Növbədənkənar parlament seçkilərinin tam ideal keçdiyini iddia etmək olmaz. Bəzi dairələrdə aşkar qanun pozuntularının olduğunu əks etdirən videoalar paylaşılıb. Seçki prosesində qanun pozuntuları ilə bağlı MSK-ya şikayətlərin olduğu və bunların araşdırıldığı bildirilir.
2015-ci il seçkiləri aktivlik cəhətdən indikindən çox geri qalırdı. Ancaq həmin seçkilərdə bir dairənin nəticələri ləğv edildi. İndi də bu ola bilər. Yəni qanuni mexanizmlərlə kiminsə mübarizə aparıb, nəticə əldə etməsinə kimsə mane ola bilməz. Ancaq diqqətimizi fevralın 11-də MSK qarşısında keçirilən aksiya çəkdi. Daha çox müxalif mövqeyi ilə seçilən və eyni mərkəzlərə bağlılığına şübhə olmayan həmin adamların seçdiyi taktikada təsadüf elementləri, demək olar ki, yox dərəcəsində idi.
Aksiya dünyanın böyük ölkələrinin birinin seçkilərlə bağlı verdiyi mənfi bəyanatdan sonraya təsadüf etdi. Dərhal Qərbin bəzi dairələrinə sıx bağlı olan namizədlər hərəkətə keçdilər. Adama deyərlər ki, seçki mühitinə inanmırdınsa, niyə prosesdə iştirak edirdin? Sən də digər radikallar kimi boykotu seçə bilərdin. Seçməyibsənsə, narazılığın varsa, buyur, qanuni mexanizmlərlə haqqını tələb et. Bunu etmirsənsə, deməli, məqsəd səs uğrunda mübarizə yox, başqadır.
Nədənsə, MSK-nın önündə yerə sərilənlərin arasında biz seçkidə iştirak edib və məğlub olan daha tanınmış müxalif liderləri görmədik. Niyəsi bəllidir, çünki onlar bu şəbəkədən idarə olunmurlar. MSK qarşısındakı aksiya bir müddət İlqar Məmmədovun da iştirak etdiyi və "Torqovı"dakı "Qadına şiddətə son" aksiyasını bizə xatırlatdı. Orada rolda olanlar MSK qarşısında da baş roldaydılar. Həmin aksiyanı təşkil edilmiş saymaq olarmı və bunda başlıca məqsəd nə idi?
Politoloq Yeganə Hacıyeva “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, bir qrup deputatlığa namizədin Azərbaycan Mərkəzi Seçki Komissiyasının binası qarşısında seçkilərin nəticəsinə etiraz əlaməti olaraq aksiya keçirməyə cəhd etməsi təsadüf deyil: “MSK-nın binası qarşısındakı etiraz aksiyasına seçkilərin nəticələrindən narazı qalmış digər namizədlər, həmçinin, bir sıra müxalif simalar da qoşulublar.
Ümumiyyətlə, onu qeyd edək ki, seçki marafonu dünyanın hər bir yerində müəyyən narazılıqlarla müşayiət olunan bir prosesdir. Fikirimcə, bu mövzuda son illərin ən görkəmli nümunəsi Hillari Klinton və Donald Trampın ABŞ prezidentliyi seçkisi ətrafında baş verən qalmaqal idi.
Son illər bütün dünyada seçki ərəfəsi və sonrası prosesdə iştirak edən qruplara kənardan dəstək, kömək və s. edilməsi də adi praktikadır. Elə haqqında danışdığımız ABŞ prezidentliyi qalmaqalı da həmçinin, onu istər ABŞ daxilində, istərsə də xaricində müxtəlif dairələrin öz məqsədləri üçün istifadə etməsini hamılıqla müşahidə etdik.
Azərbaycan da bu mövzuda istisna deyil. Seçki ərəfəsi və sonrakı mərhələlərdə baş verən prosesləri daxili və xarici qruplar öz məqsədləri üçün isitifadə etməyə çalışırlar.
Məsələn, elə haqqında danışdığımız, MSK qarşısındakı razılaşdırılmamış etiraz aksiyası. Daxili qrupların siyasi məqsədlərdə belə aksiyaları öz maraqları üçün istifadəsi adi bir praktikadır. Etiraz edən bir şəxs görən kimi bir neçə siyasi qrup bu məqamı mütləq siyasi yatırım olaraq istifadə etməyə və mənimsəməyə çalışır.
Xarici dairələrin də MSK önündəki razılaşdırılmamış etiraz aksiyasını bundan öncəkilər kimi istifadəsini izlədik. Məsələn, diqqətimi çəkən maraqlı bir nüans ABŞ Dövlət Departamentinin mətbuat katibi Morgan Ortagusun ölkəmizdəki seçkilərlə bağlı neqativ dəyərləndirməsi ilə MSK-nın qarşısındakı etiraz aksiyasının aşağı-yuxarı 2-3 dəqiqə fərqlə, demək olar ki, eyni vaxtda başlaması oldu. Sanki start verilmiş kimi. Bu halı mərama uyğun müxtəlif məqamlarla təhlil edə bilərik, cəmiyyətə dəstək, təşkilatçı siyasi qüvvələrə dəstək və ya koordinasiyalı fəaliyyət və s.
Bəzi obyektiv narazılıqları nəzərə almadan, ümumilikdə, keçirilən parlament seçkilərindən daha fərqli xarici dairələrin öz maraqları üçün istifadə etmək cəhdlərini görürük.
Məsələn, seçki monitorinq qruplarında pozitiv məqamlar haqqında susaraq, neqativ rəyləri qabardan (bu məqamların mövcudluğu hələ müzakirə mövzusudur, çünki yekun rəy hələ mövcud deyil) ənənəvi mühacir “söyüş müxalifəti” də MSK önündəki etirazlardan ilhamlandı, 2016-cı il aprel müharibəsi zamanı ermənilərin xeyrinə təbliğat aparan, ümumiyyətlə, rəhbərliyi və idarəçiliyi ermənilərə bağlı olması haqqında səhih məlumatlar olan “Meydan TV”, yağışdan sonra artan göbələklər qədər çoxalan saysız-hesabsız internet tv-lər və s. anidən fəallaşdı.
Lakin son bir ildə müşahidə etdiyim və fevralın 11-də də özünü göstərən daha bir təhlükəli tendensiyanı qeyd etmək istəyirəm. Məsələ ondadır ki, zamanında Azərbaycanda dövlətə xəyanət və xarici xüsusi xidmətlərlə işbirliyinə görə uzun illər həbs yatmış şəxslərin mühacir-müxalif qruplar və onların ölkə daxilindəki müxalif siyasi qruplarla koalisiyası adlandıra biləcəyimiz bir ittifaqı mövcuddur ki, bu da özünü sözügedən aksiyada daha aydın göstərdi.
Məhz həmin aksiyada da bu şəxslər və onlara bağlı sosial şəbəkələrdəki hesablar, bəzi saytlarda yayımlanan, faktiki olaraq, əhalini dövlətə tabesizliyə təşviq etmək, qanunsuzluqlar, təxribatlar törətməyə çağırışlar etdilər.
Burada onu da qeyd edim ki, MSK önündəki etirazlarda aparıcı simaları izlədikdə, bu simaların daha öncəki etiraz aksiyalarında da aparıcı sima olması diqqət çəkir. Bir neçə ay öncə İstanbul Konvensiyası üçün aksiya təşkil edənlər, qadınlara şiddətə görə etiraz edənlər indi də seçkiyə ediraz edirlər. Sabah da digər bir mövzuya etiraz edəcəklər. Bu daha çox özünü təsdiqləməyə çalışan bir qrup etiraz ruhlu gəncin növbəti aksiyasıdır.
Sadəcə, gənclər addımlarında ehtiyatlı olmalı, onların səmimiyyətlə cəmiyyətin daha yaxşı olacağı inamı ilə atdıqları addımların daxili və xarici məkrli qrupların çirkin məqsədlərində alət olmamalarına diqqət yetirməlidirlər”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
