Trampın cavab məktubu Gürcüstanla gərginliyi artırdı - Azərbaycana ehtiyac daha da artdı...
Azərbaycanın enerji resurslarının Qərbə nəqlində mühüm rol oynayan Gürcüstanın Qərblə münasibətləri kəskinləşməkdə davam edir. İndi həm Avropa İttifaqı, həm də yeni ABŞ hakimiyyəti Gürcüstana təzyiqləri artırır.
Bu şəraitdə Gürcüstanın Azərbaycan və Türkiyə kimi qonşuları ilə əməkdaşlığını daha da dərinləşdirməsinə daha böyük ehtiyac yaranır. Məhz bu ölkələr Gürcüstanın iqtisadi, siyasi çətinliklərinin həllində daha mühüm rol oynamaq iqtidarındadırlar.
Bu arada iyulun 15-də Avropa İttifaqının Xarici İşlər Nazirləri Şurasının növbəti toplantısı keçiriləcək. Toplantıda Gürcüstan ilə bağlı məsələ yenidən müzakirəyə çıxarılacaq. Avropa Şurasının saytında bildirilir ki, toplantıda XİN rəhbərləri Gürcüstanla bağlı fikir mübadiləsi aparacaqlar. Qeyd edək ki, Aİ-nin XİN başçılarının iyunun 23-də keçirilən toplatısında Gürcüstan ilə bağlı müzakirələr aparılıb. Lakin, Gürcüstana qarşı konkret addımlarla bağlı razılıq əldə olunmayıb. Bu dəfə isə ölkəyə qarşı yeni sanksiyaların tətbiqi gözlənilir. ABŞ da Gürcüstanı sıxışdırır. Vaşinqtonun Gürcüstandakı səfiri vəzifəsindən getməyə hazırlaşan Robin Danniqan bildirib ki, hakim “Gürcü arzusu” partiyasının rəhbərliyi Donald Tramp administrasiyasına hədələyici, təhqiramiz, qeyri-ciddi özəl məktub göndərib və bu məktub Vaşinqtonda çox pis qarşılanıb. Səfir Danniqan Donald Trampın ABŞ prezidenti postunda Co Baydeni əvəz etməsindən sonra iki ölkə arasında əlaqələrin pisləşdiyi barədə danışıb. Bir zamanlar ABŞ-ın yaxın müttəfiqi olan Gürcüstanın Rusiyaya meylli siyasəti və etirazlara qarşı zorakılığı Vaşinqtonu qəzəbləndirib. Danniqan bildirib ki, Tramp administrasiyasının ilk günlərində o, Vaşinqtona səfər edərək yüksək vəzifəli rəsmilərlə görüşüb və daha sonra ikitərəfli münasibətlərin bərpası ilə bağlı ABŞ-ın şərtləri ilə Gürcüstana qayıdıb. Səfir bildirib ki, ABŞ-ın irəli sürdüyü bu şərtlər cəmi iki-üç sadə addımdan ibarət idi və bunlar anti-Amerika ritorikasının dayandırılmasını ehtiva edirdi. Amerikalı diplomat qeyd edib ki, o, bu şərtləri Gürcüstanın xarici işlər naziri Maka Boçorişvili ilə görüş zamanı ona çatdırıb. Üç gün sonra isə həmin özəl məktub göndərilib. Danniqanın sözlərinə görə, məktubun məzmunu Tramp administrasiyasını o qədər təəccübləndirib ki, ona cavab hazırlamaq bizə xeyli vaxt lazım olub. May ayında Gürcüstanın baş naziri İrakli Kobaxidze Trampa açıq məktub yazıb və heç bir cavab verilməməsindən şikayətlənib. Həmin açıq məktubda həmçinin Bayden administrasiyası dövründə tətbiq edilən və hələ də qüvvədə olan sanksiyalardan, eləcə də Konqresdə irəli sürülmüş MEGOBARI aktından narazılıq ifadə olunub. Bu qanun layihəsi Gürcüstan hökumətinin fəaliyyətinə və Rusiyaya, eləcə də Çin kimi avtoritar rejimlərə yaxınlaşmasına daha ciddi nəzarəti nəzərdə tutur. Kobaxidze həmçinin Gürcüstanın ABŞ ilə əlaqələri yaxşılaşdırmaq istəyini vurğulayıb. Bu, Tiflis rəsmilərinin dəfələrlə bəyan etdiyi prioritetdir. Lakin əlavə problem daha sonra meydana çıxıb.
ABŞ dövlət katibi Marko Rubio “Gürcü arzusu” partiyasının göndərdiyi özəl məktuba cavab hazırlayıb, lakin Danniqana tapşırıb ki, həmin cavabı Gürcüstanın ən nüfuzlu siyasi fiquru sayılan və Rusiyaya meylli milyarder Bidzina İvanişviliyə təqdim etsin. İvanişvili həm də rəsmi olaraq Kobaxidzenin rəhbərlik etdiyi “Gürcü arzusu” partiyasının qurucusu və “fəxri” lideridir. Lakin İvanişvili səfir Danniqanla görüşməkdən imtina edib, bildirib ki, ABŞ sanksiyaları altında olduğu bir vaxtda belə bir görüşün düzgün olmadığını düşünür. O, əlavə edib ki, bu sanksiyalar onun üçün “şəxsi şantaj” xarakteri daşıyır. Danniqan bildirib: “Əgər bu ölkənin de-fakto lideri ABŞ rəhbərliyi ilə görüşmək və ya Tramp administrasiyasından göndərilən mesajı almaq istəmirsə, o, əslində öz şəxsi maraqlarını gürcü xalqının maraqlarına qarşı qoyur”. Amerikalı səfirə baş nazir Kobaxidze ilə görüş təklif edilsə də, o, bundan imtina edib: “Mənə ABŞ-nin cavabını baş nazirə çatdırmağı tapşırmayıblar”. Bayden administrasiyası dövründə təyin olunan Danniqan bu ay vəzifəsini tərk edir və o, bunun şəxsi qərarı olduğunu bildirib. Danniqan “Gürcü arzusu” partiyasının onun ABŞ hökuməti tərəfindən geri çağırıldığı barədə yaydığı iddiaları dezinformasiya adlandıraraq təkzib edib. 2023-cü ilin oktyabrında Gürcüstana gəldiyi vaxtdan bəri baş verən dəyişiklikləri dəyərləndirən Danniqan bildirib ki, İvanişvili ilə görüşmək üçün qısa müddətlik bir imkan yaranmışdı, lakin bu imkan ötənilki Gürcüstan parlament seçkiləri səbəbindən puça çıxıb. “Gürcü arzusu” qalib gəldiyini iddia etsə də, Avropa Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı seçki prosesinin səslərin satın alınması, seçki karuseli, fiziki zorakılıq və hədə-qorxu halları ilə keçdiyini bildirib. Ölkənin təhlükəsizlik qüvvələri kütləvi etirazlara zorakı müdaxilə edib, bu da 2024-cü ilin dekabrında ABŞ sanksiyalarına səbəb olub. Danniqan Gürcüstanda qanunun aliliyi və media azadlığı ilə bağlı narahatlıqlarla yanaşı, siyasi müxalifət liderlərinin həbsi, vətəndaş cəmiyyətinin hədəfə alınmasını vurğulayaraq vəziyyətin bu gün çox çətin olduğunu bildirib: “Hökumətlərimiz arasında münasibətlər çox çətin vəziyyətdədir və mən hesab edirəm ki, Gürcüstanın reputasiyası həqiqətən də zədələnib”. Səfir Vaşinqtonun Tiflisə qarşı mövqeyini sərtləşdirəcəyinə inandığını söyləyib. Mayda MEGOBARI aktı Nümayəndələr Palatası tərəfindən təsdiqlənib və indi Senatdadır. Danniqan bildirib: “Mən Senatdakı bir neçə adamdan eşitmişəm ki, onlar, nəhayət, bu aktın keçəcəyinə inanırlar. Bu, qismən də olsa, Gürcüstanın reputasiyasına nələrin baş verdiyini göstərir”. Hesab olunur ki, Qərb tərəfindən sıxışdırlan Gürcüstan Azərbaycan kimi qonşusu ilə əməkdaşlığa ehtiyacı daha da artacaq. Azərbaycan və Gürcüstanın enerji və nəqliyyat-logistika sahələrində birgə reallaşdırdığı nəhəng layihələr nəinki ikitərəfli əməkdaşlığımızın inkişafına xidmət edir, hətta regionun hüdudlarını aşaraq qlobal enerji təhlükəsizliyi və qitələrarası nəqliyyat bağlantılarında müstəsna rol oynayır. Ölkələrimiz arasında əlaqələrin və əməkdaşlığın inkişaf dinamikası onu deməyə əsas verir ki, Azərbaycan-Gürcüstan münasibətləri gələcəkdə daha da genişlənəcək və yeni sahələri əhatə edəcək.
Tahir TAĞIYEV
