Ermənistan yola gəldi - Cənubi Qafqazda üçtərəfli formata qoşulur...
Azərbaycan Cənubi Qafqazın sabit, inkişaf etmiş məkan olmasını xarici siyasətində əsas istiqamətlərdən biri kimi müəyyən edib. Burada yerləşən ölkələrin əməkdaşlığında da Azərbaycan maraqlı tərəf qismində çıxş edir. Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev dəfələrlə bəyan edib ki, Cənubi Qafqazda Azərbaycanla Ermənistan arasında münasibətlərin normallaşmasının regionda tamamilə yeni vəziyyət yaradacağını, buradakı ölkələrin əməkdaşlığa üçtərəfli formatda başlaya biləcəklərini vurğulayıb.
ADA Universitetində keçirilən "Yeni dünya nizamına doğru" mövzusunda beynəlxalq forumda çıxışı zamanı prezident İlham Əliyev diqqəti ona da yönəldib ki, Azərbaycanla düşmənçilik Ermənistana heç nə qazandırmır: “Əfsuslar olsun ki, Azərbaycan ərazilərinin Ermənistan tərəfindən işğalı Cənubi Qafqaza nisbətən inteqrasiya olunmuş region kimi inkişaf etməyə imkan vermədi. Bizim hamımızın buna imkanı var idi. Lakin Azərbaycan xalqına qarşı təcavüz və onun iztirabı bunun reallaşmasına imkan vermədi. Beləliklə, Cənubi Qafqaz inteqrasiya olunmamışdı. Buna baxmayaraq, iqtisadi və nəqliyyat marşrutları və əlbəttə ki, enerji təhlükəsizliyi nöqteyi-nəzərindən bu, baş verə bilərdi. Azərbaycanla Gürcüstan arasındakı münasibətlərə baxsaq, indicə qeyd etdiyim enerji təhlükəsizliyi, daşımalar, siyasi dialoq, investisiyalar, iqtisadi üstünlüklər kimi bütün bu seqmentləri görə bilərik. Beləliklə, Ermənistan, əslində, özünü bütün bunlardan məhrum etdi, işğal və təcavüz nəticəsində özünü tranzit ölkəsi, Azərbaycanın enerji resursları və nəqliyyat marşrutları üçün önəmli tranzit ölkəsi olmaqdan məhrum etdi. Neft, qaz və ya yük daşımaları olmasından asılı olmayaraq, Azərbaycandan gələn bütün tranzit Gürcüstandan keçir. Beləliklə, Ermənistan bu prosesin bir hissəsi ola bilərdi. Gələcəkdə cərəyan edəcək hadisələrin düzgün hesablanılmaması və gələcək iqtisadiyyatını, “böyük Ermənistan” arzusu olan həqiqi müstəqilliyini qurban verməsi onların təqsiridir. Azərbaycan və Ermənistan arasında saziş imzalananda və imzalandığı təqdirdə əlbəttə ki, əməkdaşlığın başlanılmasına heç bir maneə qalmayacaq”. Mövzuya dövlət başçısı Gürcüstanın prezidenti Mixeil Kavelaşvili mətbuata bəyanatlarla çıxışı zamanı yenidən toxunub: “Cənubi Qafqazda sülhün, əmin-amanlığın bərqərar edilməsi də bizim birgə maraqlarımızda olan məsələdir və burada həm Gürcüstan, həm Azərbaycan öz töhfəsini verir. Əfsuslar olsun ki, uzun illər ərzində Cənubi Qafqaz münaqişə, müharibə arenasına çevrilmişdir. Ümid edirəm ki, bundan sonra Cənubi Qafqazın qara səhifələri bağlanacaq və tarixdə qalacaq”. Cənubi Qafqazda regional əməkdaşlıq üçün Ermənistanın da bu prosesdə iştirakı zəruridir.
Qeyd edək ki, Azərbaycanın 44 günlük Vətən müharibəsində şanlı Qələbəsi yeni reallıqlar yaratmaqla yanaşı, həm də bu Cənubi Qafqaz regionunun tarixində yeni bir səhifə və imkanlar açdı. Təbii ki, bu imkanlardan yararlanmaq üçün Ermənistanın işğalçı siyasətinə son qoyaraq, beynəlxalq əməkdaşlığa qoşulması vacibdir. Əks halda, bu ölkə bundan sonra da bütün regional layihələrdən kənarda qalacaq. Üçtərəfli əməkdaşlıq formatları həm də regional sabitliyə misilsiz töhfə olar. Azərbaycanın zəngin enerji resursları həm ölkəmizin iqtisadi potensialını gücləndirir, həm də regional əməkdaşlıqda çox mühüm rol oynayır. İstifadəyə verilmiş yeni qaz kəmərləri Azərbaycan qazını dünya və Avropa bazarlarına çıxarır. Tezliklə bura “yaşıl enerji” xətləri də əlavə ediləcək. İndilikdə Qafqazda Azərbaycanın böyük qaz hasilatçısına çevrilməsi yeni ixrac imkanlarının artmasına və buna uyğun olaraq regionda daha irimiqyaslı layihələri reallaşdırmağa imkan verir. Regional əməkdaşlıq müstəvisində həm nəqliyyat, həm də enerji sektorundakı təşəbbüslərin artırılması daha da böyük uğurlara gətirib çıxaracaq. Bir sözlə, Azərbaycanın Cənubi Qafqazdakı yeni əməkdaşlıq siyasəti ölkəmiz, xalqımız və region üçün böyük faydalar verir. Əgər Ermənistan ötən 30 ildə olduğu kimi, yenə də bütün regional əməkdaşlıqlardan kənarda qalmaq istəmirsə, Azərbaycanla sülh müqaviləsi imzalayıb qarşılıqlı əlaqələri dəyərləndirə bilər. Münaqişə dövründə özünü blokada şəraitində yaşamağa məhkum edən qarşı tərəf inkişafdan, dövrün bütün tələblərindən geri qalıb. Amma bunu düzəltmək şansı da var. Bu arada Tiflisdə Gürcüstan, Azərbaycan və Ermənistanın Xarici İşlər nazirliklərinin nümayəndələri arasında üçtərəfli görüş keçirilib. Görüşün məqsədi üç ölkənin baxışlarını və fikirlərini paylaşmaq, mümkün əməkdaşlıq istiqamətləri barədə fikir mübadiləsi aparmaq olub ki, bu da üçtərəfli əməkdaşlıq prosesinin əsasını qoya bilər. Danışıqlarda Gürcüstan tərəfini xarici işlər nazirinin birinci müavini Laşa Darsaliya, Azərbaycanı xarici işlər nazirinin müavini Elnur Məmmədov, Ermənistanı isə xarici işlər nazirinin müavini Vaqan Kostanyan təmsil edib. Gürcüstanın xarici işlər naziri Maka Boçorişvili qeyd edib ki, Cənubi Qafqaz strateji əhəmiyyətə malik bir regiondur: “Üçtərəfli əməkdaşlıq üzrə fikir mübadiləsi regionun inkişafı üçün vacibdir. Bu gün bizi bu masa ətrafında birləşdirən və görüşməyə sövq edən əsas səbəb Gürcüstanın regional əməkdaşlığın inkişafına və ortaq maraqların müəyyənləşdirilməsinə səmimi istək göstərməsidir. Cənubi Qafqaz strateji əhəmiyyətə malik bir regiondur – böyük potensiala sahibdir və bu potensialdan yalnız birgə şəkildə istifadə edə bilərik. Region haqqında baxışlarımızın bölüşülməsi və üçtərəfli əməkdaşlıq imkanlarının araşdırılması vaxtında atılmış və olduqca vacib bir addımdır”. Azərbaycan Cənubi Qafqazın problemlərinin region çərçivəsində həllinə tərəfdardır. Rəsmi Bakı Cənubi Qafqaz ölkələri arasında yeni əməkdaşlıq formatının yaradılmasını, bunun ümumilikdə bölgənin inkişafına xidmət edəcəyini bəyan edir. Bu, həm də regional əməkdaşlıq, təhlükəsizliyin təmin edilməsi, müttəfiqliyin yaranması deməkdir.
Nahid SALAYEV
