Neftə görə rus-belarus münasibətləri gərginlikdə, Qazaxıstana qadağa qoyuldu, İlham Əliyevin unikal bəyanatı...
Belarus Prezidenti Aleksandr Lukaşenko Rusiyadan gileylənərək bəyan edib ki, “qardaş ölkə” Qazaxıstan neftinin öz ərazisindən Belarusa nəqlinə icazə verməyib. Belarus mətbuatına açıqlama verən Lukaşenko yaranmış situasiyanı “qəribə” adlandırıb.
Lukaşenko deyib ki, bir müttəfiqinin digər ümumi müttəfiqdən neft almasına imkan verməməsini anlaya bilmir. Belarus Prezidenti hökumətə yeni mənbələr tapmağı və neft alışını diversifikasiya etməyi tapşırıb.
Belarus rəhbəri deyib ki, Rusiyadan Belarusa lazım olan neftin yalnız 30-40 faizini almaq lazımdır. Tələbatın qalan hissəsini isə Ukrayna və Baltika respublikalarından keçməklə digər ölkələrdən – Azərbaycan, Səudiyyə Ərəbistanı, Norveç, hətta ABŞ-dan almaq olar.
O qeyd edib ki, Rusiyanın tətbiq etdiyi yeni vergitutma qaydaları Belarus iqtisadiyyatına ciddi zərər vurur və bu ölkədəki neftayırma zavodlarını gəlirsiz qoyur. Çünki Rusiyanın tələb etdiyi şərtlər yerinə yetirildiyi təqdirdə bu ölkədən alınan neftin qiyməti dünya bazarındakı qiymətdən də baha olacaq.
Xatırladaq ki, Belarus və Rusiya rəhbərləri 2020-ci ildə neftin satış qiyməti və vergitutma məsələləri ilə bağlı razılığa gələ bilməyiblər. Hətta mətbuatda rəsmi Moskvanın neft güzəştləri qarşılığında Belarusdan öz suverenliyindən Rusiyanın xeyrinə qismən imtinasını tələb etdiyinə dair iddialar yer alıb.
Davos İqtisadi Forumunda iştirak edən Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev isə xarici jurnalistlərə açıqlamasında bildirib ki, Azərbaycan texniki cəhətdən SOCAR vasitəsilə treqdinq əməliyyatları vasitəsilə Belarusa neftin çatdırılmasına köməklik göstərə bilər. İlham Əliyev jurnalistlərin nəzərinə çatdırıb ki, söhbət Azərbaycan neftindən getmir. Prezident verilən suallara cavabında bildirib ki, hələlik bununla bağlı konkret nəsə məlum deyil və hər şey danışıqların nəticəsindən asılıdır. Göründüyü kimi, İlham Əliyev hələ ki, bu istiqamətdə konkret razılığın əldə olunmadığına işarə edib və gələcəkdə mümkün ola biləcək ehtimallardan danışıb.
Belarusla Rusiya çox sıx müttəfiqlik münasibətlərinə malik ölkələrdir. Onlar arasında yaranan müvəqqəti narazılıqda Azərbaycan necə davranmalıdır, bizim prosesə qarışmağımız nə ilə nəticələnə bilər?
- “Burada söhbət siyasətdən yox, kommersiyadan gedir”
Neft məslələri üzrə ekspert İlham Şaban “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında bildirdi ki, burada siyasi çalar axtarmağa dəyməz: “Rusiya ilə Belarus arasındakı münasibətlər də bu amilə görə düşmənçilik halına gəlməyəcək. Müvəqqəti narazılıqdır. Dünya ölkələri arasında belə hallar tez-tez yaşanır. Azərbaycan 1998-ci ilin mart ayından bu günə qədər dünya bazarlarına neft çıxarır və öz neftini satır. İndiyə qədər Azərbaycan öz neftini bazar qiymətindən aşağı satmayıb. Bu da onun göstəricisidir ki, Azərbaycan neftə ancaq kommersiya aləti kimi baxır, ona siyasi məqsədlərlə heç zaman yanaşmır. Digər tərəfdən, Azərbaycanın “SOCAR Trading” adlı şirkəti var. Bu şirkət dünyanın ən böyük neft alverçisidir. Şirkət öz əməliyyatlarında yalnız 25 faiz Azərbaycan neftindən istifadə edir. Yəni onun satdığı neftin 75 faizi başqa ölkələrin payına düşür. Cənab Prezidentin də nəzərdə tutduğu bu şirkətdir. Yəni demək istəyir ki, istənilən ölkəyə bu xidməti göstərə bilər. Belarus qiyməti desin, “SOCAR Trading” dünyanın hansı ölkəsindən sərf etsə, oradan alıb nefti Belarusa çatdıracaq. Burada da kommersiya maraqları önə çəkiləcək. Sövdələşmə hər iki tərəf üçün sərfəli olmalıdır. Burada heç bir siyasi çalar görmürəm. Hətta Azərbaycan belə bir vasitəçiliyi etsə də, bunun hər hansı narahatlığı olan deyil. Burada söhbət siyasətdən yox, kommersiyadan gedir”.
Məhəmmədəli QƏRİBLİ
