Məlumdur ki, Azərbaycan işğaldan azad etdiyi ərazilərində geniş abadlıq-quruculuq işlərinə hazırlaşır. Bu məqsədlə ölkədə artıq müvafiq proqramlar, sənədlər hazırlanır. Lakin belə məlum olur ki, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə, Azərbaycanla yanaşı, bir çox xarici ölkə və şorkətlər də iştirak etməyə hazırlaşır. Bərpa işlərində ilk yer almaq istəyən ölkələrdən biri qardaş Türkiyədir. Lakin artıq İran da bu səraya qoşulmağa hazırlaşır. Ərdəbil vilayəti Konstruksiya Mühəndisliyi Təşkilatının sədri Məhəmməd Rza Ənvəri bu xüsusda qeyd edib ki, İranın şimal-qərbində yerləşən Ərdəbil vilayətinin 30 texniki və mühəndislik şirkəti Azərbaycanın azad edilmiş ərazilərinin bərpasında iştirak etməyə hazırdır.
Ənvərinin sözlərinə görə, artıq bununla əlaqədar şirkət nümayəndələrinin bir neçə iclası təşkil olunub. Azərbaycan tərəfi elan etdikdən sonra şirkətlərin mühəndisləri nəzərdə tutulan ərazilərə göndəriləcək. O əlavə edib ki, Ərdəbil vilayətində fəaliyyət göstərən şirkətlər İranda böyük layihələr icra edib. Bundan əvvəl isə bəlli olub ki, Dağlıq Qarabağ regionunda dağıdılmış rayonlarda bərpa işlərinə Macarıstan da qoşulacaq. Macarıstanın xarici işlər və ticarət naziri Peter Siyyarto qeyd edib ki, koronavirus pandemiyası ilə yanaşı, Dağlıq Qarabağda müharibə də son aylarda beynəlxalq həyatda əsas hadisələrdən, beynəlxalq mətbuatda əsas mövzulardan birinə çevrilib: “Macarıstan həmişə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün tərəfdarı olub və biz münaqişənin danışıqlar yolu ilə nizamlanmasını dəstəkləyirik”. O daha sonra əlavə edib ki, Azərbaycanın münaqişə illərində dağıdılmış ərazilərinin bərpasında Macarıstan şirkətlərinin iştirakının istiqamətləri müzakirə olunub. Siyyarto bildirib ki, “Eksimbank” bu işdə iştirak etmək istəyən macar şirkətləri üçün 100 milyon dollar həcmində kredit xətti açıb. Macarıstan hökuməti Azərbaycan ərazilərinin minalardan təmizlənməsinə 25 min avro məbləğində ianə təklif edib. Xatırladaq ki, son illərdə Macarıstan şirkətləri Azərbaycan bazarında iştirak payını xeyli artırıb. Siyyarto bu xüsusda bildirib: “MOL neft-qaz şirkəti rekord məbləğdə sərmayə yatırıb, “Wizz Air” loukosteri karantinlə bağlı məhdudiyyətlər ləğv ediləndən sonra uçuşları bərpa etməyə hazırdır, “Hell” şirkəti Azərbaycan enerji içkiləri bazarının təqribən dörddə bir hissəsinə nəzarət edir, son aylarda Azərbaycana mal əti ixracı bərpa olunub”. Macar nazirin sözlərinə görə, qaz təchizatı Mərkəzi Avropa ölkələrinin enerji təhlükəsizliyi üçün həlledici əhəmiyyətə malikdir. O deyib: “Qazı mümkün qədər çox sayda mənbələrdən ala bilmək imkanı bizim üçün çox vacibdir”. Azərbaycanla Avropa arasında qazın birbaşa nəql edilməsi sistemi nizamlanıb, Macarıstanın “MVM” şirkəti isə Azərbaycan qaz şirkəti ilə müqavilənin mətnini hazırlamağa başlayıb. Macarıstanla yanaşı, digər bir sıra ölkələr də azad edilmiş ərazilərdə bərpa işlərində iştirakda maraqlıdır.
Bu fonda xatırladaq ki, hazırda dövlətimiz tərəfindən Qarabağın işğaldan azad edilən bütün ərazilərində yenidənqurma işlərinə başlanıb. Suqovuşana yol çəkilib, şəhərlərin yeni baş planları hazırlanır. Digər kommunal infrastrukturun bərpası istiqamətində zəruri tədbirlər həyata keçirilir. Ümumiyyətlə, Qarabağda müasir infrastrukturun yaradılması bölgənin inkişafının əsas strateji istiqamətlərindən biridir. Çünki bunsuz ərazinin sosial iqtisadi inkişafını təmin etmək mümkün deyil. Bütün bunlar həm də Qarabağ bölgəsini bərpa etmək, yüklərin daşınması, turizmin inkişafı üçün geniş imkanlar açacaq. Dövlət başçısının tapşırığına əsasən, dəmir yolları ilə də bağlı hazırlıq işləri gedir. Horadiz-Füzuli, Füzuli-Şuşa dəmir yolunun tikintisi də nəzərdə tutulur. Digər vacib layihələrdən biri də çətin relyefdən keçən Toğanalı-Kəlbəcər yoludur. Toğanalıdan Kəlbəcərə çəkiləcək yol Laçın rayonuna qədər davam etdiriləcək. Beləliklə, iki tərəfdən, yəni – şimaldan və cənubdan Laçın və Kəlbəcər rayonlarına yol-nəqliyyat infrastrukturu yaradılacaq. Hazırda Horadizdən Zəngilana, oradan Qubadlıya və Laçın rayonuna qədər yolun çəkilişi üzrə də hazırlıq işləri gedir. Bu xüsusda hazırlanan Strateji Fəaliyyət Planı əsasında işlər bütün istiqamətlər üzrə planlı və kompleks yanaşma əsasında həyata keçirilir. Bu işlərin reallaşdırılması məqsədilə Əlaqələndirmə Qərargahı yaradılıb və bütün aidiyyəti dövlət strukturları Qarabağın bərpası tədbirlərinə cəlb olunub. Bundan başqa, Prezident İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə Qarabağın dirçəlməsi prosesinə töhfə vermək üçün Qarabağ Dirçəliş Fondunun yaradılması da mühüm hadisədir. Fond işğaldan azad edilən ərazilərin bərpası və yenidən qurulması, habelə güclü iqtisadiyyat və yüksək rifaha malik bölgəyə çevrilməsi istiqamətində həyata keçirilən layihələrə maliyyə dəstəyi göstərəcək.
Samirə SƏFƏROVA
