çərşənbə axşamı günü, 24 iyun 2025
     

Budapeşt Zirvə görüşü Türk dünyasının həmrəyliyinə və rifahına mühüm töhfəsi ilə yadda qaldı

Image

Macarıstanın paytaxtı Budapeştdə keçirilən Türk Dövlətləri Təşkilatına (TDT) üzv ölkələrin Dövlət başçılarının qeyri-rəsmi Zirvə görüşü yeni siyasi-iqtisadi çağırışlar fonunda mühüm hadisə kimi dəyərləndirilə bilər.

İlk dəfə Azərbaycan Prezidentinin təşəbbüsü ilə keçirilən və artıq xoş ənənəyə çevrilən bu toplantının türk dövlətlərindən kənarda – Macarıstanda keçirilməsi türk dünyasının gücünü, nüfuzunu və qlobal mühitdə qüdrətli geosiyasi obrazını nümayiş etdirdi.

Zirvə görüşü türk dövlətlərinin dünya miqyasında yeni iqtisadi-siyasi münasibətlər sistemi formalaşdırdığını, Avropa və Asiya coğrafiyasında güclü platformaya çevrildiyini təsdiqləmiş oldu.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin tədbirdə çıxışı zamanı diqqətə çatdırdığı məqamlardan da görmək mümkündür ki, TDT siyasi-iqtisadi-humanitar təşkilat kimi öz məram və ideyası yolunda inamla irəliləməkdədir.

Prezident İlham Əliyev ötən il Şuşada keçirilmiş TDT-nin dövlət başçılarının ilk qeyri-rəsmi Zirvə görüşünün davamı olaraq ikinci Zirvə toplantısının birgə məqsədlərə çatmaq yolunda yeni imkanların qapısı kimi xarakterizə etdi.

Dövlətimizin türk dünyasının birgə strateji hədəfləri uğrunda atdığı addımları, iqtisadi təşəbbüskarlığı və investisiya sahəsində liderliyi xatırladıldı. Vurğulandığı kimi, Azərbaycan iddialı investor qismində daim türk dünyasının sərmayə ehtiyaclarını təmin edir, ötən müddətdə ümumilikdə təşkilatın üzv ölkələrinə 20 milyard dollarından çox sərmayə qoymaqla iqtisadi inkişafı təşviq edir, türk iqtisadiyyatının yeni post-sənaye və müasir enerji bloklarını qurur.

Eyni zamanda, ölkəmiz Türk İnvestisiya Fondunun əsas maliyyə təchizatçılarından biridir. Bu sərmayə yanaşması və taktikası TDT-nin qarşılıqlı maliyyə və investisiya siyasətini müəyyən etməklə, birgə sərmayələrin təşviqini stimullaşdırır.

İnvestisiya Fondu üzv dövlətlər arasında bank, maliyyə və inkişaf institutlarını bir araya gətirmək, ticarət palataları və özəl müəssisələr ilə əməkdaşlığı təmin etmək üçün vahid xəzinəyə çevrilməyi qarşıya məqsəd qoyub ki, bu da türk dövlətlərinin uzunmüddətli iqtisadi baxışlarını, o cümlədən, enerji, nəqliyyat və logistika zəncirlərində sıx bağlantılarını təmin edəcək. Fond, həmçinin TDT-nin mikro, kiçik və orta biznes ailəsinin layihələrini maliyyələşdirmək, rəqəmsal iqtisadiyyatı təşviq etmək və digər prioritetlərə fokuslanıb.

Prezident İlham Əliyev türk dövlətlərinin nəqliyyat sahəsində əməkdaşlığının güclənməsinə nəzər yetirərək dövlətimizin nəqliyyat-liman infrastrukturlarının müasirləşməsinə böyük həcmdə sərmayələr qoyduğunu da xatırlatdı. Açıq dənizlərə çıxışı olmasa da, Azərbaycan Avrasiyanın nəqliyyat-logistika mərkəzlərindən birinə çevrilib və region ölkələrinin açıq qapısı hesab olunur. Xəzər dənizində 50-dən çox ticarət gəmisi olan Azərbaycan türk dövlətləri üçün önəmli tranzit xidmətlərinin təminatçısıdır. Hazırda Bakı gəmiqayırma zavodunda 10 yeni gəmi inşa edilir və Ələt Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanının yükaşırma qabiliyyəti 15 milyon tondan 25 milyon tona çatdırılacaq.

Azərbaycanda fəaliyyət göstərən 8 beynəlxalq hava limanı və yaxın vaxtlarda istifadəyə veriləcək 9-cu liman bölgənin tranzitlərini birləşdirəcək, xüsusilə də erməni işğalından azad edilmiş ərazilərdə yerləşən 3 beynəlxalq hava limanı regionu azad iqtisadi zonaya çevirəcək.

Bütün bu potensial TDT dövlәtlәrinin ortaq logistika habı olan Orta Dəhlizdə daha sıx inteqrasiyasını da dərinləşdirəcək. Dəhlizlə aparılan daşınmalar isə dayanmadan artır, rekord göstəricilərə yaxınlaşır.

2024-cü ildə Türkiyәnin vә Mәrkәzi Asiya dövlətlərinin Azәrbaycan ərazisindən tranzit keçәn daşımalarının hәcminin 11 milyon ton təşkil etməsi, habelə Orta Dəhlizin bir hissəsi olan Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu ilə daşıma qabiliyyətinin 5 milyon tona çatması bu nəhəng tranzit qovşağının dayanıqlı gücünü nümayiş etdirir.

Yeri gəlmişkən, Zəngəzur dəhlizi də artıq “Kəmər və yol” təşəbbüsünun tərkib hissəsi olan Orta Dəhlizin ayrılmaz qolu hesab edilir ki, bu da TDT-nin daşınmalarda qlobal payını daha da artıracaq.

Azərbaycan müasir logistikaların rəqəmsal platformasını da müəyyənləşdirir. Orta Dəhlizin rəqəmsallaşdırılmasına böyük önəm verərək TDT üzvləri ilə birgə Xəzər dənizi limanları arasında nəqliyyat əməliyyatlarının və ticarətin sadələşdirilməsini nəzərdə tutan vahid rəqəmsal platformanın yaradılması layihəsi üzərində işləri davam etdirir. Bu ideya ötən il TDT Dövlət başçılarının Şuşada keçirilən qeyri-rəsmi Zirvə görüşünün yekununda imzalanan Qarabağ Bəyannaməsinin mühüm prioritetlərindən biridir.

Türk dövlətləri öz iqtisadi güc və potensiallarını vahid zəncirdə birləşdirməklə regionda və dünyada qlobal ticarətin və iqtisadiyyatın inkişafında rolunu artırmaq niyyətindədir. Həmin hədəf xətlərindən biri qardaş ölkələr arasında kommunikasiya əlaqələrinin yeni modellərinin və müasir rəqəmsal inkişaf formatlarının yaradılmasıdır. "Rəqəmsal İpək Yolu” adlanan bu layihənin məramı Türk dövlətlərini dünyada ən innovativ iqtisadi platformalardan biri olan “Digital Hub” ətrafında sıx birləşdirməkdir. Müəyyən edilmiş strategiyaya əsasən, Xəzərin dibi ilə Trans-Xəzər fiber-optik kabel xəttinin çəkilişi 2026-cı ilə qədər tam başa çatdırılması nəzərdə tutulub. Beləliklə, “Rəqəmsal İpək Yolu” layihəsi ilə Avropa ilə Asiya arasında rəqəmsal telekommunikasiya dəhlizinin əsas mərkəzinə çevriləcək.

Zəngəzur dəhlizi və Xəzər ilə Qara dənizi birləşdirəcək elektrik enerji ixracı kabeli, eləcə də digər infrastruktur layihələri TDT dövlətləri və Macarıstan üçün bağlantıların sıxlaşmasında mühüm fürsətdir, ümumi inkişaf üçün böyük töhfədir.

Azərbaycanın digər təşəbbüslərindən biri ötən il Bakıda keçirilən COP29 iqlim konfransında qəbul edilən və tarixə “Bakı sıçrayışı” kimi daxil olan iqlim maliyyəsi strategiyasının inkişaf etdirilməsi, bu strategiyanın əsas prioritetlərindən biri olan “yaşıl həmrəylik” halqasında Türk dövlətlərini daha sıx birləşdirməkdir. Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanın COP29 çərçivəsində “yaşıl enerji”nin inkişafı və ötürülməsi sahəsində strateji tərəfdaşlıq sazişi imzalaması və Xəzər-Qara dəniz marşrutu ilə dünya bazarlarına bərpaolunan enerjinin ixracına hazırlaşması ümumilikdə, TDT-nin yeni ixrac simasını formalaşdıracaq, sərmayədar statusunu möhkəmləndirəcək.

Türk Dövlətləri Təşkilatının Dövlət başçılarının qeyri-rəsmi Zirvə görüşündə imzalanan Bəyannamə üzv dövlətlərin, eləcə də Macarıstanın siyasi, iqtisadi və sosial tərəqqiyə, o cümlədən regional və qlobal sülh və təhlükəsizliyə təsir göstərməkdə mühüm rolunun artmasında yeni strateji niyyət hesab oluna bilər.

TDT çərçivəsində müdafiə sənayesi sahəsində çoxtərəfli əməkdaşlığı genişləndirmək məramının bəyan olunması isə Türk dövlətlərinin hərbi-siyasi potensialının artırılması və qarşılıqlı mübadilənin möhkəmlənməsi baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Azərbaycanın 2025-ci ildə Türk Dövlətləri Təşkilatının Zirvə görüşünə ev sahibliyi etməsi isə əlaqələrin dinamikasında yeni imkan və potensialların inteqrasiyasında əhəmiyyətli rol oynayacaq.

Ramid Namazov
Milli Məclisin deputatı




DİGƏR XƏBƏRLƏR

VİDEO

Dünyada xaos böyüyür, Azərbaycana təhlükə də artır... - VİDEO

Tramp İranla müharibədən niyə qorxur... - VİDEO

Aydın Quliyev Putinin köməkçisinin cavabını sərrast verdi... - VİDEO

Mingəçevirdə “8 Noyabr” Elektrik Stansiyasının açılış mərasimi keçirilib - FOTO/YENİLƏNDİ

Müsəlman ölkələri Azərbaycanın Ermənistandan kompensasiya tələbini dəstəklədi...

Azərbaycanın kazino azarkeşləri hər il xarici kazinolara böyük pullar qoyur - çıxış yolu var...

SON XƏBƏRLƏR

24.06.2025 / 21:03
Dolların məzənnəsində sürətli çöküş başladı, ABŞ valyutasından qaçanların sayı artır

24.06.2025 / 20:48
ABŞ - İran müharibəsi manata da təsir göstərir...

24.06.2025 / 20:32
İranda hakimiyyət dəyişikliyi ritorikasına ABŞ da qoşuldu - ölkənin ərazi bütövlüyü pozula bilər...

24.06.2025 / 20:25
“Qərbi Azərbaycan İrsi” kitabının I cildinin təqdimat mərasimi olub

24.06.2025 / 20:17
Rusiya Paşinyanı almaz qaçaqmalçılığına görə sıxmağa başladı - mühüm pul kanalını kəsdi...

24.06.2025 / 20:03
Ermənistan İran-İsrail gərginliyindən AŞPA-da bu cür istifadə etmək istəyir...

24.06.2025 / 19:50
Trampın "atəşkəs əməliyyatında" dərin ziddiyyətlər var - plan şübhə altına alındı...

24.06.2025 / 19:36
Makronun Albaniyada Azərbaycana doğru jestindən sonra yeni hadisə baş verdi...

24.06.2025 / 19:22
Regionların inkişafı Azərbaycanın ümumi tərəqqisinin əsas təməl daşıdır

24.06.2025 / 19:07
Azərbaycanın icra-idarə sistemində köklü klanlaşma gedir - Qax və Əhmədzadələr nümunəsi...

24.06.2025 / 18:54
Azərbaycanın cənub sərhədlərində radiasiya təhlükəsi varmı? – BİRGƏ MƏLUMAT

24.06.2025 / 18:49
Ermənistan İslam təşkilatının Qərbi Azərbaycan müraciətinə ən pis cavabı verdi...

24.06.2025 / 18:35
Əraqçı ABŞ bazalarının vurulması iznini Kremldən alıb?

24.06.2025 / 18:30
İqtisadi Şuranın iclası keçirildi...

24.06.2025 / 18:28
ABŞ təyyarələri İranı vurmaq üçün Türkiyə səmasından istifadə etməyib - Səfirlik açıqlama yaydı

24.06.2025 / 18:23
Vardanyanın məhkəməsində zərərçəkmiş şəxslər və zərərçəkmişlərin hüquqi varisləri ifadə veriblər - FOTO

24.06.2025 / 18:17
Polis qanununda nələr dəyişdirilir(?)…

24.06.2025 / 18:03
ABŞ-İran müharibəsi Rusiya-ABŞ danışıqlarına təsir etməyəcək?..

24.06.2025 / 17:49
Vüqar Rəhimzadə: “8 Noyabr” Elektrik Stansiyasının açılışı Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyini daha gücləndirəcək

24.06.2025 / 17:43
Çinlə radio və televiziya yayımı sahəsində əməkdaşlıq haqqında memorandum imzalandı - FOTO

24.06.2025 / 17:35
Ermənistan rəhbərliyi cəbhə xəttindən uzaq şəhərlərimizi vurmaq əmri verib... Fakt və ifşa...

24.06.2025 / 17:30
Azərbaycan və Çin arasında vizadan azad edilmə sazişi nə vaxt qüvvəyə minəcək...

24.06.2025 / 17:22
Paşinyan katolikosun qarşısında kəsin tələb qoydu - tərk et...

24.06.2025 / 17:09
DİN-dən növbəti əməliyyat - mütəşəkkil dəstənin daha 12 üzvü yaxalandı, 175 kq narkotik dövriyyədən çıxarıldı

24.06.2025 / 16:56
Azərbaycan XİN İsrail və İran arasında atəşkəslə bağlı bəyanat yaydı

24.06.2025 / 16:41
Nazir imtahan suallarının çətinliyindən narazılıq edən müəllimlərə çağırış etdi - Qışqırmaqla problem həll edilmir...

24.06.2025 / 16:34
Atəşkəs yalan çıxdı, Tramp İsraili dayandıra bilmədi - İranın radar sistemi vuruldu...

24.06.2025 / 16:15
Prezident İlham Əliyev Vətən müharibəsi zamanı Ermənistan tərəfindən “Azərbaycan” İES-ə atılan raketin düşdüyü əraziyə baxıb - FOTO

24.06.2025 / 15:56
Yeri ürəklər olan qəhrəman – şəhid Naib Qasımov...

24.06.2025 / 15:53
Polşada Zelenskiyə sui-qəsd cəhdi - iki ölkə kəşfiyyatı hərəkətə keçdi

24.06.2025 / 15:36
Zelenski NATO-dan əlini üzdü - üzvlük məsələsi müzakirədən çıxarıldı

24.06.2025 / 15:20
Azərbaycan BMT-nin Ətraf Mühit Proqramının Daimi Nümayəndələr Komitəsi Bürosunun sədri seçildi

24.06.2025 / 14:33
"Bəzi xarici fondlar qrantların hansı təşkilat və şəxslərə verilməsi ilə bağlı məlumatları gizli saxlayırlar" – Elçin Mirzəbəyli

24.06.2025 / 14:19
Növbəti köç karvanı Həsənriz kəndinə çatdı

24.06.2025 / 14:06
QHT-lərin xarici maliyyə mənbələri ilə bağlı bəzi bank əməliyyatları qadağan edilir

24.06.2025 / 13:50
Leyla Əliyeva və Arzu Əliyeva Altıağac Milli Parkını ziyarət ediblər - FOTO

24.06.2025 / 13:34
"Martin onları Fransa kəşfiyyat nümayəndələri ilə tanış edib" - Fransa casusları Bakıda məhkəmə qarşısında...

24.06.2025 / 13:22
Prezident İlham Əliyev Mingəçevirdə Çinin “Dongfang Electric İnternational Corporation” Şirkətinin İdarə Heyətinin sədrini qəbul edib - FOTO

24.06.2025 / 13:21
Məktəbli formalarında dəyişiklik nəzərdə tutulmur - Nazir açıqladı...

24.06.2025 / 13:10
В чем настоящая проблема Армении? - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

24.06.2025 / 12:45
Xızıda Uşaq-Gənclər İdman-Şahmat Məktəbinin açılışı oldu - FOTO

24.06.2025 / 12:41
Tramp dünyanı “fəlakət laboratoriyası”na çevrir...

24.06.2025 / 12:30
Tramp: "Atəşkəs başlayıb, onu pozmayın"

24.06.2025 / 12:30
Leyla Əliyeva və Arzu Əliyeva Xızıda “Gənc arıçı” layihəsinin iştirakçısı ilə görüşüb

24.06.2025 / 11:33
Filip Ozobiç "Neftçi"dən getdi

24.06.2025 / 11:25
Asiyada istiləşmə sürətlənir - dünya üçün təhlükə qapıdadır...

24.06.2025 / 11:21
İsrail İranda hərbi əməliyyatların tezliklə sona çatacağını bildirir

24.06.2025 / 11:12
Polis qanunsuz saxlanılan silah-sursat aşkarlayıb

24.06.2025 / 11:08
Milli Məclis iclas keçirir - 12 məsələ müzakirə olunur

24.06.2025 / 11:07
Trampın reytinqi 41%-ə düşüb

24.06.2025 / 11:00
Prezident İlham Əliyev Mingəçevirdə İtaliyanın şirkətlər və “Made in Italy” nazirini qəbul edib

24.06.2025 / 10:39
“İsrail və İran demək olar ki, eyni vaxtda “SÜLH!” dedilər”

24.06.2025 / 10:32
Binəqədidə "Mercedes" yolu keçən qadını vurub öldürdü

24.06.2025 / 10:22
Tramp İran və İsrail hücumları fonunda atəşkəs “sazişini” tərifləməkdə davam edir

24.06.2025 / 10:14
YOLUMUZ QƏRBİ AZƏRBAYCANADIR

24.06.2025 / 10:11
"Bu gün ölkəmiz dünya miqyasında sabitlik, inkişaf, tərəqqi məkanı kimi tanınır" - Prezident

24.06.2025 / 10:09
İsraildən 20 İran generalına sui-qəsd xəbərdarlığı – Telefon danışıqları yayıldı: "Qaçmaq üçün 12 saatınız var"

24.06.2025 / 10:05
Tramp İran və İsraildən xahiş etdi...

24.06.2025 / 10:04
Prezident: "Bir çox ölkələr Azərbaycan qazından istifadə edib öz enerji təhlükəsizliyini təmin edir"

24.06.2025 / 10:00
"Bu stansiya Mingəçevirin Cənubi Qafqazın energetika mərkəzi statusunu daha da gücləndirəcək"

24.06.2025 / 09:53
Prezident: "Həm İtaliya, həm də Çin Azərbaycanın strateji tərəfdaşlarıdır"

24.06.2025 / 09:50
"Son 20 il ərzində biz Azərbaycanın energetika sistemini demək olar sıfırdan qurmuşuq" - Prezident

24.06.2025 / 09:34
“8 Noyabr” Elektrik Stansiyasının açılışı çox gözəl hadisədir - Prezident

24.06.2025 / 09:31
Mingəçevirdə “8 Noyabr” Elektrik Stansiyasının açılış mərasimi keçirilib - FOTO/YENİLƏNDİ

24.06.2025 / 09:25
Bu gün Bakının bu ərazilərində qaz olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ

24.06.2025 / 09:21
Məktəb və xəstəxanalarda qida rasionu əsaslı dəyişdiriləcək...

24.06.2025 / 09:14
İsrail daha bir iranlı nüvə alimini öldürdü

24.06.2025 / 09:09
Türkiyədə zəlzələ oldu - TƏCİLİ

24.06.2025 / 09:05
Tovuzda 2 avtomobil toqquşub, 6 nəfər xəsarət alıb

24.06.2025 / 09:01
Messinin komandası pley-offa yüksəldi

24.06.2025 / 08:58
Ərəb parlamenti İranı "topa tutdu"...

24.06.2025 / 08:34
Azərbaycanda sosial və infrastruktur layihələrə əlavə böyük maliyyə mənbəyi tapıldı...

24.06.2025 / 02:46
Tramp İran və İsrailin atəşkəs barədə razılığa gəldiyini açıqladı - Tehrandan fərqli açıqlama gəldi...

24.06.2025 / 01:12
Tramp İranın ABŞ bazalarına hücumdan əvvəl onları məlumatlandırdığını rəsmən təsdiqlədi – “İrana təşəkkür edirəm”

24.06.2025 / 00:33
İran Amerika bazasına hücumdan əvvəl ABŞ-ı xəbərdar edib - Qlobal mediadan şok iddia...

23.06.2025 / 22:43
Qərbi Azərbaycan İcması Ermənistan XİN-in bəyanatını tutarlıq faktlarla alt-üst etdi

23.06.2025 / 22:10
Müharibə dövründə Azərbaycanın cəbhə xəttindən uzaq şəhərlərinin bombalanması əmrinin Ermənistanın siyasi-hərbi rəhbərliyi tərəfindən verilməsi məhkəmədə bir daha təsdiqlənib - FOTO

23.06.2025 / 21:37
İran Hörmüz boğazını bağlayacaqmı?

23.06.2025 / 21:23
İran ABŞ-ın Qətər və İraqdakı hərbi bazalarına raket zərbələri endirdi...

23.06.2025 / 21:23
Azərbaycana gətirilən İran məhsullarında radiasiya təhlükəsi...

23.06.2025 / 21:14
İran Trampı ABŞ-da “terrorçuların yatmış hücrələrini ” aktivləşdirməklə hədələdi

Regionların inkişafı Azərbaycanın ümumi tərəqqisinin əsas təməl daşıdır

XƏBƏR ARXİVİ