“60 kənd boşaldılır, 300 min azərbaycanlı qayıdır” - Qərb daha çox şey gözləyirmiş...
Əbu-Dabidə Azərbaycan və ermənistan liderləri arasında baş tutan göüş, bunun nə ilə nəticələnəcəyi dünya miqyasında xüssi maraq doğurur. Bu fonda ABŞ prezidenti Donald Tramp Ermənistanla Azərbaycan arasında münaqişənin tezliklə uğurla və birdəfəlik həll olunacağını bildirib.
Onun sözlərinə görə, ABŞ Ermənistanla Azərbaycan arasında münaqişənin həlli üçün səylər göstərib və bu, yaxşı nəticəyə gətirib çıxaracaq.
Bundan öncə ABŞ dövlət katibi Marko Rubio Azərbaycan və Ermənistan arasında potensial sülh sazişi ilə bağlı nikbinlik ifadə edərək bunun Vaşinqtonun dəstəyi ilə tezliklə əldə oluna biləcəyinə ümid etdiyini deyib. Ermənistanın “168.am” nəşri isə qeyd edir ki, Əbu-Dabidə baş tutan İlham Əliyev-Nikol Paşinyan görüşünə demək olar ki, bütün geosiyasi mərkəzlər reaksiya verib. Nəşr yazır: “Avropa İttifaqı (Aİ) da bəyanatla çıxış edərək, Azərbaycan və Ermənistanı sülh sazişi layihəsinin imzalanması və ratifikasiyasına mümkün qədər tez başlamağa çağırıb. Bu barədə Aİ-nin Xarici Siyasət və Təhlükəsizlik Məsələləri üzrə nümayəndəsi Anita Hipper məlumat verib. “Aİ iki ölkə arasında münasibətlərin normallaşması prosesini qətiyyətlə dəstəkləyir. Biz tərəfləri sülh sazişi layihəsinin imzalanması və ratifikasiyasına mümkün qədər tez başlamağa çağırırıq. Əgər tərəflər bu barədə müraciət etsələr, Aİ bu istiqamətdə əlavə dəstək və ekspert yardımı göstərməyə hazırdır”, - deyə Hipper bildirib. O, bu danışıqları regionda davamlı sülh və təhlükəsizliyin bərqərar olunması yolunda mühüm addım adlandırıb. Mənbələrimizin bildirdiyinə görə, Aİ bu prosesi ən yüksək səviyyədə izləyir və müəyyən narahatlıqlara sahibdir. Bir tərəfdən, bizə ötürülən məlumata əsasən, Aİ məmnundur ki, tərəflər Rusiya təsirini sıfırlayıblar, regional proseslərdə Moskvanın iştirakı aradan qalxıb və Azərbaycan-Ermənistan prosesində Rusiya faktoru artıq yoxdur, danışıqlar neytral ölkədə aparılır. Digər tərəfdən isə Aİ-də əsaslı şübhələr var ki, bu birbaşa danışıqlar prosesi də uzana bilər, bu da prosesdə gözlənilməz hallara yol aça bilər. Əbu-Dabidəki görüşdən Qərbin gözləntiləri daha böyük olub, lakin nəticələr onları məyus edib. Gözlənti o idi ki, tərəflər həm kommunikasiyaların açılması, həm də sülh sazişinin tezliklə imzalanması ilə bağlı razılığa gələcəklər. Xüsusilə də Aİ-nin yüksək nümayəndəsi Ermənistan və Azərbaycana etdiyi səfərlər zamanı tərəflərə bu istiqamətdə konkret mesajlar ötürmüşdü, əsas diqqəti məhz kommunikasiyaların açılması məsələsinə yönəltmişdi, burada geosiyasi maraqları olan bir yanaşma sərgiləmişdi. Lakin görünür ki, yekun razılaşmalar təxirə salınır, tərəflər əlavə formatda müzakirələri davam etdirəcəklər və istisna edilmir ki, yeni fikir ayrılıqları və geosiyasi amillər ortaya çıxa bilər. Aydındır ki, prosesin aylarla uzanması mümkündür, lakin bu uzanma Aİ-ni narahat edir. Mənbələr vurğulayıblar ki, bu səbəbdən Aİ prosesi sürətləndirməyə və ona dəstək verməyə çağırış edir. Aİ həmçinin istisna etmir ki, Rusiyanın Cənubi Qafqazdakı mövqelərində dəyişiklik və müəyyən dərəcədə güclənmə baş verə bilər, buna görə də indi hər vasitə ilə tərəflər arasında razılaşmalar əldə olunmasına çalışırlar”.
Proseslərlə bağlı Ermənistan parlamentinin keçmiş deputatı Naira Zöhrabyan da olduqca maraqlı açıqlama verib. O qeyd edir ki, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində keçirilən görüşlə bağlı təxminən bir ay əvvəl Karnegi beyin mərkəzi nə baş verəcəyini qəsdən sızdırdı. Onun sözlərinə görə, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində keçirilən görüşün nəticəsi, bir cümlə ilə ifadə edilsə, belədir: Türkiyə Ermənistana müharibəsiz daxil olub: “Karnegidən qəsdən sızdırılan məlumat ondan ibarət idi ki, Zəngəzur dəhlizi artıq Ermənistanın nəzarətində olmayacaq və əvvəlcə ABŞ təşkilatının nəzarətinə veriləcək”. Sabiq erməni deputat bildirib ki, hər şey çox sadədir, bunu başa düşmək üçün siyasi analitik və ya Nostradamus olmaq lazım deyil: “Nikol və müxtəlif kürək çantaları deyirdilər ki, Ermənistanın suveren ərazisinin bir millimetri belə bizim yurisdiksiyamızdan kənarda qalmayacaq. Həmin blef də Əbu-Dabidə pozulub. Onların dediklərinin əhəmiyyəti yoxdur”. Zöhrabyan əlavə edib ki, Paşinyan və İİlham Əliyev Əbu-Dabidə 300 min azərbaycanlının mərhələli şəkildə Ermənistana qaytarılması barədə razılığa gəliblər. Erməni politoloq Artur Xaçikyan qeyd edir ki, azərbaycanlıları Ermənistanda yerləşdirmək üçün ən azı 60 kənd lazımdır: “Əvvəlcə, onların yerləşdirilməsi üçün 60 kəndə ehtiyac var. Ermənistanda bu qədər boş kəndin olduğu məlum deyil. İkincisi, bu adamlar Ermənistanda mülk sahibi olacaqlar və keçmişdəki mülklərini də tələb etməyə başlayacaqlar. Ardından Zəngəzur dəhlizi açılacaq və bununla da Azərbaycanın sərbəst hərəkəti start götürəcək. Bir sözlə, biz böyük bir fəlakətin astanasındayıq”. Bundan öncə isə Ermənistan parlamentinin sədri Alen Simonyanın 300 min azərbaycanlının qayıdışını mümkün hesab etdiyini qeyd edib: “Gürcüstanda ermənilər necə yaşayırsa, azərbaycanlılar da burada, bizim torpağımızda yaşayacaqlar. Onlar yerləşəcəklər və bu qədər”.“Fakt” erməni nəşri yazıb ki, 2 milyona yaxın əhalinin olduğu ölkədə 300 min azərbaycanlı – yəni əhalinin altıda biri ciddi təhlükədir. Amma reallıqda hansısa təhlükə yoxdur.
Nahid SALAYEV
