Cənubi Qafqazda yeni diplomatik mərhələ: Əbu-Dabidə tarixi görüş
Prezident İlham Əliyev və Baş nazir Nikol Paşinyan arasında keçirilən ikitərəfli dialoq sülh prosesinə real ümidlər doğurur, İyulun 10-da Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin paytaxtı Əbu-Dabi şəhəri Cənubi Qafqazda sülh və sabitlik naminə daha bir mühüm diplomatik təşəbbüsə ev sahibliyi etdi. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevlə Ermənistan Respublikasının Baş naziri Nikol Paşinyan arasında baş tutan görüş, iki ölkə arasında davam edən gərgin münasibətlərin diplomatik həllinə dair yeni bir ümid işığı yaratdı. Görüş əvvəlcə nümayəndə heyətlərinin iştirakı ilə keçirilib. Tərəflər bir sıra mühüm məsələlələri, Ermənistan-Azərbaycan dövlət sərhədinin delimitasiyası və demarkasiyası, kommunikasiya xətlərinin açılması, bölgədə iqtisadi əməkdaşlıq imkanlarının genişləndirilməsi, minalardan təmizləmə prosesinin sürətləndirilməsi və sülh sazişi layihəsi üzrə mövcud fikir ayrılıqları ətrafında müzakirələr aparıblar. Səmimi və açıq müzakirələr onu deməyə əsas verir ki, tərəflər arasında birbaşa dialoqa maraq mövcuddur və bu dialoq üçün müvafiq siyasi iradə formalaşmaqdadır. Nümayəndə heyətlərinin iştirakı ilə keçirilmiş rəsmi hissədən sonra, Prezident İlham Əliyev və Baş nazir Nikol Paşinyan arasında təkbətək görüş baş tutub. İkitərəfli formatda keçirilmiş bu məxfi görüşdə regional təhlükəsizlik, etimadın bərpası, gələcək münasibətlərin hüquqi əsaslarla tənzimlənməsi və davamlı sülh sazişinin razılaşdırılması istiqamətində dərin fikir mübadiləsi aparılıb. Əbu-Dabi görüşü, təkcə iki ölkə liderinin diplomatik təması deyil, həm də Azərbaycanın regional və beynəlxalq mövqeyinin daha da möhkəmləndiyinin bariz göstəricisidir. Azərbaycanın Cənubi Qafqazda təşəbbüskar və strateji lider rolu bu görüşlə bir daha təsdiqləndi. Məlum olduğu kimi, 44 günlük Vətən müharibəsindən sonra bölgədə yeni reallıqlar yaranmışdır. Azərbaycanın suverenliyi tam bərpa olunmuş, ərazi bütövlüyü beynəlxalq hüquq çərçivəsində təmin edilmişdir. İndi isə əsas məqsəd bu hərbi və siyasi qələbəni davamlı sülh və rifahla möhkəmləndirməkdir. Əbu-Dabi görüşü məhz bu məqsədə xidmət edən mühüm diplomatik hadisə kimi qiymətləndirilməlidir. Sülh sazişinin imzalanması və sərhədlərin dəqiqləşdirilməsi təkcə Azərbaycanın təhlükəsizliyi üçün deyil, həm də ölkənin iqtisadi inkişafı, investisiya mühiti, regional və beynəlxalq layihələrdə iştirak imkanları baxımından həlledici əhəmiyyət daşıyır. Sülh şəraitində formalaşacaq yeni regional nizam, Azərbaycanın tranzit ölkə kimi mövqeyini gücləndirəcək, Zəngəzur dəhlizi kimi beynəlxalq nəqliyyat layihələrinin reallaşmasına təkan verəcək. Bu baxımdan Əbu-Dabidə keçirilən görüş, Azərbaycanın yalnız bu günü üçün deyil, uzunmüddətli gələcəyi üçün strateji mahiyyət daşıyır. Görüş, həm də dövlət başçısı İlham Əliyevin həyata keçirdiyi praqmatik, uzaqgörən və milli maraqlara söykənən xarici siyasətin növbəti uğurlu addımı kimi dəyərləndirilir. Qeyd edilməlidir ki, görüşün təşkilində Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin vasitəçilik rolu və diplomatik səyləri də təqdirəlayiqdir. BƏƏ rəhbərliyinin təşəbbüsü ilə təşkil olunan bu görüş, bu ölkənin artan beynəlxalq nüfuzunun və Cənubi Qafqazda sabitliyə verdiyi önəmin ifadəsidir. Həm Azərbaycan, həm də Ermənistan tərəfinin bu təşəbbüsə açıq yanaşması göstərir ki, beynəlxalq vasitəçilik səyləri prosesin irəliləməsinə yardım edə bilər. Əbu-Dabidə keçirilmiş görüş, təkcə protokol xarakterli diplomatik təmas deyil, Azərbaycanın gələcəyi naminə mühüm strateji qərarların müzakirə olunduğu və real nəticələrə aparacaq bir prosesin təməlini qoyan hadisə kimi dəyərləndirilməlidir. Prezident İlham Əliyevin dəfələrlə vurğuladığı kimi, Azərbaycan sülh istəyir, amma bu sülh yalnız beynəlxalq hüquq, ədalət və qarşılıqlı suverenliyə hörmət əsasında mümkün ola bilər. Bu görüş həmçinin onu göstərdi ki, Azərbaycan öz milli maraqlarından geri çəkilmədən, beynəlxalq hüququ əsas tutaraq, bölgədə sabitlik və əməkdaşlıq naminə danışıqlara açıqdır. Azərbaycan cəmiyyətində bu görüşlə bağlı yaranan pozitiv gözləntilər bir daha sübut edir ki, xalqımız sülhün, sabitliyin və tərəqqinin dəyərini anlayır və bu istiqamətdə atılan addımları dəstəkləyir. Əbu-Dabi görüşü bu baxımdan yeni bir ümid, yeni bir səhifə və gələcəyə doğru atılan önəmli addım kimi tarixə düşəcək.
Lamiyə İsazadə, Yazıçı-publisist, QHT sədri.
