Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyi, Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti və Heydər Əliyev Fondunun elan etdiyi, Azərbaycan tarixinə “millət atası” kimi daxil olan böyük xeyriyyəçi Hacı Zeynalabdin Tağıyevin heykəlinin hazırlanması ilə bağlı açıq heykəltəraşlıq müsabiqəsi başa çatıb. Müsabiqə ilə əlaqədar yaradılan Təşkilat Komitəsinin seçimi Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının heykəltəraşlıq bölümünün rəhbəri, Xalq rəssamı Xanlar Əhmədov olub. Hacı Zeynalabdin Tağıyevə Bakıda ucaldılacaq abidənin müəllifi X.Əhmədovdur.
H.Z.Tağıyevin heykəlinin hazırlanması ilə bağlı açıq heykəltəraşlıq müsabiqəsinin elan edilməsi ölkə ictimaiyyəti tərəfindən yüksək qiymətləndirilib, müsbət mənada sosial şəbəkələrdə müzakirə edilib. Bu böyük şəxsiyyətə abidə ucaldılması məsələsində dövlətlə ictimaiyyətin mövqeyi, baxışı üst-üstə düşüb.
Qeyd edək ki, müsabiqənin nəticələri elan edildikdən və abidənin müəllifi məlum olduqdan sonra sosial şəbəkələrdə yeni maraqlı təkliflər irəli sürülüb. Bu təkliflərdən biri Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin maliyyələşdirilməsinin ümumxalq ianəsi hesabına reallaşdırılması təşəbbüsüdür.
Azərbaycanın sabiq xarici işlər naziri, ölkəmizin Macarıstandakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri, görkəmli ədəbiyyatşünas-alim, professor Vilayət Quliyev öz “Facebook” hesabında olduqca maraqlı fikirlərlə çıxış edib. “Çox dəyərli bir təşəbbüs - Bakıda məşhur xeyriyyəçi, "millət atası" Hacı Zeynalabdin Tağıyevə abidə qoyulması təklifi artıq gerçəkləşmək üzrədir.
Bu məsələ ilə bağlı çoxdan bəri üzərində düşündüyüm bir fikri “Facebook” istifadəçiləri ilə bölüşmək istərdim: dostlar, bəlkə H.Z.Tağıyevin abidəsinin ümumxalq ianəsi hesabına qoyulması ilə əlaqədar bir təşəbbüs qrupu yaradılsın?
Əlbəttə, dövlətimizin iqtisadi gücü, qüdrəti və xeyirxah iradəsi qat-qat böyük layihələri maliyyələşdirməyə imkan verir. Lakin ümumxalq istəyi və ianəsi ilə görülən hər hansı bir iş insanların ürəyindəki minnətdarlıq duyğusunun ifadəsi, milli şüurun yetkinliyi və tarixi yaddaş baxımından son dərəcə önəmlidir” - deyə qeyd edən V.Quliyev yazır ki, tarixdə belə nümunələr az deyil. O bildirir ki, "Hophopnamə"nin 1914-cü ildə çıxan ilk nəşri xalqın qəpik-qəpik, manat-manat topladığı ianələr hesabına çap olunmuşdu.
V.Quliyev, həmçinin, Moskvadakı məşhur Minin və Pojarski abidəsinin ümumxalq ianəsi ilə qoyulduğunu, hazırda isə Macarıstanda ümumxalq ianəsi əsasında hunların əfsanəvi rəhbəri Atillanın şərəfinə abidə kompleksinin tikilməsi ilə bağlı geniş ictimai müzakirələr aparıldığını bildirir. “Azərbaycanda belə ümumxalq sevgisinə layiq ictimai xadimlərin önündə, heç şübhəsiz, Hacı Zeynalabdin gəlir.
Əlbəttə, mənə deyə bilərlər ki, sənin nə vecinə, oturmusan xaricdə, valyuta ilə maaş alırsan. Amma camaatın vəziyyəti ağırdır və s.
Vaxtilə Həsən bəy Zərdabi kəndbəkənd dolaşıb məktəb üçün vəsait toplayanda könüllü şəkildə yanına gələn qoca bir suçu dolağını açıb oradan bir neçə şahı pul çıxarmış və utana-utana Həsən bəyə uzadaraq "Gümanım gələn budur" - demişdi.
Həsən bəy "Sənin verdiyin bu bir neçə şahı zənginlərin verəcəyi (əgər versələr!) yüz manatlardan daha dəyərlidir" - deyə qocanı sakitləşdirmişdi.
Yəni hərə öz imkanına, öz ürəyinə görə!
Məncə 10 milyonluq xalq (hələ xaricdəki millətsevər soydaşlarımızı demirəm) öz xeyirxahının xatirəsini bu şəkildə əbədiləşdirməyə qadir olmalıdır. Bunu bacarsaq, cəmiyyətimizi içəridən qurd kimi yeyən laqeydlik mikrobuna da ölümcül bir zərbə vurmuş olarıq.
P.S. Heykəlin təqdim olunan maketi isə, doğrusu, məni o qədər də açmadı. Məncə, məşhur rus rəssamı Brodskinin çar II Nikolay tərəfindən H.Z.Tağıyevə "həqiqi mülki müşavir" çini verilməsi münasibətilə çəkdiyi "paradnı portreti" mərmərə, yaxud gipsə köçürməyə lüzum yoxdur. Böyük xeyriyyəçinin daha xəlqi, Azərbaycan insanının ürəyinə daha çox yatan bir obrazını yaratmaq üzərində düşünmək lazımdır” - deyə V.Quliyev yazır.
Digər ziyalılar da V.Quliyevin fikrinə dəstək olaraq qeyd edirlər ki, H.Z.Tağıyevin heykəlinin ucaldılmasında imkanlı şəxslər, eləcə də, bütövlükdə, Azərbaycan ictimaiyyəti yaxından iştirak etməlidir.
Tanınmış ədəbiyyatşünas, professor Asif Rüstəmli də qeyd edir ki, bu kimi məsələlər üçün ümumxalq ianə fondunun yaradılması vaxtı yetişib.
- Vaqif Abışov: “Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin ucaldılması bir ümumxalq işidir və ümumxalq sevgisini qazanan bu böyük şəxsiyyətin heykəli...”
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun aparıcı elmi işçisi, tarix elmləri doktoru Vaqif Abışov da hesab edir ki, H.Z.Tağıyevin abidəsinin ucaldılmasında ümumxalq ianə kampaniyasının elan edilməsi çox müsbət olardı. Öz dövründə nəinki Azərbaycanda, eləcə də Rusiyada, dünyanın baş ölkələrində, o cümlədən də Müsəlman Şərqində böyük xeyriyyəçilik əməlləri ilə iz qoyan H.Z.Tağıyevin heykəlinin ucaldılmasında vətəndaşlarımız yaxından iştirak etməlidirlər. O vurğuladı ki, bir çox kasıb tələbələr Tağıyevin ianəsi hesabına oxuyub. Onun dövründə həyata keçirilən bütün ianə marafonlarında H.Z.Tağıyev yaxından iştirak edib və hamıdan çox pul verib: “Hacı Zeynalabdin Tağıyev elə bir böyük xeyriyyəçi şəxsiyyətdir ki, onu unutmaq olmaz. Azərbaycan dövlətinin Tağıyevə abidə qoyması təşəbbüsü olduqca təqdirəlayiqdir. Tağıyevin gördüyü xeyriyyə işlərinin miqyası respublikamızın hüdudlarını da aşıb. O gerçək bir millət atası idi. Deyərdim ki, Bakının yarısı onun inşa etdirdiyi binalardır. Sosial şəbəkələrdə Tağıyevin heykəlinin ümumxalq ianəsi hesabına qoyulması ilə bağlı yer alan təklif əsassız deyil. Mən də hesab edirəm ki, Hacı Zeynalabdin Tağıyevin heykəlinin qoyulmasında xalq olaraq iştirak etməliyik. Bu çox vacib məsələdir. Doğrudur, Azərbaycan dövləti Tağıyevin abidəsinin ucaldılması üçün maliyyə ayıracaq. Dövlətimizin onun və digər şəxsiyyətlərin heykəlini ucaltmaq üçün kifayət qədər imkanı var. Bu öz yerində. Amma yaxşı olardı ki, Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin ucaldılmasına ictimaiyyət də, imkanlı şəxslər də dəstək göstərsinlər. Bu gün Azərbaycanda imkanı olan hər bir insan bu təşəbbüsə qoşulmalıdır. Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin ucaldılması bir ümumxalq işidir və ümumxalq sevgisini qazanan bu böyük şəxsiyyətin heykəli ümumxalq ianəsi ilə ucaldılarsa, bu olduqca gözəl nümunə kimi tarixə düşər. Bu xalqın maarifindən tutmuş, sağlamlığına qədər elə bir məsələ yoxdur ki, orada Tağıyevin izi olmasın. Millət atasının abidəsi də millətin pulu ilə qoyulsa, bu gözəl örnək olardı” - deyə bildirən V.Abışov hesab edir ki, Azərbaycanda xeyriyyəçilik məktəbinin əsasını qoyan H.Z.Tağıyevin işıqlı əməlləri əbədi olaraq yaşayacaq.
- Xanlar Əhmədov: “Mən abidənin dövlət, yoxsa ümumxalq ianəsi hesabına qoyulmalı olduğu haqda heç nə deyə bilmərəm”
H.Z.Tağıyevin abidəsinin müəllifi, Xalq rəssamı Xanlar Əhmədovun sözlərinə görə isə abidənin dövlət, yaxud da ümumxalq ianəsi hesabına qoyulması barədə heç bir fikir söyləyə bilməz. “Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin müəllifi mənəm. Müsabiqədə üç variantda çıxış etmişdim, üç əsər təqdim etmişdim. 9 nəfərdən ibarət münsiflər heyəti təqdim etdiyim üç variantdan birini seçib. Müsabiqəyə, bütövlükdə, 26 əsər təqdim olunmuşdu. Hər üç variantı da bəyənirdim. Düşünürdüm ki, üçündən biri seçilsə, çox yaxşı olardı. Onlar mənim övladlarımdır, onlar arasında seçim edə bilməzdim. Abidə bürünclə qranitin qarışığından olacaq. Amma mən abidənin dövlət, yoxsa ümumxalq ianəsi hesabına qoyulmalı olduğu haqda heç nə deyə bilmərəm. Bunu müsabiqənin təşkilatçıları bilər. Mən maliyyə məsələsinə qarışmıram, mənim bu işə müdaxiləm ola bilməz” - deyə müsahibimiz bildirdi.
İradə SARIYEVA
