Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin ikili statistikası...

Tarix: 17.06.2014 / 09:12
Bölmə: İqtisadiyyat

Azərbaycanda bəzi bitkiçilik məhsullarının məhsuldarlığı, əkin sahələri və yığılmış məhsulla bağlı araşdırma aparmaq üçün Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin (KTN) "www.agro.gov.az" saytında yerləşdirilmiş statistik məlumatları təhlil edərkən bəzi müəmmalı məqamlarla rastlaşdıq. Adıçəkilən internet portalında 2012-ci il üzrə təqdim edilmiş iki statistik cədvəldəki göstəricilər bir-birinə uyğun gəlmirdi.
Qeyd edək ki, sözügedən il üzrə statistik göstəricilər həm birinci cədvəl olan "2012-ci ildə bitkiçilik məhsullarının istehsalı haqqında məlumat"da, həm də ikinci cədvəl olan "1 noyabr 2013-cü il vəziyyətinə bitkiçilik məhsullarının yığımı haqqında məlumat"da öz əksini tapıb. Həmin göstəriciləri və onlar arasındakı fərqləri oxucularımıza təqdim edirik.
Birinci cədvəldə taxılla bağlı məlumat yerləşdirilməsə də, ikinci cədvəldə taxılın yığıldığı sahənin 1029952 hektar, yığılmış məhsulun 2800377 ton, məhsuldarlığın isə 27,2 sent/ha olduğu göstərilib. Birinci cədvəldə dənli və dənli paxlalıların (qarğıdalını daxil etməklə) əkin sahəsi 1031420 hektar, yığılmış sahənin 1030755 hektar, yığılmış məhsulun 2802249 ton, məhsuldarlığın isə 27,2 sent/ha olduğu qeyd edilib. İkinci cədvəldə isə payızlıq və yazlıq dənli və dənli paxlalıların (qarğıdalısız) yığıldığı sahə 994692 hektar, yığılmış məhsul 2619315 ton, məhsuldarlıq isə 26,3 sent/ha yazılıb.
Birinci cədvəldə buğdanın əkin sahəsi 687939 hektar, yığılmış sahəsi 687349 hektar, yığılmış məhsulun 1847423 ton, məhsuldarlığın 26,9 sent/ha, ikinci cədvəldə isə yığılmış sahənin 685725 hektar, yığılmış məhsulun 1842694 ton, məhsuldarlığın 26,9 sent/ha olduğu yazılıb. Birinci cədvəldəki göstəricilərlə müqayisədə ikinci cədvəldə yığılmış sahə 16224 hektar, məhsul yığımı isə 4729 ton az göstərilib.
İkinci cədvəldə arpa ilə bağlı məlumat olmasa da, birinci cədvəldə arpanın əkin sahəsi 291572 hektar, yığıldığı sahənin 291522 hektar, yığılmış məhsulun 740401 ton, məhsuldarlığın isə 25,4 sent/ha olduğu qeyd edilib.
Birinci cədvəldə dən üçün qarğıdalının əkin sahəsi 35652 hektar, yığıldığı sahənin 35652 hektar, yığılmış məhsulun 181930 ton, məhsuldarlığın 51 sent/ha, ikinci cədvəldə isə yığılmış sahənin 35260 hektar, yığılmış məhsulun 181062 ton, məhsuldarlığın isə 51,4 sent/ha olduğu yazılıb.
Birinci cədvəldəki göstəricilərlə müqayisədə ikinci cədvəldə yığılmış sahə 392 hektar, məhsul yığımı 868 ton az, məhsuldarlıq isə 0,4 sent/ha çox göstərilib.
İkinci cədvəldə çəltiklə və pambıqla bağlı məlumat olmasa da, birinci cədvəldə çəltiyin əkin sahəsi 1685 hektar, yığıldığı sahə 1685 hektar, yığılmış məhsul 3878 ton, məhsuldarlıq 23 sent/ha, pambığın əkin sahəsi 29217 hektar, yığıldığı sahə 29217 hektar, yığılmış məhsul 56957 ton, məhsuldarlıq isə 19,5 sent/ha yazılıb.
Birinci cədvəldə dən üçün günəbaxanın əkin sahəsi 11027 hektar, yığıldığı sahə 11027 hektar, yığılmış məhsul 20042 ton, məhsuldarlıq 18,2 sent/ha, ikinci cədvəldə isə yığılmış sahə 10990 hektar, yığılmış məhsul 19876 ton, məhsuldarlıq 18,1 sent/ha göstərilib. Birinci cədvəldəki göstəricilərlə müqayisədə ikinci cədvəldə yığılmış sahə 37 hektar, məhsul yığımı 166 ton, məhsuldarlıq isə 0,1 sent/ha azdır.
Birinci cədvəldə kartofun əkin sahəsi 66004 hektar, yığıldığı sahə 66004 hektar, yığılmış məhsul 968545 ton, məhsuldarlıq 146,7 sent/ha, ikinci cədvəldə isə yığılmış sahə 66001 hektar, yığılmış məhsul 968333 ton, məhsuldarlıq 146,7 sent/ha yazılıb. Birinci cədvəldəki göstəricilərlə müqayisədə ikinci cədvəldə yığılmış sahə 3 hektar, məhsul yığımı isə 212 ton azdır.
Birinci cədvəldə tərəvəzin əkin sahəsi 76798 hektar, yığıldığı sahə 76768 hektar, yığılmış məhsul 1154051 ton, məhsuldarlıq 150,3 sent/ha, örtülü və təkrar əkinlər daxil olmaqla tərəvəz üzrə yığılmış məhsul 1216240 ton, ikinci cədvəldə yığılmış sahə 77683 hektar, yığılmış məhsul 1190354 ton, məhsuldarlıq 153,2 sent/ha göstərilib. Birinci cədvəldəki göstəricilərlə müqayisədə ikinci cədvəldə yığılmış sahə 915 hektar, məhsul yığımı 36303 ton, məhsuldarlıq isə 2,9 sent/ha çoxdur.
Birinci cədvəldə şəkər çuğundurunun əkin sahəsi 3614 hektar, yığıldığı sahə 3600 hektar, yığılmış məhsul 121399 ton, məhsuldarlıq 337,2 sent/ha, eyni sahədə təkrar əkinlərlə birlikdə şəkər çuğunduru üzrə yığılmış məhsul 175723 ton, ikinci cədvəldə isə yığılmış sahə 3149 hektar, yığılmış məhsul 98422 ton, məhsuldarlıq 312,5 sent/ha göstərilib. Birinci cədvəldəki göstəricilərlə müqayisədə ikinci cədvəldə yığılmış sahə 451 hektar, məhsul yığımı 22977 ton, məhsuldarlıq isə 21,7 sent/ha azdır.
Birinci cədvəldə ərzaq üçün bostan məhsullarının əkin sahəsi 29991 hektar, yığıldığı sahə 29991 hektar, yığılmış məhsul 428037 ton, məhsuldarlıq 142,7 sent/ha, ikinci cədvəldə isə yığılmış sahə 29989 hektar, yığılmış məhsul 427654 ton, məhsuldarlıq 142,6 sent/ha yazılıb. Birinci cədvəldəki göstəricilərlə müqayisədə ikinci cədvəldə yığılmış sahə 2 hektar, məhsul yığımı 383 ton, məhsuldarlıq isə 0,1 sent/ha azdır.
Birinci cədvəldə meyvənin əkin sahəsi 133490 hektar, yığıldığı sahə 108792 hektar, yığılmış məhsul 810022 ton, məhsuldarlıq 73,8 sent/ha yazılsa da, ikinci cədvəldə əkin sahəsi, yığılmış sahə və məhsuldarlıq barədə məlumat yoxdur. Yığılmış məhsul isə 665078 ton göstərilib. Birinci cədvəldəki göstərici ikincidəkindən 144944 ton çoxdur.
Birinci cədvəldə üzümün (talvar üzümü daxil olmaqla) əkin sahəsi 16327 hektar, yığılmış sahə 12443 hektar, yığılmış məhsul 150987 ton, məhsuldarlıq 88,6 sent/ha göstərilib. İkinci cədvəldə isə sadəcə üzüm yazılıb, onun əkin sahəsi, yığılmış sahə və məhsuldarlığı barədə məlumat yoxdur. Yığılmış məhsul isə 124664 ton qeyd olunub. İkinci cədvəldəki göstərici birincidəkindən 144944 ton azdır.
Birinci cədvəldə tütünün əkin sahəsi 1532 hektar, yığıldığı sahə 1532 hektar, yığılmış məhsul 4278,3 ton, məhsuldarlıq 27,9 sent/ha yazılıb. İkinci cədvəldə isə tütün yarpağı yazılıb və onun əkin sahəsi, yığılmış sahə və məhsuldarlığı barədə məlumat yoxdur. Yığılmış məhsul 4208,9 ton olub. Birinci cədvəldəki göstərici ikincidəkindən 69,4 ton çoxdur.
Birinci cədvəldə yaşıl çay yarpağının əkin sahəsi 873 hektar, yığıldığı sahə 543 hektar, yığılmış məhsul 567,9 ton, məhsuldarlıq 10,5 sent/ha yazılıb. İkinci cədvəldə yalnız yığılmış məhsulun 550,3 ton olduğu qeyd edilib. İkinci cədvəldəki göstərici birincidəkindən 69,4 ton azdır.
Yuxarıda sadaladığımız faktlar KTN tərəfindən statistikaların hazırlanmasında ciddi problemlərin yaşandığını göstərir.
Nazirliyin mətbuat xidmətinin rəhbəri Murtuzəli Hacıyev isə sözügedən cədvəllərdəki statistik göstəricilərin uyğunsuzluğundan xəbərsiz olduğunu və məsələni araşdırdıqdan sonra nöqsanların aradan qaldırılması üçün nazirlik səviyyəsində tədbirlərin görüləcəyini diqqətimizə çatdırdı.
Onu da əlavə edək ki, 2014-cü il üzrə bitkiçilik məhsullarının yığımı haqqında məlumat bir neçə ay sonra hazırlanacağından, ötən il noyabrın 1-də təqdim edilmiş 2013-cü il üzrə statistik məlumatların bu il üzrə hazırlanacaq statistik göstəricilərə uyğun gəlib-gəlməyəcəyini payız-qış aylarında müəyyənləşdirəcəyik.
Araşdırma ilə bağlı nazirliyin hər hansı reaksiyasına yer ayıra bilərik.