Bazar ertəsi günü, 21 iyul 2025
     

Tramp G7-dən yarımçıq getdi, təcili Şuranı topladı - ABŞ İrana nə hazırlayır?..

Image

Abutalıb Səmədov: "... həmişə olduğu kimi, yenə Makron bilərəkdən və ya bilməyərəkdən hər şeyi dolaşdırır"

ABŞ prezidenti Donald Tramp Kanadanın Kanana şəhərində keçirilən G7 sammitini yarımçıq tərk edib. Ağ Evdən bildirilib ki, qəfil dönüş Yaxın Şərqdəki vəziyyətlə bağlı olub, burada İsrail və İranın bir-birinə zərbə endirməsi davam edir. Lakin Trampın özü planlarını nəyə görə dəyişdiyini hələ izah etməyib. Ağ Evin rəhbəri getməzdən bir müddət əvvəl sosial şəbəkə hesabındə yazıb ki, Tehranın bütün sakinləri təxliyə edilməlidir.

Trampın gedişi Ukrayna və İran üçün nə deməkdir, Amerika prezidenti sammitin ilk iki günündə nəyə nail ola bildi? Yaxın Şərqdə nə gözlənilir?

Baki-xeber.com saytının sualını cavablandıran Abutalıb Səmədov bildirdi ki, G7-lərin Kananada keçirilən sammitində ciddi qərarların qəbul ediləcəyi gözlənilirdi: "Belə bir ümid var idi ki, İsrail-İran qarşıdurması ilə yanaşı Rusiya-Ukrayna müharibəsi də müzakirə olunacaq və Rusiyaya qarşı sanksiyalara bağlı yekdil qərarlar qəbul ediləcək. Lakin iş elə gətirdi ki, Ukrayna məsələsi demək olar müzakirə edilmədi. Üstəlik, Tramp sammiti vaxtından əvvəl tərk etdi. Ona görə də Zelenski ilə planlaşdırılan görüş də baş tutmadı. Hərçənd, Zelenski əvvəlcədən bəyan etmişdi ki, Trampla çox ciddi məsələləri müzakirə etmək, müəyyən planları ona təqdim etmək, eyni zamanda, ABŞ-dən almaq istədiyi silahlar barədə də ona məlumat vermək istəyir. Amma nə Ukrayna barədə müzakirələr oldu, nə də görüş baş tutdu. Jurnalistlərin Rusiyaya qarşı tətbiq ediləcək sanksiyalarla bağlı suallarına cavab verərkən Tramp açıq şəkildə dedi ki, bu məsələdə tələsməyin əleyhinədir, çünki sanksiyalar təkcə hansısa sənədə qol çəkməkdən ibarət deyil, burada söhbət itirilən milyardlardan gedir. Yəni bu işdə yalnız Rusiya deyil, həm də ABŞ və müttəfiqləri milyardlarla dollar ziyana düşürlər. Sammitdə bu tip ciddi qərarların qəbul edildiyini iddia etmək mümkünsüzdür.

Böyük Britaniya ilə ABŞ arasında ticarət razılaşması imzalandı. Hər iki ölkənin liderləri bundan məmnun olduqlarını qeyd etdilər. İsrail-İran müharibəsi müzakirə olundu və bu barədə G7-lərin mövqeyi ortaya qoyuldu. Açıq şəkildə ifadə edildi ki, onlar İranın nüvə silahına malik olmasını qətiyyən qəbul etmirlər. Trampın sammiti vaxtından əvvəl tərk etməsi barədə əvvəl Emmanuel Makron yazdı ki, guya atəşkəs məsələsi müzakirə olunacaq və buna görə də Tramp vaxtından əvvəl sammiti tərk edib. Ancaq dərhal Tramp ona cavab verərək, Makronu aşağılayacaq tərzdə dedi ki, həmişə olduğu kimi, yenə Makron bilərəkdən və ya bilməyərəkdən hər şeyi dolaşdırır - Ağ Evdə milli təhlükəsizlik şurasının toplantısı keçiriləcək və orada atəşkəslə müqayisədə daha ciddi məsələlər müzakirə olunacaq. Tramp onu da dedi ki, ciddi qərarların qəbul olunması gözlənilir, xəbərləri diqqətlə izləyin.

Tramp Tehran sakinlərinə səslənərək şəhəri tərk etmələrini məsləhət gördü. Bütün bunlar belə bir nəticə çıxarmağa əsas verir ki, Tramp İranın vaxt itirmədən ABŞ tərəfindən təklif olunan planını qəbul etməyi tələb edir. Plana görə, İranda uranı zənginləşdirən müəssisələr olmamalıdır. AES-lər üçün uranın 3,67% zənginləşdirilməsi tələb edilir. Bunu da ya Moskvadan almaq, ya da digər qonşu dövlətlərlə birlikdə birgə müəssisələr yaratmaq və AEBA-nın nəzarəti altında uranı AES yanacağı səviyyəsində zənginləşdirməyi təklif edir.

Məlumdur ku, İran həm AES-lərdə zənginləşdirilmiş urandan istifadə edir, həm də bu, dərman preparatlarının istehsalı üçün lazımdır. Dərmanlar üçün uranı 20%-ə qədər zənginləşdirmək lazımdır. Hazırda bunu Tehran özü həyata keçirir. ABŞ-nin isə tələbi budur ki, ümumiyyətlə İran uranın zənginləşdirilməsi ilə məşğul olmasın. İran atom bombasi istehsal etmək istəmirsə, 60% zənginləşdirilmiş uran bəs nə üçündür?

Təbiidir ki, bütün bunlar İrana qarşı şübhələri artırır. ABŞ də, görünür, milli təhlükəsizlik şürasında bu məsələləri müzakirə edib, İrandan təcili öz planlarını qəbul etməyi tələb edəcək. Əgər İran razılaşmasa, Tehrana və digər şəhərlərə raket zərbələri endirəcək, bombalar atılacaq.

O da məlumdur ki, dərin qatlarda ciddi təxribat yaradacaq raket və bombalar İsraildə yoxdur. Amma belə silah növü ABŞ-də var. ABŞ bombaları 80 metrə yaxın dərinliyə qədər təsir gücünə malikdir. Təbii ki, dalbadal eyni nöqtəyə atılan bir neçə bomba yerin altında olan nüvə obyektlərini darmadağın edə bilər. İlk növbədə hədəf İranın müxtəlif şəhərlərində yerləşən və uranın zənginləşdirilməsi ilə məşğul olan nüvə obyektlərıdir.

Çox güman ki, ABŞ bu barədə qəti qərar vermək istəyir. Ya İran onun planını qəbul edəcək, ya da ABŞ vaxt itirmədən İsraillə birlikdə İranı bombalamağa başlayacaq.

Bu, Yaxın Şərqdə və İranın qonşuluğunda olan ölkələr üçün də ciddi problemlər yarada bilər. Yəni vəziyyət bir qədər də gərginləşə bilər. Amma görünür ki, nə ABŞ-nin, nə də İsrailin geri çəkilmək fikri var. Çünki mütəxəssislərin hesablamalarına görə, İran yaxın iki həftə ərzində nüvə silahını istehsal etmək imkanına malik ola bilər. Tramp qəti şəkildə bəyan etdi ki, İranın nüvə silahı olmamalıdır.

Yeri gəlmişkən, İran özü bu barədə fətva verib, ali rəhbərin fətvası mövcuddur. Həm də nüvə silahının yayılmaması haqqında 1968-ci il müqaviləsinə qol çəkib.

ARAYIŞ: Nüvə silahlarının yayılmaması haqqında müqavilənin məqsədi nüvə silahlarının və silah texnologiyasının yayılmasının qarşısını almaq, nüvə enerjisindən sülh məqsədləri ilə istifadə etmək məqsədilə iş birliyini artırmaq, nüvə silahlarından tam və ya qismən imtina etmək hədəfini irəli aparmaq üçün nəzərdə tutulan beynəlxalq müqavilədir. Müqavilə 1968-ci ildə imzalanmış və 1970-ci ildə qanuni qüvvəyə minmişdir. Müqavilə 11 may 1995-ci ildə müddətsiz olaraq uzadılmışdır.

İran indi o vaxt üzərinə götürdüyu öhdəlikləri yerinə yetirmək məcburiyyətindədir. Bu həm İranın öz maraqlarına cavab verir, həm qonşu dövlətlər bunu istəyir, həm də bölgədə gərginliyin azalması üçün bu addımın atılması son dərəcə mühüm əhəmiyyətə malikdir".

Akif NƏSİRLİ




DİGƏR XƏBƏRLƏR

VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

20.07.2025 / 15:52
Dünya mediası İlham Əliyevin çıxışında bu məqamlara xüsusi diqqət çəkdi... - FOTO

20.07.2025 / 15:16
Ukrayna konstitusiyasında rus dilinə verilən xüsusi statusun ləğvi təklif edildi...

20.07.2025 / 14:56
Rusiya alimi Kərim Şükürova və Yaqub Mahmudova qarşı çağırış etdi - "məhrum edilsinlər"...

20.07.2025 / 14:22
III Şuşa Qlobal Media Forumunun açılış mərasimi keçirilib - YENİLƏNDİ

20.07.2025 / 14:10
"İkitərəfli müstəvidə sülh gündəliyinin irəli aparılması üçün nailiyyətlər əldə olunub" - Hikmət Hacıyev

20.07.2025 / 13:48
"Bu gün kontent yaradıcılığı baxımından Azərbaycan mediasının göstəriciləri artıb" - Prezidentin köməkçisi

20.07.2025 / 13:40
"Dezinformasiya bu gün media mühitində ən təhlükəli təhdidlərdən biridir" - Avropa Xəbər Agentlikləri Alyansının baş katibi:

20.07.2025 / 13:34
Hikmət Hacıyev Azərbaycanın MDB-nin Moskva iclasında iştirak etməməsinin səbəblərini açıqladı

20.07.2025 / 11:50
"Jurnalistikanı blogerlikdən ayırmağın vaxtı gəlib" - Qlobal Forum iştirakçısı

20.07.2025 / 11:17
Prezidentin köməkçisi: "Azərbaycana qarşı fəal dezinformasiya dalğaları olur"

20.07.2025 / 11:07
"Şuşa Qlobal Media Forumunda müxtəlif ideyalar və yenilikçi baxışlar formalaşır" - Hikmət Hacıyev

19.07.2025 / 23:55
Prezident İlham Əliyevin sosial şəbəkələrdəki rəsmi səhifələrində III Şuşa Qlobal Media Forumunun iştirakçıları ilə görüşündən görüntülər paylaşılıb - VİDEO

19.07.2025 / 21:37
Prezident: "Azərbaycan ilə Ermənistan arasında etimadın zəmanəti beynəlxalq hüquq normaları olmalıdır"

19.07.2025 / 21:28
"Qarabağ və Şərqi Zəngəzur artıq cənnətin kiçik bir parçasıdır" - Prezident

19.07.2025 / 21:16
Azərbaycan Prezidenti: "Fransa ilə Yeni Kaledoniya arasında baş verən hadisə tarixi presedentdir"

19.07.2025 / 21:15
Azərbaycan Rusiyanı beynəlxalq məhkəməyə verəcək...

19.07.2025 / 21:11
"Azərbaycan ilə Çinin ticarət həcminin artırılmasına dair böyük planları var" - Prezident

19.07.2025 / 21:01
Prezident İlham Əliyev: "Azərbaycan mediasının inkişafı məni çox sevindirir"

19.07.2025 / 20:57
"Biz xarici investorları enerji sektoruna cəlb edirik" - Prezident

19.07.2025 / 20:50
Prezident: "Mən süni intellektdən istifadə etmirəm"

19.07.2025 / 20:39
Prezident İlham Əliyev: "İqlim dəyişmələrinə qarşı mübarizədə Afrika dövlətlərini dəstəkləyirik"

19.07.2025 / 20:32
"Azərbaycan və Ermənistana razılığa gəlməkdə kömək etmək səylərinə görə Prezident Trampa minnətdarıq" - Prezident

19.07.2025 / 20:28
Azərbaycan Prezidenti qəzaya uğrayan AZAL təyyarəsi ilə bağlı sualı cavablandırıb

19.07.2025 / 20:17
Prezident Rusiya ilə Avropa İttifaqı arasında yaranmış təbii qaz böhranına münasibət bildirdi

19.07.2025 / 20:10
Prezident İlham Əliyev Şuşa Forumunda öz siyasətinin təməl prinsiplərini sadaladı

19.07.2025 / 19:59
"Cənubi Qafqaz sabit məkan olacaq" - Prezident İlham Əliyev

19.07.2025 / 19:56
Prezident Ermənistanla sülh müqaviləsinin hansı halda imzalana biləcəyini açıqladı

19.07.2025 / 19:49
Prezident İlham Əliyev III Şuşa Qlobal Media Forumunda iştirak edib - FOTO/YENİLƏNDİ

19.07.2025 / 19:41
"Bizi tənqid edənlərin xarici borcu ÜDM-in 100 faizi qədərdir və ondan da artıqdır" - Prezident

19.07.2025 / 19:23
"Biz indi beynəlxalq səhnədə daha fəalıq" - Prezident

19.07.2025 / 19:15
Prezident: "İstəyirik ki, İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı daha güclü, daha effektiv olsun"

19.07.2025 / 19:12
"Bizim Qələbəmiz göstərir ki, ədalət var, sadəcə, ona nail olmaq lazımdır" - Prezident

19.07.2025 / 19:10
Bakı ilə İrəvanın arasında Paris özünü bu dəfə belə pərdələyir - "göz yaşları"...

19.07.2025 / 19:03
Azərbaycan Prezidenti: "ABŞ-la güclü tərəfdaşlıq münasibətlərinin dəstəkləndiyini görürük"

19.07.2025 / 18:40
"Bu gün Cənub Qaz Dəhlizi maksimal həcmdə fəaliyyət göstərir" - Prezident

19.07.2025 / 18:35
Ərdoğan Trampın “50 gün” hədəsindən Putini xilas etmək istəyir...

19.07.2025 / 18:28
Prezident İlham Əliyev: "Bizim etibarlı tərəfdaş imicimiz var"

19.07.2025 / 18:20
"Ermənistan Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı prosesi bundan sonra da bloklasa, onun tranzit ölkəyə çevrilmək şansı sıfra yaxınlaşır" - Prezident

19.07.2025 / 18:06
AB Azərbaycan qazına möhtac... Rəsmi Brüssel isə bizə pislikdən əl çəkmir…

19.07.2025 / 18:01
Prezident: "Zəngəzur dəhlizinin potensialı ilkin mərhələdə 15 milyon ton yük səviyyəsində qiymətləndirilir"

19.07.2025 / 17:38
Azərbaycanın MDB İqtisadi Şura iclasından imtinasının ardınca maraqlı bəyanat səsləndi...

19.07.2025 / 17:36
"Azərbaycan ekoloji baxımdan çox düzgün mövqe seçmiş ölkədir" - Prezident

19.07.2025 / 17:24
Prezident İlham Əliyev: "Şuşa Media Forumu artıq ənənəvi xarakter alıb"

19.07.2025 / 17:09
Mahmud Kaşqari Fondunun layihəsi əsasında çap olunan kitabların təqdimatı keçirilib - FOTO

19.07.2025 / 16:52
Yunus peyğəmbərdən sonra üçüncü Yunus... Yunus Oğuz - 65

19.07.2025 / 16:37
Bu gün 3-cü Şuşa Qlobal Media Forumu işə başlayır

19.07.2025 / 16:10
"Dünya liderləri Prezident İlham Əliyevdən çox şeyləri öyrənə bilər" - Rusiyalı politoloq

19.07.2025 / 15:33
Ermənilər Ağdamda qəbirlərdən protezləri də oğurlayıblar...

19.07.2025 / 14:16
Azərbaycan-Pakistan mövcud strateji tərəfdaşlıq münasibətləri müzakirə edilib

19.07.2025 / 12:18
Milli Məclisdən Belçika parlamentinə sərt cavab - regionda yeni gərginlik ocağı yaratmağa çalışırlar...

19.07.2025 / 11:45
Prezident İnzibati Xətalar Məcəlləsində dəyişiklik edilməsi haqqında qanunu təsdiqlədi

19.07.2025 / 11:33
Azərbaycanda geodeziya, qravimetriya, topoqrafiya, kartoqrafiya və kadastr işlərində yeni koordinat sistemi tətbiq ediləcək - SƏRƏNCAM

19.07.2025 / 10:12
ŞOK - Özbəkistanda İŞİD-ə məxsus terror qruplaşması aşkar edildi!

19.07.2025 / 10:08
İrəvanda keçmiş deputat hakimiyyətin devrilməsinə çağırışa görə həbs edilib

19.07.2025 / 10:01
"Napoli" Vikter Osimhen üçün "Qalatasaray"a "HƏ" dedi

19.07.2025 / 09:53
Milli Məclis Belçika Nümayəndələr Palatasının qətnaməsinə kəskin etirazını bildirib

19.07.2025 / 09:27
Müəllimlər kimi həkimlər də "yazı-pozu" ilə hədsiz yükləniblər...

19.07.2025 / 08:42
Ət 1 manat da bahalaşdı....

18.07.2025 / 23:20
Bakı Kitab Mərkəzində “Tanımadığımız Konfutsi” adlı gecə keçirildi - FOTO

18.07.2025 / 22:32
İctimai Birlik sədri Aydın Quliyevi yubileyi münasibətilə təbrik etdi

18.07.2025 / 22:18
“65 illik yubileyiniz mübarək olsun, ustad!” - Missiya TV-nin baş redaktorundan Aydın Quliyevə təbrik...

18.07.2025 / 21:51
Prezident İlham Əliyev İraq Prezidentinə başsağlığı verdi

18.07.2025 / 21:50
Ermənistan silahlı qüvvələrinin qalıqları və qeyri-qanuni erməni silahlı dəstələrinin törətdiyi təxribatlar nəticəsində zərər çəkmiş şəxslər məhkəmədə ifadə verdi - FOTO

18.07.2025 / 21:35
Ermənistanı elə Avropanın özü vurmağa hazırlaşır - Makron nə ilə fərqlənir?..

18.07.2025 / 21:23
65 İLLİK ÖMÜR YOLUNA DƏYƏR VERƏN İNSANA! - Milli İstiqlalçıların Aydın Quliyevə yubiley təbriki...

18.07.2025 / 21:20
31 tona yaxın qızıl almışıq - yığım, ya emal üçün?

18.07.2025 / 21:06
İmamoğlunun həbsindən sonra Türkiyənin iç siyasətində mümkün təmayüllər - sabitlik qalacaqmı?..

18.07.2025 / 20:53
Bakıdan Parisə sərt sillə - dünya mediası Azərbaycanın möhtəşəm uğuruna heyrandır...

18.07.2025 / 20:39
Avropa İttifaqı yeni SSRİ olmaq istəyir - Cənubi Qafqazda ilk olaraq Gürcüstanı əzəcək...

18.07.2025 / 20:26
Qonşularla müqayisədə iki rəqəm bizi geridə qoyur...

18.07.2025 / 20:14
Çin-Hindistan-Rusiya ittifaqı? - XİN-in yeni strategiyasında ən ağır maneə...

18.07.2025 / 20:00
Azərbaycanın çay ixracı azalır... Niyə?

18.07.2025 / 19:47
Azərbaycanın zəngin elmi və mədəni irsinin özünəxas ikili mahiyyəti...

18.07.2025 / 19:35
"Erməni kilsəsi İŞİD-dir, molla rejimi ilə bir addımlayır" - təhqirin biri "1 qəpik"…

18.07.2025 / 19:26
Dünya Azərbaycanlılarının Mədəniyyət Mərkəzi Aydın Quliyevi təbrik etdi

18.07.2025 / 19:22
Suriyada Türkiyə-İsrail müharibəsi hər an başlaya bilər...

18.07.2025 / 19:09
Akademik Əhliman Əmiraslanov Aydın Quliyevi yubileyi münasibətilə təbrik etdi

18.07.2025 / 19:04
Müəllimlər müəllimi Sabir Qurbanov - FOTO

18.07.2025 / 19:04
BMT-nin İqtisadi və Sosial şurasına üzvlüklə bağlı təlimlər keçirilir

18.07.2025 / 18:50
İsrailin Suriyanı vurması Azərbaycanın siyasətinə bəzi çətinliklər yaradır...

18.07.2025 / 18:46
Bakıda Türkiyə-Azərbaycan Qardaşlıq Forumu keçirildi

Azərbaycanın zəngin elmi və mədəni irsinin özünəxas ikili mahiyyəti...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910