Dəqiq rəqəmlərə görə banklar bu il əhalini faizlərlə daha çox qarət edib
.jpg?v=1520254601)
.jpg)
Azərbaycanda bankların əhalidən depozitləri
aşağı faizlə qəbul edərək yüksək faizlə kredit verməsinə dair indiyə
kimi kifayət qədər deyilsə də, bu xüsusda hələlik hansısa dəyişiklik
yoxdur. Artıq başa çatmaqda olan cari il ərzində də bank sektorunda
əsas narazılıq doğuran məqamlardan biri məhz kreditlər üçün ödənilən yüksək faizlər
oldu. Özü də ödənilən faizlərə görə məbləğin miqdarı illər üzrə artır.
Məsələn, bu ilin yanvar-noyabr aylarında Azərbaycanda əhalinin gəlirləri əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 4,7% artaraq 33,6 milyard manata çatıb. Qeyd olunan dövr ərzində ölkə əhalisi gəlirlərinin 69,5%-ni son istehlak xərclərinə, 9,1%-ni vergilər, sosial sığorta və könüllü üzvlük haqlarının, 2,6%-ni kreditlər üzrə faizlərin ödənilməsinə sərf edib, 18,8%-ni isə yığıma yönəldib. Buradan belə aydın olur ki, əhali 2014-cü ilin ilk 11 ayı ərzində kreditlər üzrə faizlərin ödənilməsinə 873,6 milyon manat sərf edib. Müqayisə üçün bildirək ki, 2013-cü ilin yanvar-noyabr aylarında əhali əldə etdiyi gəlirin 1,8%-ni və ya 581,4 milyon manatını kreditlər üzrə faizlərin ödənilməsinə sərf edib. Bu il əhali ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə kreditlər üzrə faizlərin ödənilməsinə 292,2 milyon manat və ya təxminən 50% daha çox kredit faizi ödəyib. Beləliklə, kreditlərə görə ödənilən faizlərin miqdarı sürətlə artır. Ekspertlər hesab edir ki, bankların kredit siyasəti dəyişməsə, gələn il ərzində insanların ödədikləri faiz məbləği daha artıq olacaq.
Vəziyyətdən çıxış yolu kimi ilk növbədə kredit faizlərinin aşağı salınması vacib hesab olunur. Gələn il ərzində isə bu xüsusda müəyyən addımların atılması istisna olunmur. Xatırladaq ki, Prezident İlham Əliyevin bu günlərdə imzaladığı "Azərbaycan Respublikasının 2015-ci il dövlət büdcəsi haqqında" Qanunun tətbiqi barədə Fərmanında Mərkəzi Banka kredit faizlərinin aşağı salınması ilə bağlı tədbirlər həyata keçirməsi tapşırılıb. Ekspertlər də bildirir ki, faiz dərəcələrinin aşağı salınması və bank sektorunda islahatların aparılması vacibdir. O da vurğulanır ki, faiz dərəcələrinin yüksək olmasının səbəblərindən biri bank sektorunda rəqabətin zəif olmasıdır. Buna görə də bu sektorda rəqabətin gücləndirilməsinə ehtiyac var. Həmçinin, uçot faizləri ilə kredit faizləri arasında əlaqənin müəyyənləşdirilməsi vacibdir. Hazırda uçot dərəcəsi 3,5 faiz təşkil edir. Uçot faizlərinin fonunda kommersiya banklarının təklif etdiyi kredit faizləri bir neçə dəfə artıqdır. Belə fikirlər səslənir ki, Mərkəzi Bank tapşırığa uyğun olaraq islahatları həyata keçirə bilərsə, 2015-ci ildə kredit faizləri təxminən 4-5 faiz aşağı düşə bilər. Bununla vətəndaşlar daha ucuz istehlak kreditləri əldə edə biləcək. Belə vəziyyətdə də banklara ödənilən kredit faizlərinin məbləği azalacaq. O da qeyd olunur ki, kredit faizlərinin aşağı salınması biznesə də müsbət təsir göstərəcək. Çünki şirkətlər daha aşağı faizlə kredit əldə edə biləcək. Aşağı faizlə kredit də ona imkan verəcək ki, yerli istehsal məhsullarının xərci azalsın. Bu da qiymətlərin tənzimlənməsinə və bazara çıxarılan yerli məhsulların qiymətinə təsir edəcək.
Qeyd edək ki, ölkə üzrə kreditlərin orta illik faiz dərəcəsi 14,3 faiz, istehlak kreditləri üzrə faiz dərəcələri illik 18 faiz, təminatsız kreditlərin orta illik faiz dərəcəsi isə 35 faiz təşkil edir.
Bu ilin ilk yarısında Azərbaycanda banklara borcu olan əhalinin sayının 2,1 milyon nəfər olduğu açıqlanmışdı. Kredit götürənlərin sayı isə bu il ərzində təxminən 200 minə yaxın artıb.
Tələbatın çox olmasına görə kommeriya bankları faizləri öz istəkləri ilə aşağı salmaq istəmir. Lakin artıq məsələyə inzibati formada müdaxilə vacib sayılır. Hələlik isə Azərbaycanda bank likvidliyinin artımı, əmanətlər üzrə faizlərin aşağı düşməsi müşahidə edilsə də, bank faizlərində azalma yoxdur. Hazırda kommersiya banklarının təklif etdikləri kredit faizləri yüksək həddədir. Məsələn, real sektorun əksər seqmentləri üzrə illik faiz norması bəzi hallarda 50 faizə yaxın olur. Bütün hallarda, real sektorda mənfəət dərəcəsinin yüksək olması bankları da daha yüksək mənfəət əldə etmək üçün yüksək faizlə kredit verməsinə gətirib çıxarıb. Bu səbəbdən prosesə dövlət müdaxiləsi istənilən halda zəruri sayılır.
.jpg%3Fv%3D1520254601%22%2C%22iframe_v2%22%3Afalse%2C%22iframe_v3%22%3Afalse%2C%22t%22%3A0%2C%22cg%22%3A%7B%22isPrivate%22%3Afalse%2C%22browserName%22%3A%22Chromium%22%7D%7D%2C%22config%22%3A%7B%22page_url%22%3A%22https%3A%2F%2Fwww.baki-xeber.com%2Fiqtisadiyyat%2F13730.html%22%2C%22referrer%22%3A%22%22%2C%22user_id%22%3A%222c73be95-71e0-43d6-a559-beb951216e09%22%2C%22iframe_user_id%22%3Atrue%7D%7D&cb=0.4975109907865627){kind=spacer}