Ermənistan ordusunda cari ilin ötən dövrü ərzində qeydə alınan itkilərlə bağlı cəmiyyətdə qarşıdurma yeni vüsət alıb. Artan öülmələrlə bağlı Ermənistanda əsgər anaları hökumət binası qarşısında yeni etiraz aksiyası keçirib.
Etiraz aksiyasının koordinatoru, “Helsinki Assosiasiyası” ictimai təşkilatının sədri Nina Karapetyants bildirib ki, son 40 gün ərzində Ermənistan ordusunda nəsə qəribə bir şey baş verir, çünki əsgərlər anlaşılmaz şəraitdə ölürlər: “İki vacib problem barədə söhbət gedir: sərhədlərimizin təhlükəsizliyi və ordunun təhlükəsizliyi. Orduda çox qəribə şeylər baş verir və söhbət uşaqlarımızdan gedir. Onlar başa düşmürlər ki, hansı şəraitdə rəqib gülləsindən yox, daxildə ölürlər”.
Etirazçılar baş nazir Nikol Paşinyanla görüşməyi tələb edib. Onlar baş nazirlə ciddi danışmaq istədiklərini bildiriblər. Amma Paşinyan valiydenlərlə görüşməyib. Əvəzində isə ordudakı itkilərlə bağlı gülməli açıqlamalar verib. Paşinyanın sözlərinə görə, ölüm hallarına hərbçilərin maaşlarının artması səbəb ola bilər:“Pul vəsaitinin həcmi artanda mübahisələr və “bazarlar” da güclənir”. O, digər səbəb kimi kriminal submədəniyyəti göstərib:“Ermənistan ordusunda dinc şəraitdə qeydə alınan hərbçi ölümlərinin səbəbi kriminal submədəniyyətin varlığı ola bilər”. Amma erməni general-mayor Arkadi Ter-Tadevosyan Ermənistan ordusundakı ölüm hadisələrinin səbəbini başqa prizmadan axtarmağın vacib olduğunu vurğulayır. O qeyd edib ki, cəmiyyətdə olan son iki ildəki düşmənçilik hər yerə, o cümlədən orduya da keçib: “Hər birimiz bir fikrə sahibik, lakin bu fikirin düzgün olduğunu deyə bilməzsən. İnşaallah, mən səhv edim, lakin siz yaxşı bilirsiniz ki, bu 2 il ərzində qaralarla ağlar arasında bir xətt çəkildi və bir düşmənçilik atmosferi yaradıldı. Bu düşmənçilik hər yerə keçdi, bir-birini bağışlaya, bir-birinə güzəştə gedə bilmirlər. Hesab edirəm, bu belədir. Belə vəziyyətdə orduda itkilər hələ çox olacaq”. “1in.am” nəşrinə açıqlamasında erməni hüquq müdafiəçisi Vardan Arutyunyan isə məsələyə belə yanaşır:“Bunlar reallığımızın ən kədərli hallarıdır və son zamanlar anlaşılmaz şəkildə kifayət qədər çoxalıb: mən bu halların niyə xüsusilə indi çoxaldığını bilmirəm. Bir şey aydındır: orduda bütün bu intiharlar mahiyyətcə qətldir, çünki gənclər intihar edir və onlar bu addımı yalnız o halda ata bilərdilər ki, onları intihar həddinə çatdıraydılar. Yəni bu hərbi hissələrdə elə şərait yaradılır ki, gənc özünə atəş açmaqdan başqa çıxış yolu tapmır”. Onun sözlərinə görə, nizamnamədənkənar münasibətlər hər zaman ordularda bu cür vəziyyət yaradıb:
“Qeyri-qanuni varlananlar siyahısının böyük hissəsi hərbçilərdir: əsgərlə məşğul olmaq əvəzinə bizneslə məşğul olublar”.
Erməni ekspert Sarkis Artsruni da bildirib ki, orduda yüksək vəzifəli şəxslərin bizneslə məşğul olması davam etdikcə, əsgər və zabitlərin qeyri-döyüş şəraitində də itkisi davam edəcək: “İcra hakimiyyətinin ordudakı vəziyyətlə bağlı verdiyi açıqlamalar, düzünü desək, şablondur və bir sıra suallara cavab vermir. Paşinyanın da məsələyə yanaşması sadəcə istehza doğurur. Onun hərəkətsizliyi və ya səhlənkarlığı ilə üz-üzə qalmışıq. Bütün dəlillərin hər bir cinayətdə aydınlaşdırılması lazımdır ki, orduda baş verən hər bir hadisəyə hərtərəfli cavab ala bilək, həmçinin parlament və ya ictimaiyyət ümumi mənzərə, meyllər barədə hərtərəfli rəy formalaşdıra bilsin. Müdafiə naziri ilə Silahlı Qüvvələrin Baş Qərargah rəisi arasında rəvan olmayan münasibətlər də ordunu çökdürür. Bir şey aydındır, ordudakı vəziyyət dərin, hərtərəfli müzakirələrə ehtiyac duyur, burada həll yolları institusional, qanunvericilik və kadr səviyyələrindən daha çoxşaxəlidir. Xüsusi vəzifəli şəxslərin, bəlkə də hətta yüksək vəzifəli şəxslər cəzalandırılmadığı, işdən çıxarılmadığı və çiynindən rütbələri sökülmədiyi təqdirdə, siyasi məsuliyyət problemi yaranacaq və ictimaiyyət artıq hərbi, nazir və ya qərargah rəisindən yox, siyasi hakimiyyətdən, baş nazirdən cavab tələb edəcək. Baş nazir isə məsələ ilə bağlı sadəcə gülüş doğuran bir mövqe sərgiləyir. Ermənistan Müdafiə Nazirliyi bu durumda hətta qətlə yetirilən və intihar edən hərbi qulluqçuları hesablamağı belə çatdıra bilmir”.
Keçmiş erməni döyüşçü Şahe Acemyan isə bildirir ki, orduda ölüm hadisələri yenilik deyil, lakin bu miqyasda, yəni 1 ay ərzində 13 ölüm hadisəsi görünməmiş bir şeydir: “Səbəblər çoxdur. Cəmiyyətin səhvləri orduya çatır, digərlərindən fərqlənən inqilabçı gənclər peyda olub. Bir şey aydındır ki, orduda qanunlar dəyişdirilməlidir”. Erməni hərbi və ictimai xadim Gevorq Gevorqyanın sözlərinə görə, Ermənistan ordusunda hökm sürən hazırkı atmosferin bir nömrəli cavabdehi Nikol Paşinyandır: “Nikol Paşinyanın bölüşdürücü xətlərinə görə orduda bu cür atmosfer var. Ordu haqqında danışmazdan əvvəl ordunu tanımaq lazımdır”. Gevorqyan bildirib ki, Paşinyanın dönəmində orduda ölüm hallarının daha da armtasını gözləmək olar. Bütün bunlar bir daha erməni ordusunda dərin bir xaosun hökm sürdüyünü aydın nümayiş etdirir. Hesab edilir ki, bu gedişlə erməni orldusunda xidmət etməyə adam tapılmayacaq.
Tahir TAĞIYEV
