Cümə axşamı günü, 19 iyun 2025
     

“İbrahim razılaşmaları”, ya ABŞ-İsrail-Azərbaycan üçtərəfli sazişi - 907-nin ləğvi haradan keçir...

Image

Azərbaycan regional şahmat taxtasında yeni fiquru hərəkətə gətirməyə hazırlaşır. Bu gedişin adı “İbrahim razılaşmaları”dır. Onun nəticəsi bölgədə güc balansına da təsir edə bilər.

Bir daha xatırladaq ki, “İbrahim razılaşmaları” ABŞ-ın vasitəçiliyi ilə İsrail və bəzi ərəb-müsəlman ölkələri arasında qarşılıqlı əlaqələrin institusional səviyyəyə keçməsinə xidmət edən strateji təşəbbüsdür. Bu razılıq, təhlilçilərin fikrincə, Yaxın Şərqdə İranın təsir dairəsini balanslaşdırmaq və İsrailin regiondakı legitimliyini gücləndirmək məqsədi daşıyır. 2020-ci ilin ikinci yarısında Vaşinqtonun təşəbbüsü ilə imzalanan “İbrahim razılaşmaları” İsrail ilə BƏƏ, Bəhreyn, Sudan və Mərakeş arasında diplomatik əlaqələrin normallaşdırılmasını təmin edib. Ekspertlər “İbrahim razılaşmaları”nın İsrail və onu dövlət kimi tanımayan müsəlman ölkələri arasında ABŞ rəhbəri Donald Trampın birinci prezidentliyi dönəmində imzalanan sənədlər olduğunu xatırladır. İndi buna qoşulmaq təkcə siyasi yox, həm də simvolik gediş sayılır. Çünki Qəzza müharibəsi, İran və ABŞ ətrafında baş verən proseslər, Suriyada hakimiyyət dəyişikliyi və digər regional dinamika geosiyasi landşaftın əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdiyini göstərir. Bu da sözügedən sazişlərin mahiyyət və məğzini dəyişib. Bu halda İsrail Azərbaycan, Qazaxıstan, Özbəkistan kimi dost və tərəfdaş ölkələri “İbrahim razılaşmaları”na daxil etməkdə maraqlıdır. Xarici mediada aylardır “İbrahim razılaşmaları”na qoşulmağın Azərbaycana aça biləcəyi imkanlar barədə məqalələr dərc olunur, ABŞ və İsrailin türk və müsəlman dünyasındakı rolunun da güclənənəcəyi vurğulanır. Martın əvvəlində isə İsrail hökuməti Azərbaycan və ABŞ ilə üçtərəfli əməkdaşlığın qurulması ilə bağlı Vaşinqtonla danışıqların aparıldığını təsdiqləyib. ABŞ prezidenti Donald Tramp Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevə Novruz bayramı münasibətilə təbrik məktubunda da Azərbaycanın İsrailə dəstəyini, onunla dostluğunu Vaşinqtonun dəyərləndirdiyini qeyd edib. Trampın Yaxın Şərq üzrə xüsusi nümayəndəsi Stiv Uitkoff Bakı və İrəvanın “İbrahim razılaşmaları”na qoşula biləcəyi ehtimalına toxunub: “İnanıram ki, hər ikisi (Azərbaycan və Ermənistan) “İbrahim razılaşmaları”na qoşulmağa hazır ola bilər. Bu, prezident Donald Tramp üçün böyük təşəbbüsdür. O, buna inanır. Bu, ümumilikdə regionda sülh və sabitliyə kömək edir. Mənim proqnozum odur ki, nisbətən yaxın gələcəkdə Livan və hətta Suriya da “İbrahim razılaşmaları”na qoşula bilər”. Cənubi Qafqaz Tədqiqat Mərkəzinin başçısı Fərhad Məmmədov diqqəti Trampın ikinci prezidentliyi dönəmində, hələlik, bu sazişə qoşulan dövlətin olmamasına çəkir. Onun fikrincə, buna görə də Azərbaycanın sazişə qoşulacağı halda hansı imtiyazları olacağını dəqiq demək mümkün deyil: “Birinci sazişin mənası o idi ki, İsraillə diplomatik münasibəti olmayan ölkələrin bu əlaqələri yaransın. Azərbaycanın isə İsraillə 30 ildən çoxdur diplomatik münasibətləri var. Hətta münasibətlər strateji tərəfdaşlıq səviyyəsindədir. Belə olan halda, xüsusi sazişin imzalanmasına ehtiyac yoxdur. ABŞ ilə münasibətlərə müsbət təsiri danılmazdır, amma hansı istiqamətdə olacağı bəlli deyil. Dəqiq cavablamaq üçün gərək əlimizdə müasir dövrdə - Trampın hazırkı prezidentliyi dönəmində imzalanmış “İbrahim razılaşmaları”olsun”.

Ekspertlər xatırladır ki, Bakı Təl-Əvivin neftə ehtiyacının 40 faizini təmin edir. Azərbaycan 2016–2021-ci illərdə silahlarının 69 faizini İsraildən alıb. 2024-cü ilin sonunda SOCAR İsraillə enerji sazişi və qaz kəşfiyyat lisenziyası imzalayıb. İki ölkənin dostluğu özünü bugünlərdə “Eurovision” mahnı yarışmasında Bakının maksimum 12 balı İsrailə verməsində də göstərib. Əksər ekpertlər deyir ki, Bakı illərdir Vaşinqtona aparan yolun İsraildən keçdiyinə inanır və “907-ci düzəliş”in yükündən qurtulmaq üçün də “İbrahim razılaşmaları”nı körpü sayır. 1992-ci ildən qüvvədə olan bu düzəliş ABŞ-ın Azərbaycana birbaşa yardımını qadağan etsə də, 2002-ci ildən bəri prezidentlər hər il onun icrasını dayandırıblar. 2023-cü ilin sentyabrında Bakı Qarabağda birgünlük əməliyyatla ərazi bütövlüyünü bərpa edəndən sonra bu düzəliş yenidən tətbiq olundu. Bu müvəqqəti istisnanın daimi ləğvə çevrilməsi üçün “İbrahim razılaşmaları”ndan istifadə oluna bilər. Azərbaycan “907-ci düzəliş”dən birdəfəlik qurtulmaq istəyir və hesab edir ki, “İbrahim razılaşmaları”na qoşulmaq bunun üçün siyasi əsas yarada biləcək. Xüsusən də, Tramp hakimiyyəti dövründə. Çünki Tramp hakimiyyəti “İbrahim razılaşmaları”ni başladan şəxsdir və bununla fəxr edir. Azərbaycan hökuməti İsrail–ərəb dövlətləri arasında sülh prosesini dəstəklədiyini bildirir. “İbrahim razılaşmaları”na inteqrasiya isə Bakı üçün ABŞ ilə strateji yaxınlaşmadan savayı, Körfəz ölkələri ilə iqtisadi əməkdaşlıq və beynəlxalq arenada imic qazancı kimi dividendlər yarada bilər. Xarici təhlilçilər də bildirirlər ki, ABŞ-İsrail-Azərbaycan üçtərəfli əməkdaşlığını formal çərçivəyə salmaq mümkündür və bu, enerji təhlükəsizliyi və müdafiə sahəsində yeni imkanlar aça bilər. İranın buna etirazı isə əhəmiyyətsizdir. Çünki İran Ermənistanla da eyni əlaqələri qurmaqdadır. Ermənistanla birgə hərbi təlimlər keçirir və strateji müqavilə üzərində işləyirlər. İsrailin burada məqsədi isə Yaxın Şərqdən sonra Cənubi Qafqazda da Vaşinqton administrasiyasının diqqətini İran faktorunun üzərinə çəkməkdir, çünki uzun illər Amerika bu regionda Rusiyaya fokuslanıb. Cənubi Qafqaz Tədqiqat Mərkəzinin başçısı F.Məmmədov, hələlik, “İbrahim razılaşmaları”nın perspektivlərindən danışmağın çətin olduğunu söyləsə də, üçtərəfli münasibətlərdə də Azərbaycanın öz maraqlarını qoruyacağı qənaətindədir: “Azərbaycan ərazisi - istər quru, istər hava məkanı qonşulara qarşı, İran daxil, istifadə edilə bilməz. İstər ABŞ, istərsə də İsrail tərəfindən, fərq etmir. Üçtərəfli məsələlərə gəlincə, ABŞ-İsrail-Azərbaycan əlaqələrində təşəbbüs ya İsrail, ya ABŞ-dən gələ bilər. Azərbaycanın Cənubi Qafqazda gerçəkləşdirdiyi siyasətə təsir etməyəcək. Biz öz istəklərimizə nail olur, layihələri həyata keçiririk. Üçtərəfli format Yaxın Şərqdə, yaxud digər dövlətlərlə münasibətə təsir edə bilər, lakin bu dəqiqə buna ciddi ehtiyac yoxdur. Onsuz da İsraillə güclü əlaqələr var, ABŞ da nə qədər irəli gedəcəksə, Azərbaycan da o qədər irəliyə gedəcək”.

Ramil QULİYEV



VİDEO

Aydın Quliyev Putinin köməkçisinin cavabını sərrast verdi... - VİDEO

İsrail səfiri Holokostu təhqir edən ermənilərlə dostluq qurur... - VİDEO

Putin saxtalaşdırdı, Ermənistana "qəhrəman" dedi... - VİDEO

Azərbaycanın quru sərhədləri ilə bağlı siyasət özünü tam doğrultdu...

Azərbaycan məmurlarının(?) diplom saxtakarlığı açılır - kimlər xaricdə diplom alıb?

BQXK Azərbaycanda çox ləkəli imic qoyub gedir…

SON XƏBƏRLƏR

19.06.2025 / 11:11
"Yaxın 3 ildə hakimlərin sayı 800-ə çatdırılacaq"

19.06.2025 / 11:04
Prezident İlham Əliyev bp şirkətinin baş icraçı direktorunu qəbul edib

19.06.2025 / 11:01
6 universitetimiz dünyanın TOP 1000 ən yaxşı universiteti sırasında!

19.06.2025 / 10:31
Kanadadan Azərbaycana təşəkkür mesajı

19.06.2025 / 10:30
BDU dünya universitetləri reytinqində TOP-700-lükdə yer alaraq, Cənubi Qafqaz üzrə liderdir

19.06.2025 / 10:22
Bazar günü dövlət qulluğuna qəbul imtahanı keçiriləcək

19.06.2025 / 10:15
Ötən ay 40 nəfər Avropadan Azərbaycana readmissiya olunub

19.06.2025 / 10:09
Naxçıvan Dövlət Universiteti ilə İstanbul Universiteti arasında ikili diplom müqavilələri imzalanıb

19.06.2025 / 10:04
"Əlbəttə razıyam ki, goruş hazırlanmalı.." - Putin Trampla gələcək görüş barədə danışdı

19.06.2025 / 10:00
İran İsraildəki xəstəxanaya zərbələr endirib, yaralılar var

19.06.2025 / 09:51
I Qarabağ müharibəsinin daha bir itkin-şəhidi sabah dəfn olunacaq

19.06.2025 / 09:25
Sumqayıtda silah-sursat aşkarlanıb

19.06.2025 / 09:23
Azərbaycan taksi qiymətlərinə görə "lider" ölkələrdən biridir...

19.06.2025 / 09:15
Yeni Zelandiya 4 ölkə vətəndaşlarına yeni sanksiyalar tətbiq etdi

19.06.2025 / 09:11
Ramiz Məlikov vəfat edib

19.06.2025 / 09:06
İsveçdən QƏRAR - məktəbəqədər hazırlıq sinifləri ləğv olunur

19.06.2025 / 09:02
Xabi Alonso "Real"da ilk debüt etdi

19.06.2025 / 08:37
Məktəb müəllimlərinin səviyyəsi barədə biabırçı rəy - Abbaszadədən böyük cəsarət...

19.06.2025 / 03:01
ABŞ mediasından şok iddia – Tramp İrana hücum planını təsdiqlədi...

18.06.2025 / 23:34
Trampdan Putinin İran-İsrail savaşında vasitəçilik təklifinə cavab - əvvəlcə öz ölkəndə vasitəçi ol...

18.06.2025 / 22:56
Tramp İranla danışıqları qəti şəkildə rədd etdi - Artıq çox gecdir...

18.06.2025 / 21:28
Azərbaycanın quru sərhədləri ilə bağlı siyasət özünü tam doğrultdu...

18.06.2025 / 21:14
Paşinyanla kilsənin qarşıdurması biznesmenləri də vurdu...

18.06.2025 / 20:59
Azərbaycan məmurlarının(?) diplom saxtakarlığı açılır - kimlər xaricdə diplom alıb?

18.06.2025 / 20:45
Azərbaycanın qonşuluğunda nüvə radiasiyası təhdidinin miqyası genişlənir...

18.06.2025 / 20:32
İrəvanda ideya yayılır - “İran dağılsa, Azərbaycan Ermənistana hücum edəcək”...

18.06.2025 / 20:17
“Əliyev konstitusiya dəyişikliyi tələbindən çəkilir, əvəzində Paşinyan kilsəni məhv edir, bu şəhərdə saziş imzalanır”...(?)

18.06.2025 / 20:03
Dünya neft bazarında böyük çaxnaşma - vəziyyət sürətlə gərginləşir...

18.06.2025 / 19:44
Rusiya və Şimali Koreya birlikdə yeni müharibəyə hazırlaşır - Şoyqunun səfəri...

18.06.2025 / 19:29
Bakıdan İsrailə "azərbaycanlılar yaşayan bölgələri vurmayın" mesajı oldumu?..

18.06.2025 / 19:16
20 ərəb-islam ölkəsi İsrail-İran savaşına görə toparlandı - Türkiyə daxil...

18.06.2025 / 19:02
“Bakcell” 4-cü “YAŞAT” düşərgəsinin tərəfdaşıdır - FOTO

18.06.2025 / 18:53
İsrail-İran savaşı uzun sürən ləng müharibəyə çevrilə bilər...

18.06.2025 / 18:41
MEDİA Agentliyi Solovyovun qərəzli fikirlərinə görə üzr istəməsini tələb etdi...

18.06.2025 / 18:30
İsrail-İran müharibəsində “gecə zərbələri” taktikası...

18.06.2025 / 18:22
DİN küçə ticarəti ilə məşğul olanlara çağırış etdi...

18.06.2025 / 18:17
İsrail Xamneyini də vura bilərdi - "niyə vurmadı"nın arxasında ilginc məqam...

18.06.2025 / 18:03
BQXK Azərbaycanda çox ləkəli imic qoyub gedir…

18.06.2025 / 17:49
İsrail-İran savaşı Azərbaycanla iqtisadi-ticarət əlaqələrinə ağır təsir göstərir(?)...

18.06.2025 / 17:40
Qaradağda əməliyyat - polis iki nəfəri 18 kq narkotiklə yaxaladı

18.06.2025 / 17:34
Tramp G7-dən yarımçıq getdi, təcili Şuranı topladı - ABŞ İrana nə hazırlayır?..

18.06.2025 / 17:22
Azərbaycanın beynəlxalq inteqrasiya siyasətində dəyişikliklər dövrü çatdı...

18.06.2025 / 17:15
Milli Məclis komissiyası son günlər Azərbaycanla bağlı yayılan saxta xəbərlərə dair açıqlama yaydı

18.06.2025 / 17:07
BDU-nun rektoru Qlobal Dayanıqlı İnkişaf Konqresinin panel müzakirəsində çıxış edib

18.06.2025 / 16:48
Ceyhun Bayramov Lavrovla İsrail-İran qarşıdurmasını müzakirə etdi...

18.06.2025 / 16:33
DİN xidmətə təşviqlə bağlı Cəlilabadda gənclərlə görüş keçirdi

18.06.2025 / 16:28
Rusiya ABŞ-a xəbərdarlıq etdi - İsrailə hərbi yardımı dayandırın...

18.06.2025 / 16:16
Şanlı tariximizə adını yazan qəhrəman Əmrah...

18.06.2025 / 16:12
İlham Əliyev Türkiyədə “Azərbaycan Məhəlləsi”nin açılışına qatılacaq

18.06.2025 / 16:05
Zakir Həsənov Belarusun müdafiə naziri ilə görüşdü...

18.06.2025 / 16:01
Prezident İlham Əliyev Məhkəmə-Hüquq Şurasının 20 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq konfransın iştirakçılarına müraciət ünvanlayıb

18.06.2025 / 15:51
İran Tehran yaxınlığında İsrailin daha bir F-35 qırıcısını vurdu...

18.06.2025 / 15:44
BMT-nin Ümumdünya Şəhərsalma Forumunun 13-cü sessiyasının keçirilməsi ilə əlaqədar yaradılmış Təşkilat Komitəsinin ilk iclası olub - FOTO

18.06.2025 / 15:34
Xameneyi ABŞ-ı təhdid etdi - İsrailin hücumlarına qoşulmağa qərar versə...

18.06.2025 / 15:23
Bank hesablarından 14 min manata yaxın pul oğurlandı...

18.06.2025 / 15:08
Neftçalada narkotik tərkibli bitkilərin kultivasiyasını təşkil edən şəxs saxlandı

18.06.2025 / 14:21
Yaxın Şərq üçün yeni xəritə hazırlanır...

18.06.2025 / 14:08
Qumar oyunlarının təşkili və ya keçirilməsi qaydalarında dəyişiklik edilir

18.06.2025 / 13:50
Paytaxtda oğurluq edənlər saxlanılıb

18.06.2025 / 13:49
Prezident İlham Əliyev Bolqarıstan Milli Assambleyasının sədrini qəbul edib

18.06.2025 / 13:29
Avropada Azərbaycan pediatrlarının nüfuzlu görüşü və elmi töhfələri

18.06.2025 / 13:23
“Mədəni irsin sosiallaşması və onun cəmiyyət üçün əhəmiyyəti” mövzusunda seminar keçirilib

18.06.2025 / 13:17
Medianın İnkişafı Agentliyi jurnalistlər üçün müsabiqə elan edir

18.06.2025 / 13:10
У Соловьева прослеживается шизофрения - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

18.06.2025 / 12:53
Abşeron və Səbaildə oğurluq edən və avtomobil qaçıran 2 nəfər saxlandı

18.06.2025 / 12:33
İsrail İran raketlərinin qarşısını almaq üçün gündə 1 milyard dollara yaxın pul xərcləyir...

18.06.2025 / 12:12
Alanya Türkiyənin turizm cazibə mərkəzinə çevrilir

18.06.2025 / 12:03
Paşinyan öncə özünü həbs etdirdi, indi də şirkətini milliləşdirir..

18.06.2025 / 11:53
"Ermənistan azərbaycanlıların öz dədə-baba yurdlarına qayıtmaq hüququna hörmətlə yanaşmalıdır" - Prezident

18.06.2025 / 11:32
Prezident Ombudsmanların Beynəlxalq Simpoziumunun iştirakçılarına müraciət ünvanladı

18.06.2025 / 11:27
"Bəzi ixtisaslarda keçid balları 3-5 bal arta bilər" - DİM sədri

18.06.2025 / 11:21
İstifadəyə yararsız döyüş sursatları məhv ediləcək - Müdafiə Nazirliyi

18.06.2025 / 11:12
Tələbə oğlan "28 May" stansiyasında problem yaratdı...

18.06.2025 / 11:06
İranda "Mossad"a cəsusluq edən 5 nəfər yaxalanıb

18.06.2025 / 11:03
ABŞ kəşfiyyatından İranla bağlı şok məlumat!!! - CANLI

18.06.2025 / 11:00
"Ölkəmiz regional və qlobal gündəliyin formalaşdırılmasında öz dəstəyini verir" - spiker

18.06.2025 / 10:53
Sahibə Qafarova QDİƏT PA-nın “Şərəf” medalı ilə təltif edildi

18.06.2025 / 10:35
Sumqayıtda “Kalaşnikov” tapıldı

18.06.2025 / 10:26
Bakı neftinin qiyməti 80 dollara yaxınlaşır

18.06.2025 / 10:20
Rusiyalı senatordan Tramp açıqlaması -"müharibəyə qoşulsa lənət sahibi olacaq"

18.06.2025 / 10:15
Bu gün Şimal zonasında 3 rayon işıqsız qalacaq

Ermənistanın Azərbaycana qarşı asimmetrik, qeyri-insani müharibəsi davam edir

XƏBƏR ARXİVİ