Avropa yalnız Azərbaycandan qaz alışını çoxaldıb - digər 3 mənbədən isə...
Rəsul Cahangirli: “Avropanın Azərbaycandan qaz idxalını azaltmaq lüksü yoxdur”
2025-ci ilin iyun ayında Avropa İttifaqı (Aİ) ölkələrinin boru kəməri ilə təbii qaz idxalı illik müqayisədə 12% azalaraq 11,5 milyard kubmetr təşkil edib.
Bu barədə Qaz İxrac Edən Ölkələr Forumunun (GECF) məlumatında bildirilib.
Hesabata görə, 2025-ci ilin ilk yarısında Aİ-yə boru kəməri ilə qaz idxalı ümumilikdə 71 milyard kubmetr olub ki, bu da 2024-cü ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 10% azalma deməkdir. Təkcə Əlcəzairdən qaz tədarükü 2% artıb, digər tədarükçülərdən idxal azalıb. İyun ayında Azərbaycan yeganə ölkə olub ki, Aİ-yə qaz ixracını artırıb. Ölkələr səviyyəsində Almaniyaya qaz idxalı 5% artaraq regionun ümumi idxalının təxminən dörddə birini təşkil edib. Belçikanın idxalı 1% artaraq Aİ-də üçüncü ən böyük idxalçıya çevrilib. İtaliyaya qaz tədarüklərində isə əsasən stabillik müşahidə olunub. Bundan əlavə, Böyük Britaniyadan Aİ-yə qaz tədarükləri 15% artaraq ilk yarımillikdə 2,5 milyard kubmetr səviyyəsinə çatıb.
Məlumat üçün qeyd edək ki, Azərbaycan qazı Cənub Qaz Dəhlizinin bir hissəsi olan Transadriatik boru kəməri vasitəsilə Avropaya ixrac olunur. Bu kəmərin ilkin ötürücülük gücü illik 10 milyard kubmetrdir və gələcəkdə 20 milyard kubmetrədək artırılması planlaşdırılır.
Göründüyü kimi, Avropaya bütün istiqamətlərdən - Əlcəzairdən, Böyük Vritaniyadan, Norveçdən gələn qaz azalıb, tək Azərbaycandan artıb. Maraqlıdır, Avropa bizdən də qaz alışını tədricən azalda bilərmi?
“Nə qədər böyük həcmdə “yaşıl enerji”nin inkişafına sərmayə yatırsalar da, yaxın perspektivdə qazı əvəz edə bilməyəcək”
Sözügedən məsələyə aydınlıq ekspert Rəsul Cahangirli “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bunu istisna etdi: “Bunun bir neçə səbəbi var. Başlıca səbəbi ondan ibarətdir ki, Avropanın Azərbaycandan qaz idxalını azaltmaq lüksü yoxdur. Ona görə ki, Avropanın bununla bağlı alternativləri məhduddur. Avropa nə qədər böyük həcmdə “yaşıl enerji”nin inkişafına sərmayə yatırsa da, sözügedən sahə yaxın perspektivdə qazı əvəz edə bilməyəcək. Məsələnin digər tərəfi onunla əlaqədardır ki, Avropanın alternativləri məhduddur. Ukrayna müharibəsinə qədər Avropa İttifaqı ölkələri Rusiyadan 155 milyard kubmetr qaz idxal edirdisə, indi həmin ölkələrin Rusiyadan idxalı kəskin şəkildə azalıb. Üstəlik, hələ bilmək olmur qarşıdan gələn qış nə dərəcədə sərt olacaq. Başqa bir tərəfdən, Cənub Qaz Dəhlizi tam gücü ilə işləyir. Avropa isə 2027-ci ilə qədər Azərbaycandan qaz idxalının həcminin 20 milyard kubmetrə çatdırılmasını istəyir. Bunun üçün isə əlavə kəmərin tikilməsinə ehtiyac var. Əfsuslar olsun ki, Avropanın maliyyə qurumları neft-qaz layihələrinə artıq kredit ayırmırlar. Bu səbəbdən, ola bilsin ki, Aİ-yə 3 il sonra qaz ixracı 20 milyard kubmetrə çatdırılmasın. Yoxsa ölkəmizdən qaz idxalını azaldacaqlarını düşünmürəm”.
Vidadi ORDAHALLI
