı xalçaçılıq məktəbinin tarixi səhifələri...

09.07.2025 / 09:05
Berlin məhəkəməsi Almaniya hökümətini şoka saldı - 13 nəfərlik əfqan ailəyə viza veriləcək!

09.07.2025 / 09:01
Çempionlar Liqasında yeni mövsümə start verildi - NƏTİCƏLƏR

09.07.2025 / 08:35
Borcu qaytara bilməsən, dövlət sənin borcunu bağlayacaq - yeni qanun...

08.07.2025 / 23:15
Fransada Azərbaycan səfirliyinə hücum etmiş radikal ermənilərin cəzası daha da ağırlaşdırıldı

08.07.2025 / 22:34
"ABŞ Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişinin tezliklə əldə olunacağına ümid edir" – Rubio

08.07.2025 / 21:15
Fransızlar Makronu vaxtından qabaq yola salmağa hazırlaşır...

08.07.2025 / 20:59
Ermənistan öz ərazisini hansı dövlətlərin sui-istifadəsinə verə bilər?..

08.07.2025 / 20:44
Ukrayna kəşfiyyatı Ermənistanı çətinə saldı - ölkə özünü Azərbaycanın qarşısında təmizə çıxarmağa çalışır...

08.07.2025 / 20:30
ABŞ Zəngəzur dəhlizini nəzarətə götürür - Rusiya ilə geosiyasi mübarizənin nəticəsi...

08.07.2025 / 20:15
Trampın cavab məktubu Gürcüstanla gərginliyi artırdı - Azərbaycana ehtiyac daha da artdı...

08.07.2025 / 20:01
Paşinyan kilsəyə özü rəhbərlik edəcək, iddia açıq deyildi - katolikos əks blok yaradır...

08.07.2025 / 19:46
Rusiya Azərbaycana sanksiyalar hazırlayır? - Aranı gərginləşdirmək istəyənlərin yeni cəhdləri...

08.07.2025 / 19:32
“İsrailin növbəti hədəfi Türkiyə” - ABŞ-dan mesajın ünvanı...

08.07.2025 / 19:17
Xankəndinin tarixində ilk hadisə - heç sovet dövründə də bu yox idi...

08.07.2025 / 19:10
Vardanyanın məhkəməsində zərərçəkmiş şəxslər və hüquqi varislər ifadə verdi - FOTO

08.07.2025 / 19:03
BRICS Rusiyanın tərəfində Ukrayna müharibəsinə rəsmən qoşuldu...

08.07.2025 / 18:48
Belə müsabiqələr uşaq və gənclərə təsir edir...

08.07.2025 / 18:44
Əli Əsədov Pakistan Milli Assambleyasının sədri ilə görüşdü

08.07.2025 / 18:35
Şəmkir, Göygöl və Gəncədə abadlıq nümunəsi: Regionların siması yenilənir

08.07.2025 / 18:23
3 bank Maliyyə Nazirliyinin 500 milyon manatını 7,5 faiz əlavəsilə necə qaytaracaq?..

08.07.2025 / 18:10
Azərbaycan kişilərində psixi pozğunluq qadınlardan 3 dəfə çoxdur...

08.07.2025 / 17:57
Erməni iranşünas Pezeşkiana şər atdı - İran susdu...

08.07.2025 / 17:44
Manat kreditləri niyə bu qədər bahalaşır?..

08.07.2025 / 17:34
CHP liderinin toxunulmazlığı ləğv edilə bilər - Türkiyə parlamentinə vəsatət təqdim edildi...

08.07.2025 / 17:15
Qonşu ölkələrdən İrana hücumda istifadə olunmayıb – Pezeşkian İranın Ermənistandakı səfirinin yalanını ifşa etdi

08.07.2025 / 16:56
Azərbaycan və İordaniya arasında fəlakət və böhranların idarə edilməsi sahəsində əməkdaşlıq haqqında Saziş təsdiqləndi

08.07.2025 / 16:56
İldırım Vəliyevə III dərəcəli dövlət ədliyyə müşaviri ali xüsusi rütbəsi verildi

08.07.2025 / 16:54
Diplomatik xidmət orqanlarının bir qrup əməkdaşına diplomatik rütbələr verildi

08.07.2025 / 16:53
Prezident İlham Əliyev Trampa başsağlığı verdi

08.07.2025 / 16:51
Türkiyənin Antalyada tarixi sualtı kəşfi - eramızdan əvvəl Yunan-Helenistik dövrünün sonları və...

08.07.2025 / 16:26
Tramp Ukrayna siyasətini dəyişir - ABŞ Kiyevə daha çox silah verəcək…

08.07.2025 / 16:07
Xəzər polisi əməliyyat keçirdi - qadın narkotacirin evindən 10 kq narkotik çıxdı...

08.07.2025 / 15:43
“Medianın inkişafında Ümummilli Lider Heydər Əliyevin rolu” mövzusunda konfrans keçirilib - FOTO/YENİLƏNDİ

08.07.2025 / 15:31
Yol polisi motosiklet sürücülərinin qayda pozuntularına qarşı nəzarəti gücləndirdi

08.07.2025 / 15:30
Ekranda nə var, cəmiyyətdə də o var

08.07.2025 / 15:16
"İrandan nüvə müzakirələrinə qayıtmağı tələb etməyin heç bir mənası yoxdur" – İranlı parlamentaridən ABŞ-a mesaj...

08.07.2025 / 15:03
Mixail Qusman Prezident İlham Əliyevin medianın inkişafındakı rolu ilə bağlı konfransın keçirilməsini təklif etdi

08.07.2025 / 14:22
Xarici media filiallarının Media Reyestrinə daxil edilməsi prosedurları sadələşdirilir

08.07.2025 / 14:08
"Yolumuz Qarabağa” portalından əldə olunan icazənin müddəti 5 günədək artırıldı

08.07.2025 / 13:55
Xaricdən ofis və mənzillərdə videomüşahidə kameralarına müdaxilənin qarşısı alındı - DTX-dən növbəti əməliyyat...

08.07.2025 / 13:23
"Ümummilli Lider Heydər Əliyevin mediaya münasibəti bir nümunədir" - Natiq Məmmədli

08.07.2025 / 13:12
С. Маркедонов, вместо сказок, научитесь смотреть на Россию со стороны! - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

08.07.2025 / 12:58
Cəbrayılda narkotik əməliyyatı - İki kiloqam marixuana və tiryək aşkarlandı

08.07.2025 / 12:46
Qanuna dəyişiklik edildi - polis əməkdaşlarının sosial müdafiəsi gücləndirilir

08.07.2025 / 12:34
"Azərbaycanda demokratik mətbuatın sürətli inkişafının təmin edilməsi Ümummilli Liderin adı ilə birbaşa bağlıdır" - Əhməd İsmayılov

08.07.2025 / 12:18
"Yaranmış vəziyyətdən siyasi xal qazanmağa çalışanlar var" - rusiyalı deputat

08.07.2025 / 12:11
"Azərbaycanın lider mövqeyinin güclənməsi medianın gündəmini də zənginləşdirir"

08.07.2025 / 12:05
ABŞ-da təyyarə qəzası olub - 4 nəfər həlak olub

08.07.2025 / 12:00
Dağıstanda 100-dən çox şəxs sudan zəhərlənib

08.07.2025 / 11:40
Tanınmış iş adamının oğlu faciəvi şəkildə ölüb

08.07.2025 / 11:21
Türkiyədən Fransaya ETİRAZ - ölkədaxili hüququmuza hörmətlə yanaş"

08.07.2025 / 11:15
Milli Məclis iclas keçirir - 15 məsələ müzakirə olunur

08.07.2025 / 11:05
Zəngilanda 1 tona yaxın çətənə bitkisi məhv edilib - polis açıqlama yaydı

08.07.2025 / 11:04
Rusiya Azərbaycandan qisas almağa hazırlaşır. Amma nəyin? - CANLI

08.07.2025 / 11:02
Bu axşam “Çelsi” - “Fluminense” görüşü olacaq

08.07.2025 / 10:30
Dünya bazarında qızıl və gümüş bahalaşıb

Belə müsabiqələr uşaq və gənclərə təsir edir...

XƏBƏR ARXİVİ