Trampın bu çıxışı real hərbi eskalasiya planı deyil, daha çox seçki kampaniyası ritorikasıdır
Tramp sentyabrın 30-da Virciniya ştatının Quantico şəhərindəki Quantico hərbi bazasında ABŞ ordusunun yüksək rütbəli komandirləri qarşısında deyib ki, nəticələr yalnız “güclü mövqedən” əldə edilə bilər.
Tramp xəbərdarlıq edib ki, Rusiya sahillərində “bir-iki sualtı qayıq” yerləşdirilməsinə göstəriş verib və ABŞ-ın nüvə arsenalının modernləşdirilməsini xatırladıb. O, ABŞ-ın bundan istifadə etməyəcəyinə ümid etdiyini bildirib. Donald Tramp yenə də Rusiyanı “kağız pələng” adlandırıb və Vladimir Putindən Ukraynadakı hərbi əməliyyatları tez bir zamanda dayandıracağını gözlədiyi üçün ondan məyus olduğunu təkrarlayıb.
Tramp bu addımı ilə nə etmək istəyir? Yəni ABŞ Rusiya ilə nüvə müharibəsinə hazırlaşır?
Baki-xeber.com nəşrinə görə, Trampın Quantico bazasında dedikləri bir neçə məqsəd daşıyır, amma bunu ABŞ-ın dərhal Rusiya ilə nüvə müharibəsinə hazırlaşması kimi yozmaq düzgün olmaz. Konkret olaraq, verilən bu iqtibasda əsasən simvolik və siyasi mesaj var.
İlk növbədə bu, “güclü mövqedən danışıqlar” mesajı verir. Tramp həmişə danışıqlarda qarşı tərəfə təzyiqi ön planda saxlayır. Yəni o demək istəyir ki, ABŞ yalnız güc nümayiş etdirərək Rusiyanı masa arxasına gətirə bilər.
Digər tərəfdən, bu mesaj hərbi-psixoloji təzyiq aləti kimi istifadə edilir. Trampın Rusiya sahillərinə “bir-iki sualtı qayıq” göndərməkdən danışması real əməliyyat planından çox Kremlə xəbərdarlıqdır - “ABŞ-ın imkanları genişdir, istəsək çox yaxınınızda ola bilərik.” Bu, psixoloji basqı yaratmaq məqsədi daşıyır.
Eyni zamanda, maraqlıdır ki, ABŞ prezidenti nüvə arsenalının modernləşdirilməsini vurğulayır. Maraqlı məqam odur kı, hələ ABŞ 2010-cu illərin ortalarından nüvə silahlarının modernləşdirilməsinə milyardlarla dollar ayırır. Yəni bu məsələ ilə Trampın prezidentlik fəaliyyəti arasında heç bir əlaqə yoxdur. Tramp da bunu xatırladaraq, həm ABŞ ictimaiyyətinə, həm də Rusiyaya “biz geri qalmırıq” mesajını vermək istəyir.
Rusiya ilə bağlı ikili ritorikanın yükü nədən ibaprətdir? Tramp bir tərəfdən Rusiyanı “kağız pələng” adlandırır, digər tərəfdən Putindən məyus olduğunu söyləyir. Bu, həm daxili auditoriya üçün “mən sərtəm”, həm də beynəlxalq aləmə “Putin gözləniləni etmədi” mesajıdır.
Yəni bu çıxış ABŞ-ın Rusiya ilə nüvə müharibəsinə hazırlaşdığını göstərmir. Əksinə, bu, Trampın diplomatiyasında tipik olan “təhdid, üstəgəl ümid” yanaşmasının nümunəsidir. O, güc nümayiş etdirərək Rusiyanı geri çəkilməyə məcbur etmək, eyni zamanda “biz müharibə istəmirik” mesajı vermək istəyir.
Trampın bu ritorikası ABŞ daxili siyasətində ona hansı fayda verə bilər?
Trampın ən böyük elektorat dayaqlarından biri “güclü lider” obrazını görmək istəyən seçicilərdir. Onlar ABŞ ordusunun dünyada birinci olması, düşmənlərə qarşı sərt çıxışların edilməsi ilə qürurlanırlar. Trampın “sualtı qayıq”, “nüvə arsenalı” kimi sözləri bu seçici təbəqəyə “Amerikanın gücünü qoruyuram” mesajı verir.
Bu, həm də Bayden administrasiyasına təzyiq kimi qiymətləndirilə bilər.
Tramp, prezidentliyə namizəd kimi, Baydenin Rusiyaya qarşı siyasətini “zəif” göstərmək istəyir. Onun ritorikası belədir: “Mən olsaydım, Putin Ukraynaya hücum edə bilməzdi. Mən güc nümayiş etdirdiyim üçün müharibə başlamazdı”. Bu arqument daxildə ona siyasi xal qazandırır.
ABŞ seçkilərində iqtisadiyyat birinci yerdə olsa da, milli təhlükəsizlik məsələləri də seçicilərin səsinə təsir edir. Tramp “nüvə modernləşməsi” və “Rusiyaya sərt xəbərdarlıq” deyərək gündəmi dəyişməyə çalışır və özünü ölkənin təhlükəsizliyinin “zəmanətçisi” kimi təqdim edir.
Trampın ritorikasında hərbi simvollar (sualtı qayıqlar, nüvə arsenalı, ABŞ ordusu) seçicilərdə milli qürur oyadır. Bu, xüsusilə cəmiyyətin konservativ təbəqəsində yaxşı işləyir.
Həm sərt, həm də dinc, yəni ikiüzlü mesaj - bununla Tramp bir tərəfdən “Rusiyaya qarşı sərtəm” deyir, digər tərəfdən “biz müharibə istəmirik” deyərək geniş elektorata xitab edir. Sərtliyi sevənlər də, müharibədən qorxanlar da özünə uyğun mesaj tapır.
Yəni Trampın bu çıxışı real hərbi eskalasiya planı deyil, daha çox seçki kampaniyası ritorikasıdır. O, həm Rusiya üzərində psixoloji təzyiq qurmağa, həm də daxildə seçicilər arasında “güclü lider” obrazını möhkəmləndirməyə çalışır.
Akif NƏSİRLİ
