İranın Azərbaycana təyin etdiyi yeni səfirin adı hələ 2023-cü ildən hallanırdı...
Aytən Rəhimli: “Cənubi Qafqazda baş verən prosesləri analiz etdikdə, təyin edilən səfirin də təsadüfi seçilmədiyi aydın şəkildə ortadadır”
İranın Azərbaycandakı yeni səfiri Müctəba Dəmirçili olacaq. Bu barədə ISNA məlumat yayıb. Məlumata görə, İranın Azərbaycana yeni təyin olunmuş səfiri, daha əvvəl açıqlandığı kimi, Avrasiya üzrə mütəxəssisdir: “Hazırda İran Xarici İşlər Nazirliyinin Avrasiya şöbəsinin baş müdiri Müctəba Dəmirçili İran İslam Respublikasının Bakıdakı yeni səfiri kimi təqdim olunub”.
Qeyd edək ki, iyunun 2-də Tehran yeni səfirin təyinatının anonsunu versə də, onun adını açıqlamamışdı.
Məlumata görə, 2023-cü ilin aprelində İranın Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat xidməti tvitterdə (indiki “X”) Dəmirçilinin adına onun Azərbaycan səfiri kimi təqdim olunduğu hesab açıldığını bildirərək bunun saxta olduğunu vurğulayıb.
İranın Azərbaycan səfirinin seçilməsi prosesi niyə belə ləng getdi? Başqa hansı ölkə üçün İran səfiri belə mürəkkəb prosedurla seçilib? Fakt var?
Bir ildir ki, İranın Azərbaycanda səfiri yoxdur. Böyük çətinliklə bu adam yeni təyin edilib və adını artıq açıqlayıblar.
İranın Azərbaycandakı yeni səfiri ilə bağlı ləng yayılan xəbərlər nə ilə bağlı ola bilər?
“İran mediası tərəfindən daha çox maraqla qarşılanan təyinat özlüyündə belə sual yaradır, təxminən 2023-cü ildən müəyyən edilən səfir nəyə görə açıqlanmırdı...”
Araşdırmaçı Aytən Rəhimli “Bakı-Xəbər”ə “İran və Azərbaycan arasında diplomatik münasibətlər heç vaxt hamar olmayıb. Xüsusilə son illərdə gərginlik daha çox müşahidə olunurdu. Son bir il içərisində baş verənlərə nəzər salsaq bunu aydın görə bilirik. İngilisdilli İran mediası "caspiannews" saytı yanvar ayında Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi İranın Bakıdakı müvəqqəti işlər vəkili Cəfər Ağayi Məryanı dəvət edərək, İran mediasında Azərbaycana və dövlət başçısına qarşı səsləndirilən təhqiramiz ifadələrə görə İran tərəfinə sərt etiraz bildirmişdi. Digər tərəfdən, səfirliyimizə hücum edən Yasin Hüseynzadənin cəzasının icra edilməməsi də münasibətlərdəki gərginliyin digər səbəblərindən biri kimi dəyərləndirilə bilərdi. Nəzərə alsaq ki, səfirliyimizə məlum hücumdan sonra İran tərəfi Azərbaycanla uzun sürən diplomatik danışıqlar aparmış, il yarımdan sonra Azərbaycan Tehrandakı səfirliyini yenidən açaraq səfir yollamışdı (Əlbəttə, Zəngəzurla bağlı İrandan səslənən fikirlərə heç toxunmuram-A.R). Bu isə həm ikili, həm də regional məsələlərdə gərginlik münasibətlərdə özünü göstərirdi”- deyə bildirdi.
A.Rəhimli vurğuladı ki, fəqət, Pezeşkiyanın Azərbaycan səfəri iki ölkə arasında yeni perspektivlərin ola biləcəyi, yaxın zamanlarda cinayətkarın cəzalandırılmasının isə qonşuluq münasibətlərini yumşaltmaq üçün atılan addım kimi dəyərləndirə bilərik: “Ümumiyyətlə, son zamanlar İranın Azərbaycana daha həssas yanaşması müşahidə edilir. Hazırda Cənubi Qafqazda baş verən prosesləri analiz etdikdə, təyin edilən səfirin də təsadüfi seçilmədiyi aydın şəkildə ortadadır.
Nəyə görə Muctəba Dəmirçilu?!
Muctəba Dəmirçilu İranın Avrasiya üzrə baş diplomatı olaraq, regiondakı ölkələrlə əlaqələrin inkişafında mühüm rol oynamış bir şəxs kimi qələmə verilir. Onun Qazağıstanda səfir olaraq fəaliyyəti də müsbət dəyərləndirilir. Onun Azərbaycana səfir təyin edilməsi Tehran-Bakı münasibətlərində yeni bir səhifənin açmasına xidmət edə bilər. Bu təyinat iki ölkə arasında iqtisadi, siyasi və mədəni əlaqələrin gücləndirilməsi istiqamətində atılan bir addım kimi qiymətləndirilir. Xüsusilə də 2025-ci ilin yanvar ayında Azərbaycanın Tehrandakı səfiri Əli Əlizadə ilə görüşən zaman üç il fasilədən sonra ortaq iqtisadi komissiyanın iclasının keçirilməsini təklif etməsi və Azərbaycanla münasibətlərə önəm verdiklərini dilə gətirməsi gələcək üçün müəyyən ümidlər yarada bilər.
Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, İranın rəsmi xəbər agentlikləri bu təyinata Azərbaycan tərəfindən daha həssas yanaşır, eyni zamanda müsbət qarşılayırlar. Əgər ISNA xəbər agentliyinin məlumatına istinad etsək, o zaman İranın Azərbaycana yeni səfir təyin etməsi iki ölkə arasında son dövrlərdə yaşanan gərginliklər fonunda mühüm diplomatik hadisə kimi qiymətləndirilməlidir.
Muctəba Dəmirçilunun səfir olaraq fəaliyyəti İran-Azərbaycan münasibətlərində yeni dinamika yarada bilər. Onun diplomatik təcrübəsi və bölgədəki vəziyyəti dərindən bilməsi iki ölkə arasında yaranan anlaşılmazlıqların aradan qaldırılmasına və əməkdaşlığın gücləndirilməsinə töhfə verə bilər.
Nəticə etibarilə, Muctəba Dəmirçilunun səfir təyin edilməsi İranın, xüsusilə Qarabağ müharibəsindən sonra Azərbaycanla gərginləşdirdiyi münasibətləri daha yumşaltmağa çalışması kimi dəyərləndirmək olar. Həmçinin münasibətlərin normallaşdırılması və inkişaf etdirilməsi istiqamətində də atılan addım kimi qəbul etsək, bu təyinatın Azərbaycanın İrana etimadının bərpasına xidmət edəcəyinə və əməkdaşlığın dərinləşdirilməsinə töhfələr verəcəyinə ümid edirik”.
İradə SARIYEVA
