Tramp hökumətində “Ukrayna xaosu”, ya oyun? - Heqset Trampdan fərqli siyasət aparır...
Züriyə Ruslanqızı: “Yardımın dayandırılması, əslində onun təşviqi ilə həyata keçirilib, lakin siyasi məsuliyyətin birbaşa Trampın deyil...”
ABŞ-ın müdafiə naziri Pitt Heqset Ağ Evə məlumat vermədən Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə yardımı dayandırıb.
CNN-in məlumatına görə, Pentaqonun rəhbəri ABŞ administrasiyasının digər üzvlərinə məlumat vermədən Ukraynaya silah tədarükünü dayandırmaq qərarına gəlib. Xüsusilə dövlət katibi Marko Rubio və Ukrayna üzrə xüsusi nümayəndə Kit Kelloq bu barədə mediadan öyrəniblər.
Amerikanın CNN telekanalı iyulun 8-də vəziyyətlə tanış olan beş mənbəyə istinadən xəbər verir ki, ABŞ-ın müdafiə naziri Pitt Heqset Ukraynaya silah tədarükünü dayandırmaq qərarı barədə Ağ Evə məlumat verməyib.Telekanal qeyd edib ki, bu, hərbi yardımın dayandırılmasının səbəblərini anlamağa və ABŞ Konqresi və Ukrayna hökumətinə nə baş verdiyini izah etməyə çalışan prezident Donald Trampın administrasiyası daxilində “qızğın müzakirələrə səbəb olub”.
Həmin gün administrasiyanın iclasında Tramp Kiyevə yardımın dayandırılmasına görə məsuliyyət daşımadığını deyib və ondan razı olub-olmaması ilə bağlı suala mənfi cavab verib. CNN xatırladır ki, Ağ Evin rəhbəri ABŞ-ın Ukraynaya müdafiə silahlarını ötürməyə davam edəcəyini bildirib. Təchizatın dayandırılması qərarını kimin verdiyinə dair suala Donald Tramp belə cavab verib: "Bilmirəm, niyə mənə demirsiniz?"
Kelloq və Rubio Ukraynaya yardımın dayandırılmasını mediadan öyrəniblər
Xüsusilə, ABŞ-ın Ukrayna üzrə xüsusi nümayəndəsi Keyt Kelloq və dövlət katibi Marko Rubioya Ukraynaya silah tədarükündə fasilə barədə məlumat verilməyib; ABŞ administrasiyasının yüksək rütbəli rəsmisi və digər iki həmsöhbətin dediyinə görə, onlar hadisə barədə medianın məlumatlarından öyrəniblər.
Amerika telekanalı daha sonra qeyd edir ki, epizod Tramp administrasiyasında, xüsusən də Pentaqon rəhbəri Heqset üçün siyasətin xaotik xarakterini vurğulayır.
Həmsöhbətləri bildiriblər ki, Heqset ikinci dəfədir Kiyevə silah satışını dayandırmaq qərarına gəlir və bununla da milli təhlükəsizlik məmurlarını ehtiyatsız saxlayır. CNN-ə üç mənbə bildirib ki, ilk dəfə bu barədə qərar fevral ayında olub və tez bir zamanda ləğv edilib.
İyulun 7-də İsrailin baş naziri Benyamin Netanyahu ilə Ağ Evdə dövlət ziyafəti zamanı Donald Tramp bildirib ki, ABŞ Ukraynaya daha çox silah, ilk növbədə müdafiə xarakterli silahlar verməyə hazırdır. Bundan əvvəl, iyulun 2-də KİV-də ABŞ-ın Ukraynaya silah tədarükünü qismən dayandırdığı, o cümlədən “Patriot” sistemi üçün kəsici raketlər, insan daşına bilən “Stinger” hava hücumundan müdafiə sistemləri, NASAMS hava hücumundan müdafiə sistemi üçün raketlər və F-16 qırıcıları barədə məlumat yayılmışdı. Ekspertlər qeyd ediblər ki, bu, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin artan Rusiya hava hücumlarını dəf etmək qabiliyyətinə son dərəcə zərərli təsir göstərə bilər.
İyulun 3-də Tramp bildirib ki, ölkəsi özünü Rusiyanın işğalından qoruyan Ukraynaya hərbi yardım göstərməyə davam edir. Ağ Evin sahibi bəzi tədarüklərin "dondurulmasını" onunla izah edib ki, sələfi Co Bayden guya "ölkəni boşaltdı" və indi ABŞ-ın kifayət qədər döyüş sursatı olduğundan əmin olmalıdır.
Heqsetin Trampdan xəbərsiz Ukraynaya yardımını dayandırması xəbəri Tramp administrasiyasında xaosdan xəbər verir, ya öncədən Trampla razılaşmaya uyğun olan taktiki bir oyundur?
“Bu kontekstdə Heqsetin qərarı Trampın xəbəri olmadan verilmişsə, bu, Respublikaçılar Partiyasının daxilində koordinasiyanın pozulduğunu...”
Politoloq Züriyə Ruslanqızı (Qarayeva) “Bakı-Xəbər”ə “Birinci ehtimal ondan ibarətdir ki, ABŞ daxilində, xüsusilə Respublikaçılar düşərgəsində Ukrayna siyasəti ilə bağlı ciddi fikir ayrılığı mövcuddur. Trampın yenidən siyasi səhnədə fəallaşması fonunda, onun “Amerika əvvəlcə” ritorikasını bölüşən siyasi fiqurlar Ukraynaya maliyyə və hərbi dəstəyin azaldılmasını dəstəkləyir. Bu kontekstdə Heqsetin qərarı Trampın xəbəri olmadan verilmişsə, bu, Respublikaçılar Partiyasının daxilində koordinasiyanın pozulduğunu, hətta gələcək Tramp administrasiyasında idarəetmənin xaotik olacağını göstərə bilər”-deyə bildirdi.
Z.Ruslanqızının fikrincə, digər tərəfdən, bu, Trampın komandasının planlaşdırılmış manevri də ola bilər: “Hazırda Tramp birbaşa yardımın kəsilməsini açıq şəkildə müdafiə etməsə də, bu addım onun xarici siyasətdə “barışdırıcı vasitəçi” obrazını qorumaq şərtilə Ukrayna mövzusunda istədiyi istiqamətə yönəlmək üçün taktiki zəmin hazırlaya bilər. Yəni yardımın dayandırılması, əslində onun təşviqi ilə həyata keçirilib, lakin siyasi məsuliyyətin birbaşa Trampın deyil, digər fiqurların üzərində qalması üçün məqsədli şəkildə belə təqdim olunub.
Hər iki halda bu qərar yalnız Vaşinqton daxilindəki siyasi balansları deyil, həm də beynəlxalq arenada ciddi reverberasiya doğurur. Ukrayna üçün bu addım ABŞ-ın etibarlılığı ilə bağlı suallar doğurur. Avropa İttifaqı ölkələri bu fonda daha çox məsuliyyət götürməli olacaqlar. Rusiya isə bu addımı Qərbin parçalanması kimi təqdim edərək psixoloji üstünlük əldə etməyə çalışacaq.
Pitt Heqsetin Ukraynaya yardımı dayandırması ətrafında yaranan qeyri-müəyyənlik təkcə bir qərarın təsiri deyil - bu, əslində Tramp dövrünün və ABŞ-ın gələcək xarici siyasətinin necə görünə biləcəyi ilə bağlı mühüm ipucları verir”.
Z.Ruslanqızı qeyd etdi ki, bu hadisə Trampın ritorikasının real qərarlara necə çevrilə biləcəyini göstərən sınaq modeli kimi də qəbul edilə bilər.
İradə SARIYEVA
