Azıxda beynəlxalq ekspert qrupu ilə iki əsas hədəfi vurmaq olar...
“Xarici mütəxəssislərin Azıx mağarasına cəlb edilməsi prioritet məsələlərdəndir”
Bir neçə aydır ki, Azərbaycanın qədim Azıx mağarası düşmən tapdağından azad edilib. Bildiyimiz kimi uzun illər Ermənistan tərəfindən qanunsuz olaraq təşkil edilən arxeoloji ekspedisiya Azıx mağarasının altını üstünə çevirib. Bu qanunsuz ekspedisiyaların isə əsas iştirakçıları xarici ölkə arxeoloqları, mütəxəssisləri olub...
Azıx mağarasının erməni işğalından azad edilməsi bizə imkan verir ki, burada geniş arxeoloji tədqiqatlar aparaq. Hazırda xarici mütəxəssislərin iştirakı ilə Azıx mağarasına ekspedisiya təşkil edilməlidir ki, mütəxəssislər həm erməni vandallığını görsünlər, həm də Azıx barədə ermənilər tərəfindən indiyə qədər aparılan təbliğatın təxribat olduğunu dünyaya çatdırsınlar. Bu qədim arxeoloji abidənin Azərbaycana aid olduğunu, bizim maddi-mədəni, arxeoloji-tarixi irsimiz olduğunu bəyan etsinlər.
Azərbaycan Azıx mağarasına beynəlxalq ekspertlər qrupunu niyə cəlb etmir? Beynəlxalq tərkibli arxeoloqların, mütəxəssislərin iştirakı ilə Azıxda yeni arxeoloji tədqiqatların aparılmasının tam zamanı deyilmi?
Qafqaz Tarixi Mərkəzinin rəhbəri Rizvan Hüseynov baki-xeber.com-a bildirdi ki, bu olduqca aktual bir məsələdir: “Olduqca aktual olan bir məsələni qabartmısınız. Mən sizin sualınıza cavab olaraq bildirmək istəyirəm ki, Azıx mağarası işğaldan azad edildikdən sonra orada olmuşam. Ermənilər Azıx mağarasını bərbad vəziyyətə salıblar. Mağaranı nəinki söküb dağıdıblar, hətta divarlarını erməni adları ilə, cürbə-cür yersiz sözlərlə yazıb doldurublar, pis günə qoyublar.
Azad edildikdən sonra bu ilin qış və yaz aylarında orada müəyyən abadlıq işləri aparılıb, yol, pilləkan tikilib, içində təmizlik işləri görülüb. Amma Azıxda erməni vandalizmi hələ də qalır. Erməni vandalizminin izlərini qoruyub saxlamışıq ki, gələcəkdə xarici tədqiqatçılar, ekspertlər, alimlər gələndə erməni cinayətlərinin, vəhşiliyinin canlı şahidi olsunlar. Xarici mütəxəssislərin Azıx mağarasına cəlb edilməsi prioritet məsələlərdəndir. Yəqin bu il çatdıra bilmədilər, aidiyyəti qurumları buna görə, qınamaq olmaz, çünki işğaldan azad edilən ərazilər çox böyükdür, abidələrin sayı isə minlərlədir. Amma təbii ki, Azıx mağarası çox prinsipial və dünya əhəmiyyəti olan abidədir. İstər UNESCO, istərsə də, bütün beynəlxalq elm dairələri tərəfindən tanınan bir abidədir.
Hətta biz xaricdən, o cümlədən də UNESCO-dan bir qrup ekspert cəlb etmək istəyirdik, təəssüf ki, alınmadı. Bəzi logistik, texniki və dəstək məsələləri həll edilmədiyi üçün hələ ki, bunu icra edə bilmədik”.
R.Hüseynov qeyd etdi ki, xarici mütəxəssislərin səfərlərinin təşkilinə cəhd edilsə də, hələ reallaşmayıb. Mütəxəssis güman edir ki, aidiyyatı qurumlar da bunu etməyə çalışır. R.Hüseynov əlavə etdi ki, arxeoloji tədqiqatlar mövsümü yaz aylarında başlayır, yayın sonunda isə başa çatır. “Yayın bitməsinə az qalıb, vaxt az olsa da, amma müəyyən işlər görmək olar. İlkin mərhələdə UNESCO ekspertlərini, aidiyyəti olan alimləri, arxeoloqları, hətta tanınmış xarici blogerləri və KİV-ləri də qrup şəkilində Azıxa aparmaq və Azıxı dünyaya nümayiş etdirmək olar. Biz bununla dünyaya göstərə bilərik ki, dünya əhəmiyyətli Azıx mağarasını, bir abidəni ermənilər hansı pis vəziyyətə salıb” - deyə R.Hüseynov vurğuladı.
İradə SARIYEVA
