Suriyadan gələn son məlumatlar burada Rusiya və Türkiyə arasında artıq savaşın getdiyini deməyə əsas verir. Belə görünür ki, tərəflər yaxın tezlikdə bir araya gəlməsə, savaşın miqyası daha da böyüyüb kifayət qədər təhlükəli xarakter alacaq. Çünki hadisələr türk ordusunun Suriyada əməliyyata başlalmasından sonra xeyli kəskinləşib.
Xatırladaq ki, Suriya ordusu Rusiya aviasiyasının hava dəstəyi ilə İdlibdə Türkiyənin dəstəklədiyi “Həyyat Təhrir əş-Şam” qruplaşmasına qarşı hücumları davam etdirərək, ölkənin şimalı ilə cənubunu birləşdirən strateji əhəmiyyətli şosseyə nəzarəti ələ keçirib. Suriya ordusunun irəliləməsi nəticəsində Türkiyə ordusunun müşahidə postları arxada qalıb. Prezident Rəcəb Tayyip Ərdoğan xəbərdarlıq edib ki, Əsəd qüvvələri fevralın sonuna qədər İdlib deeskalasiya zonasının gerisinə çəkilməsə, Türkiyə ordusu hücuma başlayacaq. Artıq əməliyyatın ilk mərhələsi başlayıb. Müxalif qüvvələr Türkiyə ordusunun tank və artilleriya dəstəyi ilə hücum edərək Neyrab qəsəbəsini tutub, lakin çox keçməyib ki, Rusiyanın hava zərbələri ilə Əsəd ordusu əks-hücuma keçib və müxaliflər geri oturdulub. Bu zaman Əsəd aviasiyasının endirdiyi zərbə nəticəsində Türkiyə ordusunun bir tankı vurulub, iki tankçı həlak olub, 5 hərbçi yaralanıb. Ardınca Türkiyənin dəstəklədiyi silahlı müxalifət isə Əsəd ordusunun nəzarətində olan bir neçə kəndi azad edib. Onların hücumu nəticəsində Əsəd ordusunun 5 tankı, 2 silahlı texnikası, 1 raketi və hərbçiləri daşıyan 2 zirehli avtomobili, 50-dən artıq hərbçisi məhv edilib. Buna cavab olaraq Rusiya hərbi təyyarələri İdlibdə irəliləyən türk əsgərlərini və müxalifləri bombalayıb. "Bloomberg"in xəbərinə görə, Türkiyə bu fonda ABŞ-dan 2 "Patriot" raket batareyası istəyib.
Yaranmış vəziyyətdə Rusiyanın Suriyadakı hərbi komandanlığı Türkiyəni əməliiyatı dayandırmağa, Bəşər Əsədə qarşı olan silahlı qruplaşmaları dəstəkləməməyə, onlara silah verməməyə çağırıb.
Türkiyənin müdafiə naziri Hulusi Akar isə mövqelərinin müdafiəsi üçün Suriyada istənilən qüvvə ilə üz-üzə gəlməyə hazır olduqlarını bildirib. O qeyd edib ki, Suriya münaqişəsinə dair tərəflər arasında fikir ayrılığı yaranıb: “Problemin həlli üçün Ankara və Moskva arasında dialoq davam edir. “İdlibdə, güc sərf etməklə də olsa, atəşkəsi təmin edəcəyik. Bizim A, B, C planlarımız hazırdır, yeri gəldikcə tətbiq olunacaq. Biz Soçi razılaşmasının arxasındayıq, sadəcə, Rusiya və İran buna əməl etsin”. Akar Suriyada sabitliyi bərpa edəcəklərini bəyan edib. Nazirin sözlərinə görə, sabitliyi bərpa etmək üçün güc tətbiq etmək lazım olarsa, Türkiyə bundan çəkinməyəcək və buna hazırdır. Amma Akar təsdiq edib ki, İdlib üzərində hava məkanına Rusiya nəzarət edir və belə vəziyyət Türkiyə ordusunun hücumunu çətinləşdirə bilər. Ona görə də Rusiyanın qarışmaması üçün danışıqlar aparılır. Müdafiə naziri yaranmış vəziyyətdə NATO-nun Türkiyəyə mümkün dəstəyi haqda danışıb. Bildirib ki, ABŞ əsgərlərinin İdlibə daxil olması müzakirə edilmir, belə plan yoxdur. Amma NATO Türkiyəyə dəstək olaraq “Patriot” zenit-raket komplekslərini göndərə bilər:“Çünki Türkiyəyə yönələn həm hava, həm raket təhdidləri var. Bu mənada, bir “Patriot” batareyasının göndərilməsi mümkün ola bilər”.
Hazırda görünən budur ki, nə Rusiya, nə də Türkiyə döyüş meydanında üz-üzə gəlmək istəyir. Elə rusiyalı ekspert Yelena Suponina da bildirir ki, Moskva və Ankara İdlib bölgəsində gərginliyin daha da dərinləşməməsi üçün səy göstərəcək:“Son hadisələr dönüş nöqtəsinə qədər gəlib çıxıb. Gərginlik artır, lakin bu gərginliyin azaldılması yönündə səylər göstərildiyinə dair məlumatlar da var. İran indi müəyyən razılaşmanın əldə olunması üçün cəhdlər edir. Hətta gündəmdə Rusiya, Türkiyə və İranın iştirakı ilə üçtərəfli sammitin keçirilməsi məsələsi də var. Lakin bu barədə danışmaq olduqca tezdir. Çünki belə görüşün baş tutması üçün lazımi hazırlıqlar görülməlidir”. Suponina əlavə edib ki, Rusiya və Türkiyə arasında hər sahədə, xüsusən iqtisadi sferada əldə edilmiş güclü əməkdaşlığa baxmayaraq, baş verən son proseslər hər iki tərəf üçün həyəcan siqnalıdır. Yaranmış vəziyyətdə Vaşinqton Moskva və Dəməşqi Suriyanın şimal-qərbindəki situasiyanın eskalasiyasında ittiham edib. BMT Təhlükəsizlik Şurasının iclasında çıxışı zamanı ABŞ-ın BMT-dəki Daimi Nümayəndəliyinin rəhbəri Kelli Kraft ABŞ-ın Ankaranın fəaliyyətini dəstəklədiyini bildirib:“Biz Rusiya nümayəndə heyətinin Türkiyəni ittiham edən bəyanatını inkar edirik. Suriyanın şimal-qərbindəki hərbi kampaniyanın keçirilməsi və təşkilinə görə məsuliyyəti Türkiyənin yox, Əsədlə Rusiyanın daşıyacağına dair heç bir şübhə yoxdur. Biz Türkiyənin, NATO üzrə müttəfiqimizin qanuni maraqlarını dəstəkləyirik”.
Kreml sözçüsü Dmitri Peskov isə bildirib ki, Rusiya, Türkiyə və İran prezidentləri arasında Suriya böhranı ilə bağlı üçtərəfli görüşün keçirilməsi üçün müzakirələr davam etdirilir:“Hələlik görüşün keçiriləcəyi tarix barədə razılıq əldə edilməyib. Rusiya tərəfi görüşlə bağlı müsbət cavab verib. Amma bildiyiniz kimi, hər üç prezidentin proqramlarına əsasən görüşün vaxtı təyin edilməlidir. Dəqiq tarix müəyyən edildikdən sonra ictimaiyyətə açıqlama veriləcək”. Hesab edilir ki, tərəflər danışıqlar masası arxasında bir araya gəlməsə, Suriyada dəhşətli bir savaş başlana bilər.
Nahid SALAYEV
