Azərbaycan BMT-nin daha nüfuzlu təşkilat olması naminə TŞ-də köklü islahatlar məsələsini yenidən qaldırdı
“Yaranmasının 75-ci ildönümündə biz BMT-nin gücləndirilməsi və müasirləşdirilməsi, Baş Assambleyanın canlandırılması və beynəlxalq sülh və təhlükəsizlik sahəsində təşkilatın demokratik, məsuliyyətli, universal və təmsilçiliyi təmin edən orqanı kimi nüfuzunun möhkəmləndirilməsi, habelə müasir geosiyasi reallıqlara cavab verən daha demokratik, məhsuldar, səmərəli, şəffaf və təmsilçiliyi təmin edən orqana çevrilməsi üçün BMT Təhlükəsizlik Şurasında islahatların aparılmasına çağırırıq”.
Məlum olduğu kimi, bu fikirləri Prezident İlham Əliyev BMT Baş Assambleyasının 75-ci sessiyası çərçivəsində BMT-nin 75 illiyinə həsr edilmiş Yüksək Səviyyəli İclası zamanı videoformatda çıxışında deyib.
Dövlət başçısı bildirib ki, BMT universal üzvlüyü təmin edən yeganə qlobal təsisatdır və beləliklə də dayanıqlı inkişafa nail olunması məqsədilə qlobal iqtisadi idarəçiliyi əhatə etmək iqtidarındadır. Bu səbəbdən BMT-nin qlobal iqtisadi idarəçilikdə rolu gücləndirilməlidir. Qlobal iqtisadi idarəçilikdə müvafiq rolu oynamaq üçün təşkilat çərçivəsindəki proseslərə, multilateralizmə və onun təməl dəyərlərinə sadiqlik baxımından bütün üzvlərin siyasi iradəsi olduqca əhəmiyyətlidir.
Görünən odur ki, Azərbaycan BMT-nin daha nüfuzlu təşkilat olması naminə Təhlükəsizlik Şurasında əsaslı islahatların aparılması məsələsini yenidən gündəmə gətirdi. O üzdən, sözügedən məsələnin vacibliyini ekspertlər necə dəyərləndirirlər?
- “Sözügedən islahatlar indiki real geosiyasi vəziyyətə cavab verməlidir”
Məsələyə münasibət bildirən keçmiş diplomat, politoloq Fikrət Sadıqovun fikrincə, BMT TŞ-də islahatların aparılması olduqca zəruri məsələdir: “O üzdən, Prezident İlham Əliyevin bu təşəbbüslə çıxış etməsi doğru yanaşmadır. Məsələ ondadır ki, İkinci Dünya Müharibəsindən sonra qurulan BMT-nin müəyyən müsbət effekti oldu. Dünya birliyi çərçivəsində o dövrə uyğun bir sıra addımlar ata bildi. Hər halda, həmin dövrlərdə təşkilat çərçivəsində keçirilən müzakirələr, qəbul olunan qətnamələr və s. dünyada stabilliyin olmasına müəyyən müsbət təsir göstərdi. Ancaq onilliklər keçəndən sonra dünyada geosiyasi vəziyyət dəyişdi. Hazırda SSRİ mövcud deyil. Postsovet məkanında bir sıra münaqişələr mövcuddur. Belə olan halda, BMT-nin vaxtilə təşkil olunmuş formada saxlanması məqsədəuyğun deyil. Çünki BMT TŞ artıq əvvəlki effektivliyini itirib. Problem ondadır ki, qəbul olunan qətnamələrin bir çoxu icra olunmur. Bir sıra hallarda görürsən ki, TŞ-nin hansısa daimi üzvü veto qoymaqla qəbul olunan qətnamənin icrasına imkan vermir. Bu da, praktiki olaraq, ətalətin pozulmasına və dünyada müəyyən narazılıqların yaranmasına şərait yaradır. Ona görə də Azərbaycanın dövlət başçısı haqlı olaraq BMT-də islahatlar məsələsini qaldırıb. Çünki Təhlükəsizlik Şurasında ciddi islahatlar aparılmalı və təkcə 5 dövlət dünya nizamını idarə etməməlidir.
Nəzərə almaq lazımdır ki, dünyada 200-ə qədər dövlət var. Ona görə də, ilk növbədə, aparıcı dövlətlər bunu nəzərə almalıdırlar. Artıq biz bir sıra aparıcı dövlətlərin siyasətini də görürük. Məsələ ondadır ki, BMT-nin 3 daimi üzvü Minsk Qrupunun həmsədridir. Faktiki olaraq, bu ölkələr Qarabağ münaqişəsinə nəzarət edir və Ermənistanın işğalçılıq siyasətini görməzdən gəlib biganəlik nümayiş etdirirlər. BMT TŞ-də mütləq islahatlar aparılmalıdır. O islahatlar indiki real geosiyasi vəziyyətə cavab verməlidir”.
Politoloqun fikrincə, BMT-də islahatların aparılması dünyada ədalətin qorunmasına, beynəlxalq hüquqdan irəli gələn prinsiplərin icra edilməsinə xidmət edəcək.
Vidadi ORDAHALLI
