Devalvasiya dövründə manat cəmi 120 faiz ucuzlaşdı, oxşar prosesi yaşamış başqa MDB ölkələrində isə...

"Hesab edirəm ki, Azərbaycan manatı öz dəyərini qoruyub saxlayacaq"
Azərbaycanda 2015-ci il fevralın 21-də həyata keçirilən milli valyutanın ilk devalvasiyasından indiyədək ABŞ dollarının məzənnəsi 120,7 % artaraq bu il fevralın 21-nə 1,7352 AZN/USD təşkil edib.
İlk devalvasiya qərarından sonra dolların rəsmi məzənnəsi 34,6 % artaraq 0,7862 AZN/USD səviyyəsindən 1,0500 AZN/USD-yə, həmin il dekabrın 21-də isə daha 48 % artaraq 1,5500 AZN/USD-yə çatıb. Son 14 ay ərzində dolların məzənnəsində artım tempi davam edib və bu göstərici 12 % təşkil edib. Xatırladaq ki, son 14 ayda rəsmi məzənnə 2016-cı il mayın 25-də 1,49 AZN/USD səviyyəsinə enərək ən minimal həddə, 2017-ci il fevralın 1-də isə 1,92 AZN/USD səviyyəsinə yüksələrək ən maksimal həddə çatıb.
Qeyd edək ki, 2006-cı il yanvarın 1-də 1:5000 miqyasında həyata keçirilən denominasiyadan sonra ilk devalvasiyaya qədər dolların məzənnəsi 2006-cı il yanvarın 3-də (0,9184 AZN/USD) ucuzlaşmağa başlayaraq, 2014-cü il iyunun 10-da minimal həddə (0,7842 AZN/USD) enib.
Analitiklər qeyd edir ki, dolların bahalaşmasına qlobal əmtəə bazarlarında neftin qiymətinin 120 dollar/barreldən 55 dollar/barrelə qədər kəskin ucuzlaşması səbəb olub. Nəticədə Azərbaycanın ixrac gəlirləri kəskin azalıb və tədiyyə balansında yaranan iri həcmdə mənfi saldo dolların məzənnəsinin artırılmasını qaçılmaz edib. Daha sonra isə neftin qiymətində ucuzlaşmanın ikinci dalğası baş verib və qiymətlər 65 dollar/barreldən 30 dollar/barrelə qədər azalma göstərib ki, bu da növbəti devalvasiyaya səbəb olub.
Qeyd edək ki, hazırda neftin qiyməti ilk devalvasiyaya səbəb olan 56 dollar/barrel həddində olsa da, Azərbaycanda dolların məzənnəsi 1,05 AZN/USD-dən 65 % yuxarıdır. Digər tərəfdən o da var ki, Azərbaycanla yanaşı, digər MDB dövlətləri də devalvasiyaya gedib. Ancaq həmin ölkələrdə, Azərbaycandan fərqli olaraq, milli valyutalar daha çox dəyərdən düşüb. O baxımdan Azərbaycandakı uğurlu vəziyyəti ekspertlər necə dəyərləndirir?
Sözügedən məsələ ilə bağlı fikirlərini "Bakı-Xəbər"lə bölüşən millət vəkili Aydın Hüseynovun sözlərinə görə, bu, Azərbaycanın həyata keçirdiyi düşünülmüş uğurlu iqtisadi siyasətlə bağlıdır: "Neftin qiymətinin ucuzlaşması və eləcə də digər geosiyasi proseslərlə bağlı olaraq dünyada dolların qiyməti kəskin qalxmağa başladı. Nəticədə bir sıra ölkələrdə milli valyutaların dəyəri azaldı. Belə bir vəziyyətdə Azərbaycanla ticarət əlaqələri olan bəzi dövlətlər də devalvasiyaya getdi. Yaranmış vəziyyətlə əlaqədar olaraq Azərbaycan da devalvasiyaya getməli oldu. Ancaq devalvasiyadan sonra hökumət manatın kəskin ucuzlaşmasının davam etməsinin qarşısını aldı. Bu ilk növbədə bank sektorunda aparılan uğurlu addımlarla əlaqədar oldu. Çünki ölkənin bank sektorunda da müəyyən gərginliklər var idi. Eyni zamanda, ölkənin idxal-ixrac prosesində valyuta ehtiyatlarımızın qorunması baxımından tədbirlər həyata keçirildi. Bir sözlə, manatın möhkəmləndirilməsi istiqamətində xeyli işlər görüldü. Bunun nəticəsidir ki, digər ölkələrdə milli valyutanın məzənnəsinin düşməsi Azərbaycanla müqayisədə daha böyükdür. Hesab edirəm ki, Azərbaycan manatı öz dəyərini qoruyub saxlayacaq. Cənab Prezidentin sərəncamı ilə böyük bir iqtisadi strategiya hazırlanıb. Strategiyaya uyğun olaraq yaxın gələcəkdə bizim valyuta ehtiyatlarımız daha da genişlənəcək. Bununla da manatın dəyəri stabilləşəcək".
Vidadi ORDAHALLI