Bazar ertəsi günü, 17 fevral 2025
     

Azərbaycan Əqli Mülkiyyət Agentliyi əlavə geniş şərhlə çıxış etdi..

Image

“Bakı-Xəbər” qəzetinin və baki-xeber.com saytının 30 oktyabr 2021- ci il tarixli sayında getmiş "Dünya Bankının daha bir hesabatı - xalqımız sərvətlərin formalaşmasında dünyada çox aşağı nəticə göstərdi" başlıqlı məqalə ilə əlaqədar Azərbaycan Əqli Mülkiyyət Agentliyi əlavə şərhlə çıxış edib. Mövzunun aktuallığını, milli və dövlətçilik əhəmiyyətini nəzərə alaraq Agentliyin şərhini olduğu kimi oxucularımıza təqdim edirik.

Dünya Bankı “Millətlərin dəyişən sərvəti 2021: Gələcək naminə  aktivlərin idarə edilməsi” Hesabatını təqdim etmişdir. Hesabat 1995-2018-ci illərə görə dünyanın 146 ölkəsinin yenilənmiş məlumat bazasının və illik rifah göstəricilərinin dərin təhlili əsasında hazırlanmışdır. Hesabatda nəzərdən keçirilən sərvəti yaradan resursların spektri bu gün ən genişidir və özündə dörd göstərici qrupunu birləşdirir. Birinci qrupa bərpa olunmayan və bərpa olunan təbii resurslar  daxildir. Bərpa olunmayan resurslara 14 növ mineral-xammal və mədən enerji daşıyıcıları aiddir. Bərpa olunan resurslar isə əkin sahələri, otlaqlar, odun və meşələr, xüsusi mühafizə olunan təbiət əraziləridir. İkinci qrupa istehsal edilmiş kapital və şəhər torpaqları - infrastruktur, maşınlar, binalar, avadanlıqlar və şəhərlərin əraziləri daxildir. Üçüncü qrupa insan kapitalı daxildir ki, bu da insanın bütün həyatı boyu iş qüvvəsindən əldə olunan iqtisadi fayda baxımından qazancının diskontlaşdırılmış miqdarı kimi ölçülür. Təhsil və kvalifikasiya, həmçinin təcrübə və müxtəlif mərhələlərdə iş qüvvəsində iştirak ehtimalı nəzərə alınır. Dördüncü qrupa ölkənin xarici aktiv və öhdəliklərinin (özəl və dövlət sektoru daxil olmaqla) cəmi kimi hesablanan xalis xarici aktivlər daxildir.

Qeyd edək ki, hesabatda əqli mülkiyyətlə bağlı məsələlərə toxunulmur. İnsan kapitalı göstəricisi isə heç bir formada əqli mülkiyyətin qorunması səviyyəsi ilə bağlı deyil.

Hesabatda adı çəkilən bütün ölkələrin öz tarixi inkişafı, coğrafi mövqeyi, təbii ehtiyatları, milli iqtisadiyyatı, sosial həyat xüsusiyyətləri vardır. Ölkələri bu və digər göstəricilərinə görə təhlil və müqayisə edərkən heç də həmişə düzgün hərtərəfli mənzərəni əldə etmək mümkün olmur. Əhəmiyyətli təbii sərvətlərə malik olan bir ölkəni bu cür sərvətlərə malik olmayan ölkə ilə necə müqayisə etmək olar?! Hesabatda göstərildiyi kimi, Azərbaycan imtiyazlı vəziyyətdə olan ölkədir. Belə ki, ölkəmiz ümumi sərvətdə (neft, qaz, metallar və minerallar nəzərdə tutulur) bərpa olunmayan təbii kapitalın ən yüksək payına malik olan ölkələr arasında reytinqdə İraq, Səudiyyə Ərəbistanı və Küveytdən sonra dördüncü yeri tutur. Hesabatda 1995-2018-ci illər ərzində ölkədə adambaşına düşən ÜDM-in 3 dəfə artdığı qeyd edilmişdir. Həmin dövrdə istehsal edilmiş kapital və insan kapitalı iki dəfədən çox artmış, bərpa olunan təbii kapital isə əvvəlki səviyyədə qalmışdır.

Neft və qaz ölkəmizin əsas sərvətləridir. Bu sərvət onilliklər ərzində çox rasional şəkildə istifadə edilir. Düzgün iqtisadi siyasət “holland xəstəliyi”ndən və onun mənfi nəticələrindən qaçmağa imkan yaratmışdır. Ölkənin “qara qızıl” şəklində bərpa olunmayan təbii kapitalı insan kapitalına çevrilmişdir. Burada ölkə Prezidenti İlham Əliyevin sözlərini sitat gətirmək yerinə düşər: “Biz “qara qızıl”ı insan kapitalına çevirə bildik. Biz neft gəlirlərimizdən çox səmərəli şəkildə istifadə etdik və bu gün dünya miqyasında bu, xüsusilə qeyd edilir. Bir çox ölkələrin zəngin neft yataqları var, ancaq o ölkələr səfalət içindədir, yoxsulluq şəraitində yaşayırlar. O ölkələrdə sabitlik pozulur, neft o ölkələrə fəlakət gətirir. Azərbaycanda isə neft rifah, inkişaf, sabitlik, güc gətirir. Bu gün bizim müstəqil ölkə kimi yaşamağımızda, iqtisadi potensialımızın formalaşmasında neft-qaz amili çox böyük rol oynayır. Bunu hər kəs bilməlidir”.

Eyni zamanda, təbii resursların satışından əldə olunan gəlirlər milli iqtisadiyyatın şaxələndirilməsinə - qeyri-neft sektorunun artmasına yönəldilir. 2021-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında Azərbaycanda ÜDM-in artımı 4,8%, neft-qaz sektorunda 1,4%, qeyri-neft sektorunda isə 6,2 faiz təşkil etmişdir. Yəni bərpa olunmayan təbii kapitalın istehsal kapitalına yenidən bölüşdürülməsi baş verir; yollar, körpülər, idman obyektləri tikilir, sosial infrastruktur yaradılır, şəhərlər abadlaşdırılır və s.. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, 2014-cü ildən başlayaraq istehsal kapitalının yığımı müşahidə olunur və “multiplikator effekti” adlanan bu proses müəyyən dövrdə ölkə iqtisadiyyatının keyfiyyət artımını verəcək.

Hesabatda qeyd olunur ki, təhlil edilən dövrdə ölkənin bərpa olunan resursları əvvəlki səviyyədə qalır. Yəni bu təbii resursların planlı şəkildə doldurulması baş verir; meşələr salınır, təbiəti mühafizə zonaları genişləndirilir, Xəzər dənizinin ekosistemi yaxşılaşdırılır. Təbii ki, resursların əhəmiyyətli hissəsi insan kapitalına, insanların rifah halının yaxşılaşdırılmasına yönəldilir; təhsilin səviyyəsi, işçilərin kvalifikasiya və intellektual səviyyəsi və əhalinin maddi rifah halı yüksəlir. Dünya Bankının əvvəlki hesabatı ilə müqayisədə insan kapitalı göstəricisinin millətin ümumi sərvətində payının 9 faiz bəndi artması buna sübutdur. Dünya Bankının 2020-ci il “İnsan kapitalı indeksi” hesabatında Azərbaycan üçün bu göstərici 0,58-ə bərabərdir. Bu, bu gün doğulan uşaqlar üçün gələcəkdə 58% optimal sağlamlıq və tam təhsil almaq ehtimalını bildirir. Azərbaycan üçün indeks orta-yüksək gəlirli ölkələr üçün orta göstəriciyə uyğundur. Dünya Bankının hesablamalarına görə, Azərbaycanın bu indeksi yaxşılaşdırmaq potensialı vardır.

Beləliklə, belə nəticəyə gəlmək olar ki, 1995-2018-ci illər dövründə istehsal kapitalının və insan kapitalının artımı, habelə bərpa olunan təbii kapitalın əvvəlki səviyyədə saxlanması Azərbaycanın zəngin olduğu əsas resursun – bərpa olunmayan təbii kapitalın rasional, ölçülüb-biçilmiş və qənaətcil istifadəsi hesabına həyata keçirilmişdir.



VİDEO

ABŞ-ın Ukrayna siyasətində xaos başlayıb - VİDEO

Zaxarova təyyarə qəzası haqda qeyri-səmimi danışdı... - VİDEO

ABŞ Dövlət katibi Münhenə uça bilmədi, ya uçmaq istəmədi... - VİDEO

“Putinin pul kisəsi”, Bakı məhkəməsi, dünya cana gəldi - niyə?..

1979-cu ildən dövlətlərin arasında ilk dəfə... - Bakı İrəvanı bu Konvensiya ilə vurur...

Azərbaycandan Çinə neft ixracının böyük mərhələsi açılır - Prezident anons etdi

SON XƏBƏRLƏR

16.02.2025 / 19:55
ABŞ senatorundan ŞOK İDDİA - Ukraynada məsələ müharibə deyil, 7 trilyon dolları kimin ələ keçirəcəyidir…

16.02.2025 / 18:23
Vuçiç Ceyhun Bayramovu birinci dərəcəli "Serbiya Bayrağı" ordeni ilə təltif etdi

16.02.2025 / 18:07
İmtahana satışı qadağan olunmuş mini kameralı eynək keçirdi və "ilişdi"...

16.02.2025 / 17:10
ABŞ İsrailə 1 tonluq "qiyamət bombası" göndərdi - əlavə 11 tonluq nəhəng bombalar da göndərəcəklər…

16.02.2025 / 16:43
Avropa liderləri Trampın Ukrayna addımlarına qarşı fövqəladə toplantı çağırdı – “Avropa Ordusu” gündəmə gəlir…

16.02.2025 / 14:33
Saatlıda itkin düşmüş şəxsin qəsdən öldürüldüyü ortaya çıxdı

16.02.2025 / 11:25
Prezidenti İlham Əliyev Litva Prezidentini təbrik edib

16.02.2025 / 10:24
Azərbaycandan Gürcüstanın ərazi bütövlüyünə tam dəstək - qondarma "seçkiləri” tanımırıq...

16.02.2025 / 10:12
Ceyhun Bayramov və Hakan Fidan sülh prosesini müzakirə etdi...

16.02.2025 / 09:48
Prezident məmurları təvazökarlığa çağırır, generallar 100 minlik maşınlardan düşmür...

15.02.2025 / 22:25
Tramp Avropanı “ofsaytda” qoydu - Ukrayna danışıqlarında iştirak etməyəcəklər …

15.02.2025 / 22:08
Tramp və Putinin bu ayın sonuna kimi Səudiyyədə görüşəcəyi gözlənilir - hazırlıqlar başladı…

15.02.2025 / 21:20
Rusiya Tartusdakı hərbi bazasını Afrikaya köçürür – Sudanla razılıq əldə edildi...

15.02.2025 / 21:07
ABŞ-ın Ukrayna siyasətində xaos başlayıb - VİDEO

15.02.2025 / 19:37
ABŞ bir şərtlə Ukraynaya qoşun yeritməyə hazır olduğunu açıqlayıb

15.02.2025 / 19:25
Ukraynada müharibə bu tarixlərdə dayana bilər – “Putin sövdələşmə üçün əlamətdar tarixləri seçəcək”

15.02.2025 / 17:51
Qlobal geo-siyasi mühitdə Azərbaycan-Çin əlaqələri

15.02.2025 / 17:26
Zelenski Putinlə görüşmək üçün şərtlərini açıqladı – yalnız bu halda müharibəni dayandıracağıq...

15.02.2025 / 16:52
Zaxarova təyyarə qəzası haqda qeyri-səmimi danışdı... - VİDEO

15.02.2025 / 16:35
ABŞ-ın vitse-prezidenti Avropa üçün əsas təhlükəni açıqladı – nə Rusiya, nə də Çindir...

15.02.2025 / 16:17
Polşanın baş naziri Ukrayna ilə bağlı təcili plan hazırlamağa çağırdı

15.02.2025 / 16:02
Münhendə Zelenskiyə ukrayna dilində danışmağa icazə verilmədi

15.02.2025 / 15:44
Martda 18 gün iş olmayacaq...

15.02.2025 / 15:28
Zelenski Venslə görüşdən pörtmüş vəziyyətdə çıxıb

15.02.2025 / 15:11
Binəqədidə içərisində 5400 manat olan 2 ödəmə terminalını oğurladılar

15.02.2025 / 14:39
Dünya deputatları Bakıdakı məhkəməyə unikal qiymət verdilər - Rusiyanı da, separatçıları da vurdular...

15.02.2025 / 14:32
Pozuntuya görə 10-dan çox seçki məntəqəsi buraxıldı - cəza qanuna uyğundur?

15.02.2025 / 14:23
İlham Əliyevin adlarını çəkdiyi qəzetlər ABŞ büdcəsini talayıblar...

15.02.2025 / 13:45
Prezident İlham Əliyev Aleksandar Vuçiçə təbrik məktubu ünvanlayıb

15.02.2025 / 12:26
İş və istirahət günlərinin yerləri dəyişdirildi - 12 gün ardıcıl iş olmayacaq...

15.02.2025 / 12:10
Türkiyə parlamentində Xocalı soyqırımının ildönümü ilə bağlı tədbir keçiriləcək...

15.02.2025 / 11:07
Bu ölkədə təhsil nazirinə silahlı hücum olub

15.02.2025 / 11:02
ABŞ -ın Ukrayna siyasətində dərin xaos yaranmaqdadır...

15.02.2025 / 09:27
MTK-lar dövlətin əhaliyə kommunal xidmətlərini hansı hüquqla dayandırırlar...

15.02.2025 / 08:44
Beynəlxalq maliyyə-qrant layihələri universitetlərimiz üçün təhlükəli ola bilər...

14.02.2025 / 23:28
Paşinyan Aİ üzvlüyünə doğru daha bir addım atdı, ancaq Avropa Ermənistanı saymadı...

14.02.2025 / 23:23
"Biz bilirik rəsmi Bakını nə narahat edir"..

14.02.2025 / 22:08
Ceyhun Bayramov Münxendə Avropa Şurasının baş katibi ilə görüşdü

14.02.2025 / 21:55
Ceyhun Bayramov israilli nazirlə Qəzzadakı vəziyyəti müzakirə etdi

14.02.2025 / 21:43
Məhkəmədə Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş ərazilərdə terrorçuluğun maliyyələşdirilməsi faktları sadalandı

14.02.2025 / 21:33
Ermənilərin müharibədə muzdlu döyüşçülərdən istifadə etməsinə dair faktlar açıqlandı...

14.02.2025 / 21:23
Mərkəzi Bank müştərini ən çox incidən bankları açıqladı - "hansı məsələlərdə" sualı isə açıq qaldı...

14.02.2025 / 21:07
“Putinin pul kisəsi”, Bakı məhkəməsi, dünya cana gəldi - niyə?..

14.02.2025 / 21:03
Sülh və insanlıq əleyhinə, müharibə və digər ağır cinayətlərdə təqsirləndirilən erməniəsilli şəxslərin məhkəməsi davam etdirilib - FOTO

14.02.2025 / 20:53
USAID-in 3 Qafqaz dövlətinə qarşı fərqli üsullarla işlədiyi açılır...

14.02.2025 / 20:40
Kobaxidze Bakı-Tbilisi-Bakı sərnişin qatarının bərpası barədə konkret heç nə demədi...

14.02.2025 / 20:37
1979-cu ildən dövlətlərin arasında ilk dəfə... - Bakı İrəvanı bu Konvensiya ilə vurur...

14.02.2025 / 20:25
USAID-in Bakıda "informasiya diversantları" hazırlayan xüsusi institutları...

14.02.2025 / 20:22
Bu nə biabırçılıqdır? - Şəhərin ortasında sərxoş hallı eyni geyimli qızlar dubinka ilə polisi döyürlər... - VİDEO

14.02.2025 / 20:10
USAİD Ukrayna mediasının 90 faizini Rusiyaya qarşı qaldıra bildi...

14.02.2025 / 20:02
Azərbaycanda universitet rektoru istefa verib - bu postdan ikiəlli yapışanlara gözəl nümunədir...

14.02.2025 / 19:57
Qərbin dəstəyi itirildi, prezidentlə merin davası başladı - bu ölkənin gələcəyinə zülmət çökdü...

14.02.2025 / 19:43
Azərbaycandan Çinə neft ixracının böyük mərhələsi açılır - Prezident anons etdi

14.02.2025 / 19:30
Avropa İttifaqının 4 mühüm qurumu Ermənistana qrup göndərdi...

14.02.2025 / 19:16
Azad edilmiş ərazilərdə məskunlaşma prosesi daha intensiv xarakter alır

14.02.2025 / 19:04
335 milyard dollar səmərəsiz səpələndi - USAİD sonda ABŞ-ın özünə də ziyan vurdu...

14.02.2025 / 19:01
Prezident İlham Əliyev Əhməd əl-Şaraanı təbrik etdi

14.02.2025 / 18:50
Ermənilər Trampın vəzifə verdiyi şəxsi ABŞ-ın Qafqaz siyasətinə qarşı qaldırır...

14.02.2025 / 18:41
Paşinyan Münhendə biabırçı duruma düşdü – onu heç bir alman məmuru qarşılamadı...

14.02.2025 / 18:33
“Transparency İnternational" Azərbaycan əleyhinə qərəzli reytinq rəqəmi uydurdu...

14.02.2025 / 18:32
MSK bələdiyyə seçkilərinə yekun vurdu

14.02.2025 / 18:27
Dövlət katibinin təyyarəsi "nasazlıq" üzündən Münhenə uça bilmədi, Trampın Ukrayna planı eşidilməz qaldı - təsadüfdür?...

14.02.2025 / 18:21
ABŞ Dövlət katibi Münhenə uça bilmədi, ya uçmaq istəmədi... - VİDEO

14.02.2025 / 18:14
İrəvanda Bakı-Moskva gərginliyi "təhlil" edilir - qaz məsələsi, İran və Qərb faktorları...

14.02.2025 / 18:01
Azərbaycan və Ermənistan delimitasiya Komissiyalarının işçi görüşü keçirildi

14.02.2025 / 17:53
“USAİD büdcəsinin hər sətri ya korrupsiyadır, ya da gülməli...” - Tramp baltanı kökdən vurdu...

14.02.2025 / 17:40
Dünyaca məşhur qəzetlər USAİD-in pulu ilə “muzdlu geosiyasi alətlərə” çevrildi...

14.02.2025 / 17:36
Mülkiyyəti əlindən alınmış Cəlilabad sakini - Kərəm Həsənovun qəbulunda oldum.... - VİDEO

14.02.2025 / 17:29
QHT-lər USAİD-in əməlləri ilə bağlı ABŞ səfirliyində görüş keçirəcəklər...

14.02.2025 / 17:16
Seçkilərdə yol verilən nöqsanlara görə bəzi seçki komissiyaları buraxıldı

14.02.2025 / 17:10
Bayden hökuməti Azərbaycana qarşı USAID-lə birgə sinxron iş aparırdı...

14.02.2025 / 17:03
2 bələdiyyəyə seçkilərin nəticələri etibarsız sayıldı

14.02.2025 / 16:53
Orban Rusiya-Ukrayna sülh masasında yer tələb edən Aİ-ni sərt tənqid etdi – siz buna layiq deyilsiniz...

14.02.2025 / 16:46
Heydər Əliyev Fondu yeni məktəb binaları inşa edir

14.02.2025 / 16:37
"Biz bilirik ki, aviaqəza ilə bağlı faciə həm Bakıda, həm də Moskvada çox həssas qarşılanır" - Zaxarova

14.02.2025 / 16:28
Nazirlik hərbi hissələrdə görüşə müvəqqəti məhdudiyyət qoyulması ilə bağlı yenidən müraciət yaydı

14.02.2025 / 16:25
Tramp böhtan kampaniyaları üçün ABŞ-dan maliyyə alan media qurumlarını ifşa etdi - Pulları geri qaytarın…

14.02.2025 / 16:16
Prezident İlham Əliyev müddətli həqiqi hərbi xidmətə çağırışla bağlı sərəncam imzaladı

14.02.2025 / 16:14
KOBİA nümayəndə heyəti “Veysəloğlu”na məxsus Məhəmmədi Logistika Mərkəzini ziyarət edib

14.02.2025 / 16:14
Mirzə Qədim İrəvaninin 200 illiyi qeyd ediləcək - SƏRƏNCAM

14.02.2025 / 16:06
Trampdan BRİCS ölkələrinə 100 faizlik vergi təhdidi - dollarla oynasalar…

Azad edilmiş ərazilərdə məskunlaşma prosesi daha intensiv xarakter alır

XƏBƏR ARXİVİ