Bazar günü günü, 13 iyul 2025
     

Diaspor və lobbi faktoru Azərbaycanın beynəlxalq mövqelərini daha güclü hala gətirir...

Image

Ötən əsrin 90-cı illərindən etibarən Azərbaycanda yaşanan siyasi və iqtisadi modernləşmə ölkənin xarici siyasətinə də təsirsiz ötüşmədi. Proses bu gün də davam edir.

Ölkəmizdə bu fonda hüquqi dövlətin qurulması demokratiyanın bütün müasir institutlarının hərtərəfli öyrənilməsini və onların fəaliyyət mexanizmlərinin mənimsənilməsini tələb edir. Ölkənin siyasi sistemi ötən illə ərzində köklü islahatlara məruz qalıb. Bu fonda diqqət yetrilən mühüm məqamlardan biri də diaspor və lobbi ilə bağlıdır.

Vətəndaş cəmiyyətinin inkişafı lobbiçilik fəaliyyətinə ciddi təkan verir 

Qeyd edək ki, lobbi sözü ingilis dilinə orta əsrlərdə latın dilindən daxil olub. XVII əsrin 40-cı illərində İngiltərədə bu ad Britaniya Parlamentinin İcmalar Palatasında müəyyən qanun layihələrinin qəbulu ilə maraqlanan şəxslərlə deputatların görüşlərinin keçirildiyi foye və dəhlizlərə verilməyə başlandı. ABŞ-da bu termin ilk dəfə 1808-ci ildə Konqresin protokollarında ortaya çıxdı, lakin fərqli məna daşıyırdı. Müasir elmdə lobbiçilik termini, bir qayda olaraq, müxtəlif maraq qrupları tərəfindən müsbət qərarlar əldə etmək üçün dövlət orqanlarına təsir vasitələri və üsullarının məcmusu kimi başa düşülür.  

Praktikada lobbiçilik termini ilk növbədə parlament və hökumət arasındakı münasibətləri təsvir etmək üçün istifadə olunur. Lobbiçilik demokratik ölkələrin siyasi sistemlərinin obyektiv hadisəsidir. Lobbiçilik fəaliyyətinin hüquqi əsası qanunun aliliyinin öz vətəndaşlarına qərarların qəbul edilməsində və ya hakimiyyətin legitim seçilməsi, bölüşdürülməsi sistemində bərabər və azad iştirak etmək hüququnu təmin etməsinin təminatıdır. Hökumət qərarları, bir qayda olaraq, həm ayrı-ayrı vətəndaşların, onların qruplarının, həm də əhalinin bütün təbəqələrinin mənafeyinə toxunduğundan, hüquqi münasibətlərin subyektləri obyektiv olaraq maraqlarına cavab verən kifayət qədər konkret qərarlar qəbul edilməsində  maraqlıdırlar. Siyasi proseslər zamanı konkret şəxslərin istədiyi nəticəni əldə etmək üçün dövlət strukturlarına, məmurlara, ictimai rəyə təzyiq göstərməyə çalışdığını güman etmək məntiqlidir. Lobbiçilik siyasi-hüquqi hadisə kimi müəyyən xüsusiyyətlərə malikdir. Lobbi qrupları, ilk növbədə, vətəndaşlarla dövlət arasında vasitəçilik funksiyasını yerinə yetirirlər. Bu funksiya informasiya mübadiləsini nəzərdə tutur: ictimai maraqların dövlət orqanlarına çatdırılması. İkincisi, lobbi qrupu "ictimai maraqların plüralizminin təşkili" funksiyasını yerinə yetirir. Lobbiçilik cəmiyyət üçün sadəcə ona görə sərfəlidir ki, siyasi qərarlarda rəsmiləşdirilən və demokratik prosedurlar çərçivəsində həyata keçirilən qrup maraqlarının müqayisəsi real, effektiv nəzarət və tarazlıq sistemi yaradır. Üçüncüsü, lobbiçilik özünəməxsus şəkildə təmsilçilik sistemini tamamlayır, bunu başqa yolla edə bilməyən qrupların siyasi qərarların qəbulu və həyata keçirilməsində iştirakına şərait yaradır. Bu səbəbdən lobbiçilik indi getdikcə daha çox hökumət və cəmiyyət arasında münasibətlərin zəruri, təbii və hüquqi aləti kimi başa düşülür. Bu durumda Azərbaycanda vətəndaş cəmiyyətinin inkişafı vətəndaşlara hökumət qərarlarının qəbuluna qanuni təsir göstərmək, dövlət işlərinin idarə edilməsində iştirak etmək və hakimiyyətə nəzarət etmək üçün daha böyük hüquqlar, azadlıqlar və imkanlar təmin etmək yolu ilə gedir. Bu baxımdan Qərb ölkələrinin demokratik siyasi sistemlərinin nəzərə çarpan elementinə çevrilmiş lobbiçilik institutuna ölkə cəmiyyətinin göstərdiyi maraq başadüşüləndir. Bəllidir ki, lobbiçilik ABŞ-ın siyasi sisteminin bir hissəsidir. Mütəxəssislərin sözlərinə görə, neft sənayesindən tutmuş əczaçılıq və müdafiə sənayesinə qədər hər bir sektorun öz lobbiçiləri var. Konqresdə qanunvericilərin lobbiçiliyi ilə yanaşı, "xüsusi maraq qrupları" icra hakimiyyə­tinə təsir göstərməyə çalışırlar. Çünki onların müştərilərinin taleyi konkret qa­nunun necə şərh edilməsindən və ya həyata keçirilməsindən asılıdır. ABŞ-da lobbiçilik ən nüfuzlu siyasi institutlar­dan biridir. Bu təcrübədən Azərbaycanın da istifadəsi məqbul hesab olunur.

Lobbi və diasporanın koordinasiyalı işbirliyi mühüm şərtdir 

Beləliklə, müasir vətəndaş cəmiyyəti dövlət qərarlarının qəbulu və sonradan həyata keçirilməsi mexanizminin tərkib hissəsi olan geniş lobbiçilik fəaliyyəti təcrübəsi ilə xarakterizə olunur. Ölkəmizdə dərin siyasi və iqtisadi transformasiyalar fonunda baş verən vətəndaş cəmiyyətinin yeniləşməsi şəraitində obyektiv olaraq ölkədə lobbiçilik institutunun formalaşdırılması mühüm önəmə malikdir.

Mövcud vəziyyət lobbiçilik fəaliyyətinin hüquqi tənzimlənməsini tələb edir. Onun əsas məqsədi lobbiçilik maraqlarının təşviqi prosesini şəffaflaşdırmaqdır. Eyni zamanda, cəmiyyət və hakimiyyət orqanları arasında qarşılıqlı əlaqə prosesin mütəşəkkil, hüquqi, müsbət və rəqabətli xarakter daşıması üçün də bu vacibdir. Həm də ölkə xaricində maraqların təmini üçün lobbi fəaliyyətindən istifadə olunmalıdır. Çünki erməni diaspor və lobbisinin ölkəmizə  qarşı düşmən siyasəti hələ də davam edir. Ümumiyyətlə, ictimai diplomatiya və Azərbaycan həqiqətlərinin dünya ölkələrinə, o cümlədən ABŞ-a təqdim olunması diaspor və lobbi fəaliyyətimizin vacib tərkib hissələrindən biri olmalıdır. Düzdür, bu gün lobbi və  diaspor xaricdə Azərbaycan milli maraqlarının həyata keçirilməsi və ölkə həqiqətlərini dünya ictimaiyyətinə çatdırılması kimi bir çox mühüm səyləri özündə ehtiva edən proseslərdə aktiv iştirak edir. Son dövrlərdə Azərbaycan mədəniyyət mərkəzlərinin formalaşdırılması, diasporanın koordinasiyalı əlaqəsi kimi mühüm məqamlar bu sahədə bir çox uğurların reallaşmasının da bariz nümunəsidir. Bu proseslərlə bərabər lobbi təşkilatları ilə işin doğru, effektiv qurulması, diasporla lobbi təşkilatlarının əlaqəli fəaliyyəti və digər məqamlarda gələcəkdə diaspor siyasəti ilə bağlı strategiyada yeni uğurlara imza atmağımıza töhfə verəcək. Ancaq bu prosesin davamlı xarakter daşıması da çox önəmlidir. 

Samirə SƏFƏROVA
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.




DİGƏR XƏBƏRLƏR

VİDEO

Dünyada xaos böyüyür, Azərbaycana təhlükə də artır... - VİDEO

Tramp İranla müharibədən niyə qorxur... - VİDEO

Aydın Quliyev Putinin köməkçisinin cavabını sərrast verdi... - VİDEO

Rusiya XİN Azərbaycanda rus dilinin vəziyyətini(?) araşdırır...

Antiterrordan Əbu-Dabiyədək - Əliyevin təşəbbüsləri aparıcıdır...

Professor Məhərrəm Qasımlı Aydın Quliyevi yubileyi münasibətilə təbrik etdi

SON XƏBƏRLƏR

13.07.2025 / 17:10
Tramp Kiyevə silah göndərmək üçün Rusiyanın ABŞ-dakı 5 milyardını müsadirə edə bilər…

13.07.2025 / 17:07
Tanınmış aktrisa Rəsmiyyə Nurməmmədovanın 60 illiyi səhnədə qeyd olunub

13.07.2025 / 16:50
"Azərbaycanla Ermənistan arasında keçirilən sülh danışıqlarını diqqətlə izləyirik" - Ərdoğan

13.07.2025 / 16:43
"Azərbaycan-Suriya əlaqələri ölkəmizin Yaxın Şərq siyasətində mühüm istiqamətdir" - Vüqar Rəhimzadə

13.07.2025 / 15:54
İran prezidentinin İsrailin 16 iyun hücumunda yaralandığı ortaya çıxdı…

13.07.2025 / 15:19
Yeni Kaledoniyada müstəqillik tərəfdarları və əleyhdarları arasında tarixi razılaşma əldə olundu

13.07.2025 / 14:56
Sinir ağrıları və efir enerjisi ilə müalicə

13.07.2025 / 14:37
"Azərbaycan Avrasiya üçün strateji əlaqələndirici rola malikdir" - Elnur Məmmədov

13.07.2025 / 13:50
Gülzar Namazovanın "Vətən müharibəsi ensklopediyası" adlı kitabının təqdimatı keçirildi - FOTO

13.07.2025 / 13:22
İstirahət zonalarında polisin fasiləsiz xidməti davam etdirilir

13.07.2025 / 11:37
Prezident İlham Əliyev Monteneqronun Prezidentini təbrik edib

13.07.2025 / 10:52
Polis Beyləqanda əməliyyat keçirdi - 9 nəfər saxlandı

12.07.2025 / 21:17
Vüqar Rəhimzadə: “Gəmiqaya və Göygöl Tarixi-Mədəni və Təbii Kompleksi” Azərbaycanın bəşəriyyətə bəxş etdiyi irs nümunəsidir

12.07.2025 / 21:09
Azərbaycan və Türkiyə prezidentləri arasında telefon danışığı olub...

12.07.2025 / 21:03
Azərbaycanın iki naziri adından saxta xəbər yayıldı - MEDİA Agentliyi xəbərdarlıq etdi...

12.07.2025 / 20:28
Putini Ukraynada dayandıra bilməyən Tramp hərəkətə keçdi – öncə silah yardımı, ardınca... "yaxında nəsə baş verəcək”...

12.07.2025 / 20:03
Rusiyanın yeganə təyyarədaşıyan gəmisini doğrayıb "metallom" edəcəklər

12.07.2025 / 19:20
Ailə sədaqətini və qonşuluq münasibətlərini insan canavardan öyrənməlidir

12.07.2025 / 17:10
Yaxın zamanlarda Azərbaycan qazının Türkiyə ərazisindən Suriyaya ixracına başlanacaq...

12.07.2025 / 16:21
"Suriya Azərbaycanla bir sıra sahələrdə əməkdaşlıqda maraqlıdır" - Əhməd Əl Şaraa

12.07.2025 / 16:18
Əhməd Əl Şaraa Prezident İlham Əliyevə təşəkkür etdi

12.07.2025 / 16:15
"Suriyada yeni hakimiyyətin qurulmasından sonra əlaqələrimizin inkişafı üçün böyük perspektivlər açılıb" - Prezident İlham Əliyev

12.07.2025 / 16:11
Prezident İlham Əliyevin Suriyanın keçid dövrü Prezidenti ilə görüşü olub - YENİLƏNİB

12.07.2025 / 15:34
UNESCO ermənilərin saxta “Urartu tarixini” rəsmiləşdirdi... Tarixə həqarət...

12.07.2025 / 15:21
Azərbaycanla gərgin günlərdə rus icması Rusiyanı müdafiə etməli idi? - Primakov "duzsuz" danışdı...

12.07.2025 / 14:30
SOCAR-la Suriya Hökuməti arasında Anlaşma Memorandumu imzalandı - FOTO

12.07.2025 / 13:48
Erməni işgəncəsi qurbanlarının məhkəmə ifadələri əsasında kino çəkiləcək(?)..

12.07.2025 / 13:38
Sonsuzluğa "çarə tapan" dələduzlar peyda olub...

12.07.2025 / 13:31
Rusiya xarici siyasi təsir aləti kimi mediadan fəal istifadə edir - Mətbuat Şurası beynəlxalq ictimaiyyətə müraciət etdi

12.07.2025 / 13:28
Əhməd əl-Şaraa Azərbaycana gəldi – Suriya ilə münasibətlərdə yeni dövr başlayır

12.07.2025 / 12:07
DÇ-2030-un finalı bu stadionda keçiriləcək - AÇIQLANDI

12.07.2025 / 11:10
Ərdoğandan qərar - bu xanımı vəzifəyə təyin etdi

12.07.2025 / 11:02
Tramp ŞOKDA - ABŞ məhkəməsi Prezidentin fərmanını blokladı!

12.07.2025 / 10:54
Narkotik vasitələr becərən Qəbələ sakini yaxalanıb

12.07.2025 / 10:00
Mingəçevirin bu ərazilərində qaz olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ

12.07.2025 / 09:12
"Feyk xəbər" yayanları ciddi cəza gözləyir

12.07.2025 / 09:03
Ölkəmizə "cəhənnəm istilər" gəlir...

12.07.2025 / 08:44
Sertifikasiyadan sonra indi də müəllimlərin dərs yükü problemə çevrilib...

12.07.2025 / 01:05
Azərbaycandan tarixi uğur - 40 gündə 6 seçkidə qalib gəldik...

11.07.2025 / 21:43
Erməni işğalı zamanı əsirlikdə və girovluqda saxlanılmış şəxslər ifadə verdi – MƏHKƏMƏ+ FOTO

11.07.2025 / 21:30
Rusiya XİN Azərbaycanda rus dilinin vəziyyətini(?) araşdırır...

11.07.2025 / 21:15
Antiterrordan Əbu-Dabiyədək - Əliyevin təşəbbüsləri aparıcıdır...

11.07.2025 / 21:01
Priqojin 2 azərbaycanlını “Vaqner”ə hansı ölkənin həbsxanasında cəlb edib?..

11.07.2025 / 20:46
Bakı-İrəvan sazişi bu ilin sonunda imzalana bilər...

11.07.2025 / 20:31
Zəngəzur dəhlizi açılır - Əbu-Dabi çox şeyi dəyişdi...

11.07.2025 / 20:16
Əliyev-Paşinyan görüşünə Rusiyadan ikibaşlı rəylər gəlir...

11.07.2025 / 20:02
Dövlətdən böyük vəsait ayrılır, ipəkçilik yenə də çökür...

11.07.2025 / 19:47
Azərbaycanın və Türkiyənin qəvi düşməninin axırına Ermənistan özü çıxır…

11.07.2025 / 19:30
Professor Məhərrəm Qasımlı Aydın Quliyevi yubileyi münasibətilə təbrik etdi

11.07.2025 / 19:17
Birləşmiş Kreml-İrəvan qüvvələri başladı - “Əbu-Dabi görüşünü ABŞ təşkil edib”...

11.07.2025 / 19:05
Sabir Zeynalov Açıq Çelenc Turnirində gümüş medal qazanıb

11.07.2025 / 19:03
Üç nəfər xaricində PKK terror təşkilatı bağışlandı - Murat Karayılan, Cəmil Bayık və...

11.07.2025 / 18:57
İranın diplomatik ikiüzlülüyü

11.07.2025 / 18:47
Hökumət mollası türk dilini "cəhənnəm dili" adlandırdı...

11.07.2025 / 18:42
Bahar Muradova Balakən rayonunda vətəndaşları qəbul edib

11.07.2025 / 18:33
Qərbi Azərbaycan məsələsi beynəlxalq sənədlərdə insan haqları kimi qəbul olundu...

11.07.2025 / 18:23
İqtisadi Şuranın iclası keçirildi - 2026-cı il büdcə layihəsinə dair müzakirə aparıldı

11.07.2025 / 18:19
Təhsil Nazirliyi “qanunsuz” azad edir, məhkəmələr bərpa edir...

11.07.2025 / 18:06
Əliyev-Paşinyan razılaşmasının ardınca Rusiya hərəkətə keçdi...

11.07.2025 / 17:52
Vətəndaş Cəmiyyəti Təşkilatlarının BMT-də rolu – BAMF-dan növbəti təlim

11.07.2025 / 17:47
Azərbaycandan Almaniyaya daha çox pul axmağa başlayıb - əvvəl tərsinə idi, nə olub?

11.07.2025 / 17:44
TƏBİB-in tabeli tibb müəssisələrinin fəaliyyətinə dair növbəti geniştərkibli müşavirə keçirilib

11.07.2025 / 17:25
Tramp Ukraynaya göndərəcəyi silahların pulunu NATO-dan alacaq - Biz silahları onlara verəcəyik, onlar da Ukraynaya...

11.07.2025 / 17:12
Sabunçuda əməliyyat - Emin Səmədov 10 kq narkotiklə tutuldu...

11.07.2025 / 16:59
Dünya Çərkəz Birliyi çərkəz xalqının geridönüş haqqının tanınmasını tələb edir

11.07.2025 / 16:40
PKK-nın tərksilah edilməsilə bağlı ilk addım Süleymaniyyədə atıldı - Rəsmi Ankaradan ilk reaksiya...

11.07.2025 / 16:37
FHN-in əməkdaşı Beynəlxalq Mülki Müdafiə Təşkilatının Baş katibi seçildi

11.07.2025 / 16:28
Beynəlxalq səyyahlar Laçında... - YENİLƏNDİ

11.07.2025 / 15:57
Ürəyi Vətənlə döyünən qəhrəman Elnur...

11.07.2025 / 15:30
bp-nin Azərbaycan milli mətbuatının 150 illiyinə töhfəsi...

11.07.2025 / 15:29
Dəniz kənarında ekoloji çirklənməyə yol verən şəxslərə qarşı polis nəzarəti daha da gücləndirilib

11.07.2025 / 15:14
"Yaşyarımlıq oğlum başından qəlpə xəsarəti aldı" - Xocalı soyqırımı zamanı körpə övladları ilə girov götürülmüş qadın

11.07.2025 / 15:10
Bakıda “Gələcəyin mediası: “Əkinçi”nin izi ilə” mövzusunda Forum keçirilib - FOTO

11.07.2025 / 14:51
Azərbaycanın daha iki abidəsi UNESCO-nun Dünya İrsinin İlkin Siyahısına daxil edildi

11.07.2025 / 14:26
16 milyon manata yaxın borcu olan şirkətin əmlakı satışa çıxarıldı

11.07.2025 / 14:12
Ağdamda tikinti aparılan ərazidə insan sümüyü aşkarlandı

11.07.2025 / 13:55
Türk Rivierasında heyranedici mənzərələrlə dolu unudulmaz səyahət

11.07.2025 / 13:47
Paşinyan İrəvanı revanşistlərdən “təmizləyir”..

11.07.2025 / 13:24
“Konstitusiya və Suverenlik İli” çərçivəsində BDU-nun 2 tələbəsinə Ombudsmanın xüsusi təqaüdü veriləcək

11.07.2025 / 13:21
Prezident İlham Əliyev Gürcüstanın iqtisadiyyat və davamlı inkişaf nazirini qəbul edib

11.07.2025 / 13:19
BDU-da “Birincilik” təqaüdü təsis edildi

Qərbi Azərbaycan məsələsi beynəlxalq sənədlərdə insan haqları kimi qəbul olundu...

XƏBƏR ARXİVİ