Cümə axşamı günü, 17 iyul 2025
     

Qiymət artımları dünya iqtisadiyyatını yeni fəlakətə sürükləyir...

Image

Yeni ildə dünya ölkələrinin üzləşdiyi əsas problemlərdən biri də qiymət artımları ilə bağlıdır. Dünyanın ən inkişaf etmiş iqtisadiyyatları da artıq bu problemdən ciddi əziyyət çəkir.

Hesablamalar göstərir ki, avrozonada illik inflyasiya artıq 5%-ə çatıb və 1991-ci ilin avqust ayında qeydə alınmış rekordu yeniləyib. Bu, Avropa Mərkəzi Bankının inflasiya hədəfindən 3% çoxdur. Avropanın aparıcı iqtisadiyyatı olan Almaniyada illik inflyasiya 5,3% təşkil edib. Almaniya Federal Statistika İdarəsinin məlumatına görə, bu, 1992-ci ildən bəri müşahidə edilən ən böyük illik inflyasiyadır. Almaniya tarixində qiymət artımının illik səviyyəsinin rekord həddi isə 7,6% olmaqla 1951-ci ildə qeydə alınıb. 5,3%-lik illik inflyasiya ölkədə “qiymət artımı şoku”na səbəb olub. Almaniyanın “DekaBank”ının baş iqtisadçısı Ulrix Kater bildirib ki, hökumət təcili tədbirlər görməsə, bu, həll edilə bilməyən problemləri artıracaq. Ölkədə gündəlik nəşr olunan “Bild” qəzeti isə, hökumətin inflyasiyanın sürətlənməsində aciz qaldığını yazır. Fransa, İtaliya, İspaniya və digər bir çox Avropa ölkələrində də son 30 ilin ən yüksək qiymət artımları qeydə alınır. ABŞ-da da yüksək qiymət artımları qeydə alınır. Burada illik inflyasiya 6%-i keçib. Postsovet ölkələrində də illik inflyasiya yüksək həddədir. Rusiyada bu göstərici 8,5% olub. Qonşu Gürcüstanda illik inflyasiya 13,9 % təşkil edib, Ermənistanda 10%-dən yuxarıdır. Azərbaycanda isə digər postsovet ölkələri ilə müqayisədə ən aşağı göstəricidir.

İndi real vəziyyətdə dünya ölkələri üçün əsas məqsədlərdən biri inflyasiya göstəricisini aşağı salmaqdır. Bu, iqtisadi artımın təmini üçün də vacibdir. Amma qiymətləri sabit həddə gətirmək elə də asan olamayacaq. Çünki son illər ərzində anomal hava şəraiti, artan istehlak inflyasiyası, enerji və əmək böhranı ilə qidalanan qlobal ərzaq dəyərləri üzərində təzyiqin yüksəlməsi qiymətlərə də təsir edib. Ən qorxulu məqam isə qlobal miqyasda kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətlərindəki artımdır. Bu ilin yazında müşahidə olunan soyuq hava şəraiti Şimal yarımkürəsində, o cümlədən Avropa ölkələri, ABŞ və Kanadada buğda əkinlərinə mənfi təsir edib. Qiymət artımı taxılın, xüsusilə də buğdanın bahalaşmasına görə yaranıb. İlin əvvəlindən bu yana buğdanın qiyməti təxminən 26 faiz artıb. Buğda əsas ərzaq təhlükəsizliyini təmin edən fundamental məhsul olduğundan inflyasiya risklərini də artırır. Elə Dünya Bankı da məsələyə bu prizmadan yanaşır. Ümumiyyətlə, Dünya Bankı ötən ilki artımdan sonra qlobal iqtisadiyyatının artım templərinin koronavirus  pandemiyası fonunda yavaşlayacağını və 2021-ci ildəki 5,5%-dən bu il 4,1%-dək azalacağını vəd edir. Dünya Bankının yeni "Global Economic Prospects" adlı yanvar hesabatında yer alan məlumata görə, artımın səngiməsinə sürətlənmiş inflyasiya və artan borclanma da səbəb olacaq. 2023-cü ildə qlobal ÜDM-nin 3,2% böyüyəcəyi proqnozlaşdırılır: "Omikron” ştamının sürətlə yayılması pandemiyanın iqtisadi aktivliyə potensial təsirinin yaxın gələcəkdə də davam edəcəyi deməkdir. Bundan əlavə, Çin də daxil olmaqla, böyük iqtisadiyyatlarda artımda yavaşlama müşahidə edilir və bu da öz növbəsində inkişaf etməkdə olan ölkələrdə xarici tələbata təsir edəcək". Bankın mütəxəssisləri inkişaf etmiş ölkələrlə inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında iqtisadi artım templərində artan uyğunsuzluğa işarə edirlər. İnkişaf etmiş ölkələrdə artım templərinin 2021-ci ildəki 5%-dən 2022-ci ildə 3,8%-ə, 2023-cü ildə isə 2,3%-ə enəcəyi gözlənilir. İnkişaf etməkdə olan ölkələrdə isə iqtisadi artım 2021-ci ildəki 6,3%-dən 2022-ci ildə 4,6%-ə, 2023-cü ildə isə 4,4%-ə qədər azalacaq. Qeyd edək ki, Dünya Bankı sözügedən hesabatda Azərbaycan üzrə proqnozlara toxunmayıb. Belə ki, ölkə üzrə proqnoz bankın oktyabrda dərc olunmuş Avropa və Mərkəzi Asiya regionu üzrə yenilənmiş hesabatında yer alıb və dəyişməz saxlanılıb. Xatırladaq ki, Dünya Bankının proqnozuna görə, 2021-ci ildə Azərbaycan iqtisadiyyatı 5%, 2022-ci ildə 3,1%, 2023-cü ildə isə 2,7% böyüyəcək.

Hazırda Azərbaycanda qiymət artımı ilə bağlı vəziyyət nəzarət edilən çərçivədədir və bu sahədə hökumətin preventiv tədbirlərin miqyasını genişləndirir. Burada əsas mqəsədlərdən biri idxal inflyasiyasının qarşısını almaqdır. Çünki hazırda Azərbaycanda qiymət artımını tətikləyən başlıca faktorlardan biri idxal məhsullarının ölkəyə daha baha qiymətə başa gəlməsidir. İdxal məhsullarının yerli istehsalla əvəzlənməsi, o cümlədən ölkə daxilində ərzaq məhsullarının istehsalının tam dəyər zəncirini formalaşdırmaq Azərbaycanın növbəti 5 il üçün iqtisadi strategiyasında önəmli yer tutur. Buna qədər isə hökumət qiymət artımına nəzarət funksiyasını daha da gücləndirməkdə, haqsız rəqabət hallarının, süni qiymət artımının qarşısının alınmasında genişmiqyaslı fəaliyyət həyata keçirməkdədir. Bundan başqa, hökumət bahalaşmanın təsirlərini minimuma endirmək üçün cari il üçün dövlət büdcəsini əhalinin gəlirlərinin artırılması komponentini nəzərə almaqla formalaşdırıb. Bu da qiymət artımının əhalinin rifah halına təsirini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır. Eləcə də Prezident İlham Əliyevin ötən ilin dekabr ayında əməkhaqları, təqaüdlər, sosial müavinətlərin artımı ilə bağlı imzaladığı çoxsaylı fərman və sərəncamlar bunun növbəti real təsdiqidir. Həmin rəsmi sənədlərə müvafiq olaraq əhalinin cari il ərzində gəlir səviyyəsi daha yüksək olacaq və bu da qiymət artımının kompensasiya edilməsi baxımından böyük önəmə malikdir. Sosial rifah halının davamlı xarakteri cari ilin  dövlət büdcəsi fonunda da özünü qabarıq büruzə verir. Bu  ilin dövlət büdcəsinin ümumi xərclərində sosial məqsədlərlə ayrılan vəsaitin xüsusi çəkisi 46,5 faizə bərabərdir. Bu bir daha əhalinin maddi rifah halının davamlı yüksəlişinin dövlət üçün prioritet istiqamət təşkil etdiyini nümayiş etdirir. Eyni zamanda, inflyasıyanın aşağı həddə saxlanılması iqtisadi artımı da təmin edəcək əsas faktorlardan biri olacaq.

Tahir TAĞIYEV



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

17.07.2025 / 01:14
Suriyada nə baş verir... İsrail prezident iqamətgahını, Baş Qərargah və Müdafiə Nazirliyinin binalarını vurdu... ölü sayısı 300-ü keçdi... - VİDEO

16.07.2025 / 23:18
Paşinyan Ermənistanın KTMT-dən çıxacağını açıqladı - geri qayıtmaq niyyətində deyilik...

16.07.2025 / 22:41
Ermənistan Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatına tam üzvlük üçün müraciət edib

16.07.2025 / 22:24
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov birgə nahar ediblər

16.07.2025 / 21:43
Yekaterinburqdakı Azərbaycan diaspor rəhbərinin oğlu həbs edildi

16.07.2025 / 21:21
Zəngəzur dəhlizi ABŞ-a verilsə, bölgəmizdə nə baş verər?

16.07.2025 / 21:04
Paşinyan Bakıda mühakimə olunan şəxslə bağlı məktubdan imtina etdi...

16.07.2025 / 20:49
Tramp neçənci dəfədir Rusiya barədə 180 dərəcə mövqe dəyişir - taktika, ya xamlıq...

16.07.2025 / 20:45
Şamaxıda dini ibadətgahlara media-tur təşkil olunub

16.07.2025 / 20:35
12 günlük müharibə Rusiya-İran münasibətlərini xeyli zədələdi...

16.07.2025 / 20:22
Ermənistan təlaşda: Qərbi Zəngəzur mübahisəli ərazilər kimi dünyada tanınmağa başlayır...

16.07.2025 / 20:20
Prezident İlham Əliyev və Qurbanqulu Berdiməhəmmədov “Sea Breeze”də olublar - FOTO

16.07.2025 / 20:03
Tramp bir sözü ilə dolları elə möhkəmləndirdi ki, təsiri manata da dəyə bilər...

16.07.2025 / 19:48
Azərbaycan-Suriya münasibətlərinin normallaşması İran mediasında böyük vəlvələ yaratdı...

16.07.2025 / 19:34
26 illik geosiyasi tələ qırılır, kəmər işə düşür - Azərbaycanın planı işlədi...

16.07.2025 / 19:20
Zirədə zibil dizə çıxır...

16.07.2025 / 19:07
Cənubi Qafqazın geosiyasəti yenidən şəkillənir - Azərbaycan işin başındadır...

16.07.2025 / 18:52
Dəhliz ABŞ-a verilsə Rusiya bu addımları atacaq...

16.07.2025 / 18:37
Xarici siyasətimizdə yeni istiqamət - Şaraanı Bakıya gətirən nə idi...

16.07.2025 / 18:23
Keçmiş nazir Zəngəzura qarşı ABŞ-da hansı dairələrdən sifariş alıb?..

16.07.2025 / 18:15
Paşinyan Zəngəzur dəhlizilə bağlı ABŞ-dan təklifin daxil olduğunu təsdiqlədi

16.07.2025 / 18:10
Pakistanlı nazir Azərbaycan haqda niyə bu sözləri eşitməli idi? - Dini liderin ətrafında çirkin intriqa...

16.07.2025 / 17:56
70 illik problem ancaq 2 dövlət prinsipi ilə həll oluna bilər - prezident ABŞ-a mövqe göstərdi...

16.07.2025 / 17:43
Vardanyan Bakıda məhkəmədə istədiyi vəsatəti qəbul etdirə bilir...

16.07.2025 / 17:30
Azərbaycanın ixracı ilin sonunadək azalmaqda davam edə bilər - pis proqnoz...

16.07.2025 / 17:23
Sahibə Qafarova Qurbanqulu Berdiməhəmmədovla görüşdü...

16.07.2025 / 17:18
Bakıda kişi arvadını güllələdi

16.07.2025 / 17:05
Kukla Teatrı “Bakı-Xəbər”in əməkdaşını “Teatrın dostu” mükafatı ilə təltif etdi...

16.07.2025 / 17:02
Dövlət Komitəsinin 2025-ci ilin ilk yarımilində fəaliyyəti müzakirə edilib

16.07.2025 / 16:52
DİN-dən əməliyyat - narkoşəbəkənin daha iki üzvü 67 kq narkotiklə yaxalandı

16.07.2025 / 16:39
"Əkinçi" qəzeti - maarifçilik, inkişaf, milli özünüdərk məktəbi

16.07.2025 / 16:27
Sovet dövründə tikilən evlərin sənədləşdirilməsi qaydaları dəyişdi

16.07.2025 / 16:23
Ədliyyə orqanlarının xüsusi xəzinə hesabı yaradılır

16.07.2025 / 16:20
Azad edilmiş ərazilərdə güzəştli ipoteka krediti ilə bağlı şərtlərdə dəyişiklik edildi

16.07.2025 / 16:16
Türkmənistan Xalq Məsləhətinin sədrinin qızı Heydər Əliyev Mərkəzində olub - FOTO

16.07.2025 / 15:49
"Ermənistan və Azərbaycan arasında müharibə yox, sülh olacaq" - Paşinyan

16.07.2025 / 15:41
Cəlilabadda doğuldu, Füzulidə şəhadətə qovuşdu – şəhid Elvin Bayramov...

16.07.2025 / 15:24
Paşinyan Ermənistanın Avropa İttifaqına mümkün üzvlüyü barədə danışdı

16.07.2025 / 15:09
“Vaqif Poeziya Günləri” Gəncədə davam etdi

16.07.2025 / 15:01
BMU məzunu tam təqaüdlə Şanxay Universitetinə qəbul olub

16.07.2025 / 14:38
Makron Fransanı borc bataqlığında batırır - hər saniyədə 5 min avro borc... hökumət devrilə bilər...

16.07.2025 / 14:05
Paşinyan Zəngəzura “HƏ” dedi, - Rusiya tətikdədir...

16.07.2025 / 13:45
Magistraturaya qəbul imtahanında esseyə minimal tələb qoyula bilər...

16.07.2025 / 13:21
Leyla Əliyeva Berdiməhəmmədovun qızı Oquldjaxan Atabayeva ilə görüşüb - FOTO

16.07.2025 / 13:06
Россия обязана возместить ущерб, нанесённый Азербайджану за 200 лет оккупации - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

16.07.2025 / 12:57
“Su şəbəkələrinə qoşulma” işçi qrupunun növbəti iclası keçirilib*

16.07.2025 / 12:21
"Azərbaycan və Türkmən xalqlarını dərin qardaşlıq ənənələri birləşdirir və müstəqillik dövründə bu əlaqələr daha da gücləndi" - Prezident

16.07.2025 / 12:09
Prezident İlham Əliyevin Qurbanqulu Berdiməhəmmədovla görüşü olub - FOTO

16.07.2025 / 12:05
Avropa İttifaqından Ukrayna SÜRPRİZİ - 88 milyard avroluq yardım...

16.07.2025 / 11:29
Bir gündə ölkə ərazisində 46 cinayətin üstü açılıb- polis

16.07.2025 / 11:13
Paşinyan bu erməni naziri işdən qovdurdu

16.07.2025 / 11:06
I Qarabağ müharibəsinin daha bir şəhidi Xaçmazda dəfn olunacaq

16.07.2025 / 11:03
Paşinyanı devirmək üçün Rusiyanın yeni planı ortaya çıxdı - CANLI

16.07.2025 / 11:00
Altı ayda motosiklet sürücülərinin təqsiri üzündən 17 yol qəzası olub, 4 nəfər ölüb

16.07.2025 / 10:41
“Mentor Klinika” layihəsi çərçivəsində tibb müəssisələrinə baxış davam etdirilir

16.07.2025 / 10:34
Azərbaycanın ədliyyə naziri İraq Federal Ali Məhkəməsinin sədri ilə görüşüb

16.07.2025 / 10:32
Karapetyana qarşı "çirkli pulların yuyulması" ittihamı irəli sürülüb

16.07.2025 / 10:28
Tramp bu dəfə tələbələrin etirazı ilə qarşılaşdı

16.07.2025 / 10:21
Azərbaycanda bu kredit təşkilatı bağlandı

16.07.2025 / 10:17
Sabirabadda arvad ərini bıçaqlayıb

16.07.2025 / 10:12
MMA döyüşçüsü Mahaçqalada güllələndi

16.07.2025 / 10:05
Goranboyda kütləvi dava olub

16.07.2025 / 10:00
İran 2 milyon litr neft daşıyan xarici tankeri ələ keçirib

16.07.2025 / 09:51
Qazaxıstanın iki sığorta brokeri Azərbaycan bazarına daxil olub - Mərkəzi Bank

16.07.2025 / 09:46
Evdən çürümüş kişi meyiti tapıldı...

16.07.2025 / 09:39
Qurbanqulu Berdiməhəmmədov Bakıya gəlib

16.07.2025 / 09:22
Azərbaycanlı boksçu erməni rəqibinə qalib gəldi, Avropa çempionu oldu!

16.07.2025 / 09:18
Tramp Avropa İttifaqı barədə danışdı - "irəliləyiş var"

16.07.2025 / 09:11
Xaçmazda "Kamaz" divara çırpılıb, sürücü ölüb

16.07.2025 / 09:04
Rasim Məmmədov – 60

16.07.2025 / 09:00
Azərbaycanla Çin arasında viza rejiminin ləğvi ilə bağlı saziş bu gündən qüvvəyə minib

16.07.2025 / 08:36
5-ci qrup ixtisas universitetləri attestatla qəbulu dayandırdılar...

16.07.2025 / 01:27
Tramp geri addım atdı və Zelenskiyə xəbərdarlıq etdi – Moskvanı vurmayın...

15.07.2025 / 22:43
Yekaterinburqda Azərbaycan diaspor rəhbərinin oğlu saxlandı

15.07.2025 / 21:31
Tramp Putinə qarşı sərt addımlar üçün 50 gün gözləməyəcək...

15.07.2025 / 21:16
Ölkəyə gələn 31 tonun içində ərəb qızılı yoxdur - niyə?..

15.07.2025 / 21:02
AB Ermənistana 2,5 milyard avro dəstək qərarı verdi...

15.07.2025 / 20:47
“60 kənd boşaldılır, 300 min azərbaycanlı qayıdır” - Qərb daha çox şey gözləyirmiş...

15.07.2025 / 20:33
Zəngəzur dəhlizində 3-cü dövlətin nəzarəti ideyası kimə məxsusdur?

15.07.2025 / 20:20
Trampın bu 50 günü əvvəlki “60, 90 günlərə dönməsə yaxşıdır”...

15.07.2025 / 20:06
“3 dövlət birləşir” - Bakı-Dəməşq “qaz əməkdaşlığına” erməni mediasından hücum başladı...

Xarici siyasətimizdə yeni istiqamət - Şaraanı Bakıya gətirən nə idi...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910