İsrailin yaranma tarixi ilə bağlı həqiqət budur - Netanyahu Makrona düz dedi?..
"XX əsrdə Fələstinlə eyni vaxtda İsrail dövlətinin yaranması rəsmi şəkildə qəbul olunmuş bir qərardır"
İsrailin Baş naziri Binyamin Netanyahu Fransanın "Le Figaro" qəzetinə müsahibəsində Fransa prezidenti Emmanuel Makronu sərt tənqid edib. O qeyd edib ki, E. Makronun İsrailin BMT qərarı ilə qurulduğuna dair sözləri tarix cahilliyi və hörmətsizlik əlamətidir.
SİTAT: "Bu, tarix cahilliyidir və hörmətsizlik əlamətidir. BMT yəhudi xalqının dövlət hüququnu tanıyıb, amma qətiyyən onun yaradanı olmayıb", – o qeyd edib.
Netanyahu xatırladıb ki, yəhudi xalqı artıq 3,5 min ildir İsrail torpağına "bağlıdır". Onun sözlərinə görə, müasir İsrail birləşmiş beş ərəb dövlətinin hücumuna qarşı duran "müstəqillik müharibəsinin cəsur döyüşçülərinin qurbanı sayəsində" yaradılıb.
Makron deyib ki, İsrail BMT-nin qərarı ilə yaradılıb, Netanyahu da əksini deyir.
Makronun, yoxsa Netanyahunun düz dediyini araşdırmaq üçün həm mövcud internet məqalələrinə baxdıq, həm də tarixçi-ekspertə müraciət etdik.
İsrail haqda yaradılan Vikipediya məqaləsində yazılır ki, İsrail dövləti 1948-ci ildə yaradılıb.
1947-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı (BMT) tərəfindən hazırlanmış paylaşma planı ilə bölgədə müstəqil ərəb və yəhudi dövlətləri ilə birlikdə beynəlxalq Qüds rəhbərliyinin qurulması istənildi. Ərəb liderləri rədd etsə də, Yəhudi Agentliyi bu planı qəbul etdi. Növbəti il Yəhudi Agentliyi İsrail Dövlətinin müstəqilliyini elan etdi.
Tarixçilər də bildirir ki, BMT qərar verməsəydi İsrail dövləti yarana bilməzdi. Belə ki, BMT bu qərarı 1947-ci ilin noyabrında verib, İsrail dövləti də 1948-ci ilin mayında yaranıb.
"Bu dövlət BMT-nin qərarı ilə 1948-ci ildə yaranıb"
Tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Firdovsiyyə Əhmədova da "Bakı-Xəbər"ə bildirdi ki, İsrail dövləti 1948-ci ildə yaradılıb və onun yaradılmasına BMT qərar verib. "Təbii ki, XX əsrdə Fələstinlə eyni vaxtda İsrail dövlətin yaranması rəsmi şəkildə qəbul olunmuş bir qərardır. Yəni bu dövlət BMT-nin qərarı ilə 1948-ci ildə yaranıb. Amma artıq İsrail dövləti yeni ərazilər və yaxud özünün ətraf sərhədlərində "təhlükəsizlik" adı altında həyata keçirdiyi əməliyyatlar nəticəsində başqa bir tarixilik prinsipi irəli sürməklə öz fəaliyyətinə legitimlik qazandırmaq istəyir. Dövlət başçısı da həmçinin. Tarixilik düşüncəsi ilə artıq neçə min illəri aşan İbrahim övladlarına məxsus olmuş torpaqları hakimiyyət altında toplamaq deyilən bir siyasəti hüquqi müstəviyə gətirmək istəyir. Biz Azərbaycan xalqı olaraq, təəssüf ki, tarixdən guya qaynaqlanaraq ərazilər əldə etmək məsələsinin gündəmdə olmağını qonşu ermənilərin apardığı siyasət nəticəsində artıq yaşamışıq. Bu gün bir çox xalqlar var ki, o tarixilik düşüncəsi, məfkurəsi ilə real siyasəti uzlaşdırmaq istəyirlər. Ona görə də, bu gün artıq BMT-nin qərarlarını arxa plana keçirib, hansısa tarixdə mövcud olan-olmayan məsələləri hüquqi baxımdan əsaslandırmaq, legitimləşdirmək, bu nəinki dünyanın siyasi xəritəsinin, beynəlxalq hüququn, beynəlxalq normaların hamısının ayaq altına atılması deməkdir. Bu cür yanaşılsa, onda imperiyalar yaratmış bütün xalqlar, millətlər əvvəlki hakimiyyəti altında olan torpaqlarına iddia etməlidirlər, bu isə qlobal bir müharibənin olması deməkdir. Bu, təbii ki, yanlış yanaşmadır. Ona görə də İsrail dövləti ancaq yarandığı zaman, necə ki bu dövlət üçün nəzərdə tutulmuş ərazilər var idi, həmin sərhədlər çərçivəsində öz dövlət hakimiyyətini saxlaya bilər. Bu o deməkdir ki, Fələstin üçün də nəzərdə tutulan o ərazidə Fələstin dövləti də yaradılmalıdır, o xalqın da öz müqəddəratı həll olunmalıdır. Necə ki beynəlxalq müstəvidə qərarlaşmışdı, o reallaşdırılmalıdır, bu lazımdır. O dövrdə Fələstin üçün ərazilər nəzərdə tutulmuşdu. Bilirsiz, səhv ediləndə müxtəlif plintuslarla yanaşılır".
F.Əhəmədova kiçik bir müqayisə apararaq bildirdi ki, məsələn, Cənubi Qafqazda Azərbaycan və Gürcüstan tarixilik prinsipi ilə çıxış edəndə ermənilər real məskunlaşma prinsipini ortaya atırdılar. O qeyd etdi ki, çünki ermənilərə real məskunlaşma prinsipi sərf edirdi. "Məsələn, ermənilər Cənubi Qafqaza köçürülərək gətirilib və burada bir əhali faktoruna çevriliblər. Amma tarixilik prinsipi onlara sərf etmirdi, çünki tarixən bu torpaqlarda yaşamayıblar.
İsraildə isə bu məsələnin ali rəhbərlik səviyyəsində belə qoyulması ki, bu torpaqlar vaxtilə İbrahim övladlarına məxsus olub və bu torpaqların toplanması prosesi gedir, bu artıq nə müasir beynəlxalq hüquqa, nə beynəlxalq siyasətə uyğundur, real siyasətə tamamilə zidd bir yanaşmadır. Bu cür yanaşma ilə əslində dünya bir hərcmərcliyə, qlobal bir xaosa sürüklənmiş olur. Onsuz da yeni dünya düzəninin formalaşması prosesi, demək olar ki, 30 ildən artıqdır ancaq qanlı hadisələrlərlə müşayiət olunur. Düzdür, lokal xarakterlidir, amma artıq lokallıqdan da irəli gedən genişmiqaslı qanlı çatışmalar şəklini alıb.
Bu yanaşma yanlış yanaşmadır. Beynəlxalq normalara, konvesniaylara, prinsiplərə riayət edən dünya düzəni ancaq bəşəriyyətin təhülksəziliyinin təminatçısı ola bilər"-deyə F.Əhmədova bildirdi.
İradə SARIYEVA
