Fransanın müstəmləkə siyasəti alt-üst olur - Azərbaycanın böyük töhfəsi...
Fransanın müstəmləkəçilik siyasəti dünya boyu ifşa olunmaqda, elə bu fonda da iflasa uğramaqdadır. Bunun səbəbi daha çox elə Fransanın özündən qaynaqlanır. Məsələyə bu rakursda nəzər salan ekspertlər diqqəti ona yönəldir ki, bu gün Fransanın timsalında suverenliyə hörmətsiz münasibət bəsləyən etibarsız ölkə obrazı formalaşıb.
Bu, həm də ondan irəli gəlir ki, Fransanın müəyyən dairələrində hələ də müstəmləkəçilik təfəkkürü mövcuddur. Məhz bu təfəkkür ona vaxtilə öz müstəmləkələrində amansız hərbi cinayətlər və insanlığa qarşı cinayətlər törətməyə imkan verirdi. Amma Azərbaycan sayəsində vəziyyət dəyişir.
Faktdır ki, bu gün yeni müstəmləkəçilikdən əziyyət çəkən, müstəmləkə zülmünə qarşı qətiyyətlə mübarizəyə qalxan daha çox ölkə ümidlərini Azərbaycana bağlayır. Fransız Polineziyasında, Yeni Kaledoniyada Fransa müstəmləkəçiliyinə qarşı aksiyalarda Azərbaycan bayraqlarının da dalğalanması bunun təzahürüdür. Bu arada qeyd edək ki, Milli Məclisdə "Fransız Polineziyasının dekolonizasiya hüququ - çağırışlar və perspektivlər" mövzusunda konfrans keçirilib. Qeyd edək ki, BMT Nizamnaməsinin 73-cü maddəsinə əsasən, Fransanın Okeaniyadakı dənizaşırı ərazilərindən olan Fransız Polineziyası 1946-cı ildə BMT-nin "Dekolonizasiya edilməli olan ərazilər" siyahısına daxil edilib. Lakin yerli əhalinin razılığı olmadan 1947-ci ildə Fransız Polineziyası həmin siyahıdan çıxarılıb. Fransız Polineziyasının müstəqillik uğrunda mübarizə aparan qüvvələrinin fəaliyyəti nəticəsində 2013-cü il mayın 17-də Polineziya yenidən BMT-nin "Dekolonizasiya edilməli olan ərazilər" siyahısına salınıb. Lakin Fransa bu qərara hələ də məhəl qoymur. Sonuncu sənədin qəbulu Fransız Polineziyasında Maohi Nui dövlətinin və "Tavini Huiraatira" partiyasının nümayəndələrinin apardığı əzmkar mübarizənin nəticəsidir. Lakin bu koloniyalar fransız əsarətindən hələlik tam azad olmayıb. Ekspertlər qeyd edir ki, beynəlxalq hüquqda dövlətlərin hərbi cinayətlərə, soyqırımı aktlarına və insanlığa qarşı cinayətlərə görə məsuliyyət nəzərdə tutulur. Lakin müstəmləkə və postkolonial dövrünün cinayətlərinə görə beynəlxalq hüquqda məsuliyyətə cəlb edilmək üçün yüksək məhkəmə həddini aşmaq lazımdır. Elə Fransa da uzun illər qeyri-insani rəftar nümayiş etdirərək, adalarda 200-ə yaxın nüvə sınağı keçirib və Maohi Nui xalqı bundan çox böyük əziyyət çəkib. Fransız Polineziyasından "Tavini Huiraatira" partiyasının baş katibi Viktor Maamaatuaiahutapu Fransanın BMT qətnamələrinə məhəl qoymadığını, nüvə sınaqlarını davam etdirmək istədiyini bildirib. Ölkəsinin təcrid olunduğunu bildirən Viktor Maamaatuaiahutapu xalqının səsini geniş ictimaiyyətə çatdırmaq üçün yaradılan imkana görə Azərbaycana təşəkkürünü ifadə edib. O, siyasi baxımdan gənc xalq olduqlarını və ədalətin bərpası üçün Azərbaycanın dəstəyinə ehtiyac duyduqlarını vurğulayıb. Viktor Maamaatuaiahutapu qeyd edib ki, apardıqları mübarizə xalqlarının mövcudluğu uğrunda savaşıdır: "Biz Fransadan, sadəcə, xalqımızın yaşamaq hüququnu tələb edirik, haqq səsimizi çatdırmağa çalışırıq. Bu gün Fransa hələ də bizi eşitmək, dinləmək istəmir, bizi təhdid, qorxu və təzyiq altında saxlayır. Halbuki, özü insan haqlarından, demokratiyadan danışır. Lakin biz artıq buna inanmırıq. Ona görə də biz buradayıq və inanırıq ki, ədalətə nail olmaq üçün dostların təcrübəsi və dəstəyi ilə Maohi Nui xalqı öz azadlıq mübarizəsini sonadək davam etdirəcək".
Onu da qeyd edək ki, qlobal dekolonizasiyanın əhəmiyyətini dünya miqyasında təsdiq edən BMT Baş Assambleyasının 14 dekabr 1960-cı il tarixli "Müstəmləkə ölkələri və xalqlarına müstəqilliyin verilməsi haqqında" Bəyannaməsi qəbul edilsə də, onun həyata keçirilməsi hələ də təmin edilməyib. Fransız Polineziyasında mövcud vəziyyət bunun bariz nümunəsidir. Fransız Polineziyasında keçirilən nüvə sınaqları nəticəsində 100 mindən çox insanın zərər gördüyünü deyən ekspertlər Fransa dövlətinin yalnız 2010-cu ildə nüvə sınaqlarının qurbanlarına kompensasiya üzrə komissiya yaratdığını və 2022-ci ilədək 454 sakinə kompensasiya verdiyini, onlardan yalnız 63 nəfərin polineziyalı olduğunu bildirir. Beynəlxalq sənədlərə və yerli xalqın azadlıq mübarizəsinə baxmayaraq, Fransa bu gün də Polineziyada öz müstəmləkəçilik siyasətini davam etdirir. Mühüm beynəlxalq sənədlərə və yerli xalqın azadlıq mübarizəsinə baxmayaraq, Fransa BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvlüyü statusundan da istifadə edərək, adalardakı kolonial maraqlarını inadkarlıqla davam etdirir. Fransanın Polineziyanı əlində saxlamaq üçün ciddi cəhdlər göstərməsi bu ölkənin müstəmləkəçi tarixindən, müxtəlif xalqların hüquqlarına laqeyd münasibətindən, həmçinin müstəmləkəsi altında olan ölkələrin sərvətləri hesabına varlanmaqda davam etmək niyyətindən qaynaqlanır. Lakin yerli əhalinin qətiyyəti və getdikcə artan dəstək Fransız Polineziyasının müstəqillik mübarizəsində uğur qazanacağına ümidləri artırır. Bu fonda Azərbaycana da ümidlər böyükdür. Azərbaycan isə özünün prinsipial mövqeyini ifadə edib. Ölkəmizin siyasəti ondan ibarətdir ki, dünyada beynəlxalq hüquq, ədalət prinsipləri öz yerini tapmalıdır. Fransa müstəmləkəçilik siyasətindən imtina etməli, bütün xalqlar azad şəkildə yaşamalı və öz fəaliyyətləri ilə bəşəriyyətə töhfə verməlidirlər. Fransa bu reallıqla barışmalıdır.
Samirə SƏFƏROVA
