Son 20 gündə dollara tələbat Azərbaycanda sıçrayışla gedir...
Son vaxtlar Azərbaycanda valyutaya tələbat kəskin şəkildə artıb. Məsələ ondadır ki, noyabrın 18-dən indiyə qədər Mərkəzi Bankda Azərbaycan Neft Fondunun iştirakı ilə 5 valyuta hərracı keçirilib. Bu hərraclarda valyutaya tələbatın tam ödənilməsi şərtilə 543,2 milyon dollar satılıb.
Təkcə son 15 gün ərzində valyuta sartışının həcmi bütün oktaybr ayı üzrə satışdan 539,9 milyon ABŞ dollarından çox olub. Bu, kifayət qədər böyük məbləğdir. Bütün bunların nəticəsində o da məlum olub ki, noyabr ayı üzrə valyuta satışının həcmi bu il üçün orta aylıq normadan çox olub. Gözlənilir ki, dekabr ayı üzrə də satış orta ayıq normadan yüksək olacaq. Çünki proses yüksələn xətt üzrə inkişaf edir.
Bütün bu deyilənlərin fonunda maraqlıdır, 20 gün ərzində valyutaya belə kəskin tələbat nədən irəli gəlir? Belə tendensiya iqtisadiyyat üçün hansısa təhlükə vəd edirmi?
- “Valyutaya olan əsas tələbin ödənilməsi qara bazar hesabına təmin olunur”
Sözügedən məsələyə aydınlıq gətirən iqtisadçı-ekspert Fuad İbrahimov dollara tələbatın kəskin artmasını bir sıra amillə əlaqələndirdi: “Nəzərə almaq lazımdır ki, idxal amilinə görə iqtisadiyyatımız təzyiq altındadır. İdxal böyük olduğuna görə, daim dönərli valyutaya ehtiyac var. Digər tərəfdən, noyabr ayında oktyabrla müqayisədə fərq yaranırsa, bu o demək deyil ki, noyabrda valyutaya tələbat çox olub. Əslində ölkədə valyutaya dinamik olaraq tələbat eyni qalır. Sadəcə, Azərbaycanda çox güclü qara bazar formalaşıb. Bu gün qara bazarın hesabına yaranan tələbat ödənilir. Mərkəzi Bankın bazara çıxardığı valyuta, satışa çıxarılan valyutadır. Başqa bir tərəfdən, ölkədə dollarla bağlı məhdudiyyətlər də buna öz təsirini göstərir. Çünki bu gün dollar alışında vətəndaş əməllicə əziyyət çəkir. Bununla bağlı şəxsiyyət vəsiqəsi tələb olunur. Banklara növbəlilik rejimi çərçivəsində daxil olurlar. Bütün bunlar öz növbəsində “qara bazar”ın formalaşmasına öz təsirini göstərir. Valyutaya olan əsas tələbin ödənilməsi “qara bazar” hesabına təmin olunur. Bunun ölkə iqtisadiyyatı üçün təhlükə yaradacağını düşünmürəm. Çünki proseslər nəzarətdədir. Ölkənin yetərincə valyuta ehtiyatları var. Üstəlik, neftin dünya bazar qiyməti yüksəkdir”.
Bütün bunlardan çıxış edən ekspert hesab edir ki, narahatlığa elə bir əsas yoxdur.
Vidadi ORDAHALLI
