Cümə günü, 14 fevral 2025
     

TDT dünyanın yeni mərkəzi halında - Azərbaycansız mümkün deyildi...

Image

Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) Şuşada keçirilən qeyri-rəsmi Zirvə toplantısının yekunları, həmçinin tədbir üzrə qəbul edilən Qarabağ Bəyannaməsi dünyada da xüsusi diqqətlə izlənilir. Çünki bu hal, eləcə də sözügedən  bəyannamə türk dövlətləri arasında gələcək əməkdaşlığın yol xəritəsi hesab olunur. 

Həmçinin görünən odur ki, Türk Dövlətləri Təşkilatı dövlətlərin və xalqların gələcək inkişafına təsir göstərən struktura çevrilir. 

Baş verənlərə nəzər salan Rusiyanın "Nezavisimaya qazeta" mətbu orqanı yazır: "Şuşada Türk Dövlətləri Təşkilatının qeyri-rəsmi sammitinin əsas mövzuları nəqliyyat və iqlimlə bağlı olub. Tədbirin aparıcısı Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev nəqliyyat əlaqələrinin yaradılması və genişləndirilməsinin türk dünyasının birləşməsinin tərkib hissəsi olduğunu vurğulayıb. Görüşdən sonra Türk Dövlətləri Təşkilatının iştirakçısı olan ölkələrin liderləri Qarabağ Bəyannaməsini imzalayıblar. Növbəti sammit oktyabrda Bişkekdə baş tutacaq. Sammitin Şuşada keçirilməsi rəmzi xarakter daşıyır, şəhərin Azərbaycan üçün tarixi-mədəni əhəmiyyətini əks etdirir. Sammiti giriş sözü ilə açan İlham Əliyev türk dövlətləri liderlərinin Qarabağa səfərlərini "qardaş həmrəyliyinin təzahürü" adlandırıb və regionun inkişafına verdiyi töhfələrə görə minnətdarlığını bildirib, yeni məktəblərin, mədəniyyət ocaqlarının tikintisini qeyd edib. Cənubi Qafqaz Politoloqlar Klubunun rəhbəri İlqar Vəlizadə bildirib ki, Türk Dövlətləri Təşkilatının sammiti de-fakto Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının (ŞƏT) Astanada keçirilən iclasının  davamıdır. Astanada qəbul edilən bəyannamədə təşkilatın üzv ölkələri əksəriyyəti türk dövlətləri olan Mərkəzi Asiyanı ŞƏT-in özəyi adlandırıblar. Ölkələr həmçinin enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsinin tərəfdarı olduqlarını bildiriblər və iqlim dəyişikliyi ilə bağlı xüsusi qrupun yaradılması barədə razılığa gəliblər. Şuşada keçirilən Türk Dövlətləri Təşkilatının sammitində məhz nəqliyyat şəbəkəsi və iqlim dəyişikliyi fonunda dayanıqlı gələcəyin qurulması əsas mövzulara çevrildi. Təşkilat Rusiya və Süveyş kanalından yan keçməklə Avropa, Yaxın Şərq və Uzaq Şərqi birləşdirən mövcud nəqliyyat dəhlizlərini qoruyub saxlamağa və yeni nəqliyyat dəhlizləri yaratmağa çalışır. Prezident İlham Əliyevin dediyi kimi, "nəqliyyat marşrutları, enerji resursları, insan kapitalı, artan əhali, müsbət demoqrafik vəziyyət – bu, Türk Dövlətləri Təşkilatının böyük potensialıdır. Bizim vəzifəmiz bu potensialı qlobal miqyasda böyük gücə çevirməkdir", - o vurğulayıb.Ekspertin fikrincə, bu, türk dövlətlərinə gəlirləri artırmağa və xüsusilə "de-qloballaşma" kontekstində qlobal proseslərə təsir etməyə imkan verəcək. Yeni nəqliyyat marşrutları qloballaşmanın Qərb modelinin dağılmasının və yeni, çoxqütblü sistemə keçidin nəticələrinin yumşaldılmasına şərait yaradacaq. Nəqliyyat mövzusu Azərbaycan üçün xüsusilə aktualdır, çünki ölkədən Şimal-Cənub, Avropa-Qafqaz-Asiya marşrutu ilə TRASEKA, eləcə də artan Transxəzər Nəqliyyat Marşrutu (və ya Orta Nəqliyyat Dəhlizi) daxil olmaqla bir neçə böyük nəqliyyat dəhlizi keçir. Çin, Qazaxıstan, Xəzər dənizi, Azərbaycan, Gürcüstan və daha sonra Türkiyə və Avropa ölkələrinə gedən dəhliz. Yada salaq ki, 2022-ci ildə Səmərqənd Türk Dövlətləri Təşkilatının sammitində sadələşdirilmiş gömrük dəhlizləri haqqında saziş imzalanıb. Azərbaycan keçən il onu həyata keçirməyə başlayan ilk ölkə oldu. 

Sammitdə çıxış edən Qazaxıstan prezidenti Qasım-Jomart Tokayev Türk Dövlətləri Təşkilatının ölkələrini Transxəzər marşrutunun potensialından istifadə edərək Orta Dəhliz üzrə ticarət əlaqələrini və yükdaşımaları artırmağa çağırıb. O qeyd edib ki, bu dəhliz üzrə konteyner daşımalarının həcmi il ərzində iki dəfə artıb, malların çatdırılmasını sürətləndirmək üçün Rəqəmsal Ticarət Dəhlizi rəqəmsal platforması yaradılıb. Tokayev həmçinin Türk Dövlətləri Təşkilatının statusunun daha da gücləndirilməsinin vacibliyini vurğulayıb və onun gələcək inkişafı ilə bağlı fikirlərini bölüşüb: "Azərbaycan tərəfi bu istiqamətdə bizimlə sıx əməkdaşlıq edir. Artıq ikitərəfli dəmir yolu administrasiyalarının inteqrasiyası başa çatıb. Bunun sayəsində ötən il Orta Dəhliz üzrə yükdaşımaların həcmi 65% və ya demək olar ki, 3 milyon ton artıb. Bundan əlavə, Aktau limanındakı dəniz qovşağının imkanları daşınan konteynerlərin sayını artırmağa imkan verir". Özbəkistan prezidenti Şavkat Mirziyoyev Orta Dəhliz vasitəsilə yükdaşımaların artımını qeyd edərək, onun rəqabət qabiliyyətinin yüksəldilməsi üçün bir sıra tədbirlər, o cümlədən biznes üçün cəlbedici tariflərin tətbiqi, "Bir pəncərə"nin yaradılması və gömrük məntəqələrinin fasiləsiz fəaliyyətinin təmin edilməsini təklif edib. Onun təklifləri sırasına Türk Dövlətlərinin Logistika Mərkəzləri və Yük Daşıyıcıları Alyansının yaradılması da daxildir. Mirziyoyev nəqliyyat marşrutlarından maksimum istifadə, avtomobil nəqliyyatının rəqəmsallaşdırılması və "yaşıl" dəhlizlərin yaradılması planının hazırlanmasını təklif edib. İqlim dəyişikliyi ilə mübarizə sahəsində Özbəkistan rəhbəri Aral dənizi regionunda ekoloji problemlərin həlli üçün Nukusda Türk Ekoloji Şurasının yaradılması layihəsini irəli sürüb. Mirziyoyev beynəlxalq iqlim əməkdaşlığında türk dünyasının artan təsirini və Bakıda keçiriləcək İqlim Sammitinin (COP-29) əhəmiyyətini qeyd edib. Bu, türk dövlətlərinə gəlirləri artırmağa və xüsusilə "qloballaşma" kontekstində qlobal proseslərə təsir etməyə imkan verəcək. Yeni nəqliyyat marşrutları qloballaşmanın Qərb modelinin dağılmasının və yeni, çoxqütblü sistemə keçidin nəticələrinin yumşaldılmasına şərait yaradacaq. İlqar Vəlizadənin sözlərinə görə, Türk Dövlətləri Təşkilatının qeyri-rəsmi sammitləri ənənəyə çevrilir və ölkə liderlərinə rahat şəraitdə cari məsələləri müzakirə etməyə imkan verir. Ötən il Ankarada keçirilən sammit zəlzələdən sonra Türkiyəyə yardıma həsr olunmuşdu. Türk Dövlətləri Təşkilatının növbəti qeyri-rəsmi sammiti oktyabr ayında Bişkekdə keçiriləcək və təhlükəsizlik məsələlərini iqtisadi məqsədlər və nəqliyyat layihələrinin geniş kontekstində nəzərdən keçirəcək. Qırğızıstan prezidenti Sadır Japarov çıxışında Mərkəzi Asiya regionunda yeni nəqliyyat arteriyalarının yaradılmasının zəruriliyini qeyd edib. O qeyd edib ki, hazırda Türk Dövlətləri Təşkilatının çərçivəsində nəqliyyat qarşılıqlı əlaqəsi, o cümlədən gömrük prosedurlarında vahid rəqəmsal platformaların formalaşdırılması üzrə birgə iş vasitəsilə geniş vüsət alır. Qırğızıstan rəhbəri təşkilata üzv ölkələr arasında beynəlxalq multimodal daşımalara dair imzalanmış sazişləri və nəqliyyat sahəsində qarşılıqlı fəaliyyət proqramını alqışlayıb. Onun sözlərinə görə, Çin-Qırğızıstan-Özbəkistan dəmir yolunun tikintisi layihəsinin həyata keçirilməsi ölkələrin nəqliyyat əlaqəsinin gücləndirilməsinə töhfə verə bilər. "Xarici amillərin təsirini nəzərə almaqla regionda həyata keçirilən layihələrin təhlükəsizliyini və davamlılığını təmin etmək vacibdir. Regionda geosiyasi rəqabət əməkdaşlıq və qarşıdurmadan qaçmağı tələb edir ki, bu da ümumi əməkdaşlığa xələl gətirə bilər", - Vəlizadə vurğulayıb. Şuşada keçirilən sammitdə Türk Dövlətləri Təşkilatı ölkələrinin liderləri quraq iqlimi olan bütün ölkələr üçün aktual olan iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşma tədbirlərini də müzakirə ediblər. Çünki ekoloji təhlükəsizlik geniş təhlükəsizlik gündəliyinin bir hissəsidir".

Samirə SƏFƏROVA



VİDEO

Rusiyanın Bakıdakı casusları deyilən şəxslər danışdı... - VİDEO

"Çörəyi sahibini tanımayan itin qabağına atanda sonu belə olar"... - VİDEO

Rusiya təyyarə qəzası ilə bağlı Azərbaycanın tələblərindən yayınır - işi bir il gecikdirmək planı... - VİDEO

Orta Dəhlizdə yaxın 3 ildə böyük dəyişikliklər olacaq - rəsmi anons verildi...

Son 4 il Azərbaycan üçün bu səbəbdən itirilmiş illər sayılır...

Azərbaycan indiki yerə 3 amilin gücü ilə gəlib çıxdı...

SON XƏBƏRLƏR

14.02.2025 / 21:23
Mərkəzi Bank müştərini ən çox incidən bankları açıqladı - "hansı məsələlərdə" sualı isə açıq qaldı...

14.02.2025 / 21:07
“Putinin pul kisəsi”, Bakı məhkəməsi, dünya cana gəldi - niyə?..

14.02.2025 / 20:53
USAID-in 3 Qafqaz dövlətinə qarşı fərqli üsullarla işlədiyi açılır...

14.02.2025 / 20:40
Kobaxidze Bakı-Tbilisi-Bakı sərnişin qatarının bərpası barədə konkret heç nə demədi...

14.02.2025 / 20:37
1979-cu ildən dövlətlərin arasında ilk dəfə... - Bakı İrəvanı bu Konvensiya ilə vurur...

14.02.2025 / 20:25
USAID-in Bakıda "informasiya diversantları" hazırlayan xüsusi institutları...

14.02.2025 / 20:22
Bu nə biabırçılıqdır? - Şəhərin ortasında sərxoş hallı eyni geyimli qızlar dubinka ilə polisi döyürlər... - VİDEO

14.02.2025 / 20:10
USAİD Ukrayna mediasının 90 faizini Rusiyaya qarşı qaldıra bildi...

14.02.2025 / 20:02
Azərbaycanda universitet rektoru istefa verib - bu postdan ikiəlli yapışanlara gözəl nümunədir...

14.02.2025 / 19:57
Qərbin dəstəyi itirildi, prezidentlə merin davası başladı - bu ölkənin gələcəyinə zülmət çökdü...

14.02.2025 / 19:43
Azərbaycandan Çinə neft ixracının böyük mərhələsi açılır - Prezident anons etdi

14.02.2025 / 19:30
Avropa İttifaqının 4 mühüm qurumu Ermənistana qrup göndərdi...

14.02.2025 / 19:16
Azad edilmiş ərazilərdə məskunlaşma prosesi daha intensiv xarakter alır

14.02.2025 / 19:04
335 milyard dollar səmərəsiz səpələndi - USAİD sonda ABŞ-ın özünə də ziyan vurdu...

14.02.2025 / 19:01
Prezident İlham Əliyev Əhməd əl-Şaraanı təbrik etdi

14.02.2025 / 18:50
Ermənilər Trampın vəzifə verdiyi şəxsi ABŞ-ın Qafqaz siyasətinə qarşı qaldırır...

14.02.2025 / 18:41
Paşinyan Münhendə biabırçı duruma düşdü – onu heç bir alman məmuru qarşılamadı...

14.02.2025 / 18:33
“Transparency İnternational" Azərbaycan əleyhinə qərəzli reytinq rəqəmi uydurdu...

14.02.2025 / 18:32
MSK bələdiyyə seçkilərinə yekun vurdu

14.02.2025 / 18:27
Dövlət katibinin təyyarəsi "nasazlıq" üzündən Münhenə uça bilmədi, Trampın Ukrayna planı eşidilməz qaldı - təsadüfdür?...

14.02.2025 / 18:14
İrəvanda Bakı-Moskva gərginliyi "təhlil" edilir - qaz məsələsi, İran və Qərb faktorları...

14.02.2025 / 18:01
Azərbaycan və Ermənistan delimitasiya Komissiyalarının işçi görüşü keçirildi

14.02.2025 / 17:53
“USAİD büdcəsinin hər sətri ya korrupsiyadır, ya da gülməli...” - Tramp baltanı kökdən vurdu...

14.02.2025 / 17:40
Dünyaca məşhur qəzetlər USAİD-in pulu ilə “muzdlu geosiyasi alətlərə” çevrildi...

14.02.2025 / 17:36
Mülkiyyəti əlindən alınmış Cəlilabad sakini - Kərəm Həsənovun qəbulunda oldum.... - VİDEO

14.02.2025 / 17:29
QHT-lər USAİD-in əməlləri ilə bağlı ABŞ səfirliyində görüş keçirəcəklər...

14.02.2025 / 17:16
Seçkilərdə yol verilən nöqsanlara görə bəzi seçki komissiyaları buraxıldı

14.02.2025 / 17:10
Bayden hökuməti Azərbaycana qarşı USAID-lə birgə sinxron iş aparırdı...

14.02.2025 / 17:03
2 bələdiyyəyə seçkilərin nəticələri etibarsız sayıldı

14.02.2025 / 16:53
Orban Rusiya-Ukrayna sülh masasında yer tələb edən Aİ-ni sərt tənqid etdi – siz buna layiq deyilsiniz...

14.02.2025 / 16:46
Heydər Əliyev Fondu yeni məktəb binaları inşa edir

14.02.2025 / 16:37
"Biz bilirik ki, aviaqəza ilə bağlı faciə həm Bakıda, həm də Moskvada çox həssas qarşılanır" - Zaxarova

14.02.2025 / 16:25
Tramp böhtan kampaniyaları üçün ABŞ-dan maliyyə alan media qurumlarını ifşa etdi - Pulları geri qaytarın…

14.02.2025 / 16:16
Prezident İlham Əliyev müddətli həqiqi hərbi xidmətə çağırışla bağlı sərəncam imzaladı

14.02.2025 / 16:14
KOBİA nümayəndə heyəti “Veysəloğlu”na məxsus Məhəmmədi Logistika Mərkəzini ziyarət edib

14.02.2025 / 16:14
Mirzə Qədim İrəvaninin 200 illiyi qeyd ediləcək - SƏRƏNCAM

14.02.2025 / 16:06
Trampdan BRİCS ölkələrinə 100 faizlik vergi təhdidi - dollarla oynasalar…

14.02.2025 / 15:33
“Konstitusion, suveren dövlətin müdrik Lideri” - Akademik Əhliman Əmiraslanov yazır...

14.02.2025 / 15:25
Ağcabədidə narkotikin təsiri altında avtomobil idarə edən sürücülər həbs olundu

14.02.2025 / 15:10
Putin işğalçılıq siyasətini davam etdirmək üçün ABŞ–la danışıqlardan istifadə edir

14.02.2025 / 14:41
Əmək hüquqlarını pozan şirkətlərlə bağlı məhkəməyə müraciət edildi

14.02.2025 / 14:20
Moldova Rusiya ilə 1998-ci il sazişini ləğv etdi - Kişinyovdakı Rus Mədəniyyət Mərkəzi bağlanır...

14.02.2025 / 14:10
İsmayıllıda narkotikdən istifadə edən sürücülər saxlandı - FOTO

14.02.2025 / 13:56
“İçərişəhər” Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsinin yeni sədri kollektivə təqdim edildi - FOTO

14.02.2025 / 13:42
Cərimələrdən toplanan vəsaitin 50 faizi hərbçilərin maaşlarına əlavə ediləcək

14.02.2025 / 13:27
“Lazer Beauty Klinikası” bağlanır - Nazirlik hərəkətə keçdi...

14.02.2025 / 13:09
“Alleqoriya” gəncləri incəsənətlə görüşdürür

14.02.2025 / 12:27
Ağdamda insan sümüklərinin qalıqları tapıldı

14.02.2025 / 12:11
Ağdamda yük maşını minaya düşdü... - FOTO

14.02.2025 / 11:56
"Yerli istehsal cizgi filmləri yox səviyyəsindədir"

14.02.2025 / 11:45
Pakistanda terror - bomba partlayıb, 6 nəfər ölüb

14.02.2025 / 11:34
Polis Naxçıvanda narkotik əməliyyatı keçirib

14.02.2025 / 11:15
"Bu məhkəmə separatizmin ədalətli cəzalandırılmasına nümunə olacaq" - 19 rumıniyalı deputatdan BƏYANAT

14.02.2025 / 11:05
Somali Prezidenti Bakıdan getdi

14.02.2025 / 11:00
"4 innovativ məhsulu sınaqdan keçiririk" - Mərkəzi Bank

14.02.2025 / 10:25
65 yaşlı kişi yol qəzasında xəsarət alıb

14.02.2025 / 10:20
Tramp USAİD - i bağladı, bəs Soros fondu?...

14.02.2025 / 10:16
Bu gün Bakıda "Böyük Dəbilqə" turniri başlayır

14.02.2025 / 10:15
MSK iclas keçirir - bu gün bələdiyyə seçkilərinə yekun vurulacaq

14.02.2025 / 10:07
Kolumbiya məhkəməsindən Trampa qarşı şok qərar

14.02.2025 / 10:05
Amerikalı aktyor cinsi təcavüzə görə məhkəməyə verildi

14.02.2025 / 09:53
Azərbaycan Maliyyə Forumu işə başlayıb

14.02.2025 / 09:49
Gənc taekvondoçumuz beynəlxalq turnirdə qızıl medal qazanıb

14.02.2025 / 09:30
Bakının bu rayonu qazsız qalacaq

14.02.2025 / 09:25
"Şagirdlərimizin get-gedə dili tutulur" - Sabiq təhsil naziri yol göstərdi...

14.02.2025 / 09:03
"Putin güclü şəxsdir" - NATO rəhbəri hər kəsi təəəcübləndirdi

14.02.2025 / 08:41
İmişlidə “Niva” və “Mercedes” toqquşub

14.02.2025 / 08:37
Mal əti dəyərindən 4-5 dəfə baha necə satıla bilər?! - Müəmma....

13.02.2025 / 23:41
Avropalı siyasətçilər Trampla Putinin danışıqlarını "Münhendən daha pis" adlandırdılar

13.02.2025 / 23:25
Avropa Parlamenti Zurabişvilini Gürcüstanın qanuni prezidenti kimi tanıdı

13.02.2025 / 22:35
Danielyan: “Ermənistan təzminatı əraziləri hesabına ödəməli olacaq”

13.02.2025 / 22:22
“Zəngəzur dəhlizi məsələsi çoxdan həll edilıb” - Alen Gevondyan

13.02.2025 / 21:30
Azərbaycan diplomatiyasının yeni vəzifəsi - Şərqdə xarici siyasət...

13.02.2025 / 21:17
Tramp Paşinyanı həmin səhvinə görə bağışlamaz...

13.02.2025 / 21:02
Xalqının dəstəyini itirən Əsəd, Makron, Trüdo, Paşinyan - Çin televiziyasında xəbərdarlıq...

13.02.2025 / 20:48
Ermənistan Aİ və NATO-ya bir gündə qoşulmayacaq - "ancaq Avropaya göstərməliyik ki..."

13.02.2025 / 20:33
Orta Dəhlizdə yaxın 3 ildə böyük dəyişikliklər olacaq - rəsmi anons verildi...

13.02.2025 / 20:20
Vardanyan xarici ölkələrdə Azərbaycan diplomatlarına qarşı terror aktları planlaşdırırmış...

13.02.2025 / 20:19
Kollektiv Qərb parçalandı - Ukrayna ABŞ-la Tərəfdaşlıq sənədini aldı...

13.02.2025 / 20:15
Vardanyana qarşı irəli sürülmüş konkret ittihamlar elan edildi

13.02.2025 / 20:04
Xidmət, ya Agentlik - nə fərqi var?...

Azad edilmiş ərazilərdə məskunlaşma prosesi daha intensiv xarakter alır

XƏBƏR ARXİVİ