çərşənbə axşamı günü, 15 iyul 2025
     

Söz və fikir azadlığı cəmiyyətimizin atributuna çevrildi - ölkənin demokratik tərəqqi yolu...

Image

Hər kəsin doğulduğu andan müəyyən hüquq və azadlıqları vardır, bunlar təbii və ya əsas olaraq qəbul edilir. Azadlıq insanın sahib olduğu ən dəyərli şeydir. Fəaliyyət azadlığına malik olan insan kim olduğunu və bu dünyada yerinin harada olduğunu anlaya bilər.

Azadlıq daxili prinsipləri, idealları və ideyaları ifadə etmək istəyini yerinə yetirməyə imkan verir. Azadlıq anlayışı cəmiyyətin bütün sahələrində mövcuddur. Məsələn, insan və vətəndaş azadlığı, şəxsi, iqtisadi, siyasi, sosial azadlıq buna misal olaraq göstərilə bilər. 

Söz azadlığı ədalətli vətəndaş cəmiyyəti qurmaq üçün ən mühüm vasitədir 

Dünyada hər şey kimi, azadlıqların və hüquqların da qanunla təmin edilmiş müdafiəyə ehtiyacı var. Hüquq insan azadlığının ölçüsünü ifadə edən, dövlət tərəfindən qəbul edilən və ya sanksiyalaşdırılan, pozuntulardan qorunan ümumi məcburi formal müəyyən edilmiş normalar sistemidir. Azərbaycan Konstitusiyası da bu fonda anadan olduğu andan ona məxsus olan insan hüquq və azadlıqlarına təminat verir. Eyni zamanda, burada qeyd olunur ki, hüquq və azadlıqların qəbulu, onlara riayət edilməsi və qorunması dövlətin vəzifəsidir. Lakin bizim hüquq və azadlıqlarımız təkcə milli hüquqi sahədə deyil, həm də beynəlxalq müstəvidə, məsələn, 1948-ci il Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsində öz əksini tapıb.

Çox vaxt konkret insan hüquq və ya azadlığının sosial həyatın hansı sahəsinə aid olduğunu dəqiq müəyyən edə bilmirik, çünki bəzi azadlıqlar və hüquqlar əlaqəli sahələrin kəsişməsində yerləşir. Bu kəsişən sahə daha çox söz azadlığı və məlumat hüququnu əhatə edir. Qeyd olunan azadlıq və hüququ daha ətraflı nəzərdən keçirək. Yeni informasiya erası ərəfəsində informasiya hüququ hüquq və azadlıqlar sistemində getdikcə əhəmiyyətli rol oynayır. Bütün həyat fəaliyyətimiz bilik üzərində qurulur və ona əsaslanaraq, uyğun davranış növünü seçirik. Nə qədər çox məlumatımız olsa, bir o qədər çox imkanlar və inkişaf yolları müşahidə edə bilərik. Bəs, müəyyən bir vəziyyətdə nə etmək, məhdud resurslardan ən yaxşı şəkildə necə istifadə etmək olar? Bu məsələlərin həlli əvvəllər əldə edilmiş və təhlil edilmiş informasiya səviyyəsindən yaranacaq. Nəticə etibarı ilə, informasiya insan üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir, çünki onsuz o, qarşısında duran problem və vəzifələrin həlli, hüququnu həyata keçirmək və azadlıqdan istifadə etmək üçün bir çox yollardan yeganə düzgün olanı seçə və tam fəaliyyət göstərə bilməyəcək. Söz azadlığınızdan istifadə etmək fəal şəkildə hərəkətə çağıran, motivasiya ilə kütlələrə təsir edən şəxslər, təşkilatlar və birliklər üçün faydalıdır. Parlaq şüarlar, vədlər, gözəl natiqlik - bütün bunlar təmsil etdikləri sosial qrupların maraqları və hüquqları uğrunda mübarizə aparan vətəndaş cəmiyyəti institutlarının silahıdır. Vətəndaş cəmiyyətinin strukturuna öz daxili həyatını müstəqil şəkildə tənzimləyən müxtəlif qeyri-dövlət institutları, məsələn, peşəkar və korporativ birliklər, siyasi partiyalar daxildir. Vətəndaş cəmiyyəti qurarkən nəzərə almaq lazımdır ki, bəzən bu, cəmiyyətin sosial təşkilinin əldə edilmiş səviyyəsi kimi başa düşülür ki, burada insanın bir fərd kimi hüquq və azadlıqları, dövlətə münasibətdə şəxsi maraqları təmin edilir. Müasir Azərbaycanda hüquq və azadlıqlar beynəlxalq hüququn hamı tərəfindən tanınmış prinsip və normalarına uyğun olaraq tam şəkildə tanınır və təmin edilir. Eyni zamanda 1948-ci il BMT-nin Ümumdünya İnsan Hüquqları Bəyannaməsinin 19-cu maddəsində təsbit olunmuş norma və prinsiplər də gözlənilir. Burada qeyd olunur: "Hər kəsin fikir və ifadə azadlığı hüququ vardır; bu hüquqa heç bir müdaxilə olmadan öz fikirlərinə sahib olmaq azadlığı, dövlət sərhədindən asılı olmayaraq istənilən KİV vasitəsilə məlumat və ideyaları axtarmaq, almaq və yaymaq azadlığı daxildir". Beləliklə, söz azadlığı həqiqəti əks etdirən məlumatı müəyyən edərək və əldə etmək yolu ilə ədalətli vətəndaş cəmiyyəti qurmaq üçün ən mühüm vasitədir. 

Məlumat azadlığının təmin olunmasında, plüralizmin inkişaf etdirilməsində vətəndaş fəallığı vacibdir 

Bütün dünyada  dövlət strukturları ölkədə baş verən faktların, hadisələrin dərcinə müəyyən formada nəzarət edir. Əgər bu, onların siyasətinə ziddirsə, o zaman onların "təvazökarlığının" dərəcəsindən asılı olaraq mediaya təzyiq etmək ehtimalı yüksəkdir. Bu cür təsirin məqsədi dövlətin planlaşdırdığı proqramların vaxtından əvvəl tənqid edilməsi ilə icrasının pozulmasının qarşısını almaqdır. 

Bu, heç də dövlətin hər hansı məlumatın açıqlanmasına qadağalar tətbiq etməsi demək deyil. Bununla belə, reallığa fikir verməmək mümkün deyil. Bütün məlumat vətəndaşlara çatmır, çox vaxt onun yalnız fraqmentləri açılır, bu da bəzən   mahiyyəti gizlətməyə imkan verir. Bu, vətəndaşların məlumat almaq hüququnun gizli şəkildə pozulması hesab oluna bilərmi? Bu suala cavab verməzdənöncə qeyd edək ki, dövlətyönlü mediada məlumatların süzülməsindən xilas ola bilməzsiniz, bu, hər bir dövlət qurumuna xasdır. Alternativ məlumat əldə etmək üçün başqa imkanları axtarmaq qalır. Məsələn, siz xarici mediaya müraciət edə və onların məlumatlarını bəzi milli resurslardan yayılan məlumatlarla müqayisə edə bilərsiniz. Bütün yuxarıda deyilənlərdən belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, siz məlumat almaq hüququnuzla bağlı passiv mövqe tuta bilməzsiniz, diqqətli və aktiv olmaq və heç bir fakta göz yummağa imkan verməmək vacibdir. Tarix həmişə qaliblər tərəfindən yazılır. Ona görə də biz təmin etməliyik ki, dövlət "informasiya arenasında" qalib gəlməsin. Əslində, Azərbaycan dpvləti dı məhz belə cəmiyyətin qurulmasında maraqlıdır. Elə dövlətin yaratdığı şərait fonunda vətəndaş cəmiyyətinin fəal üzvləri medianın müstəqilliyi, tam və etibarlı məlumat almaq hüququnun qorunması üçün səylə mübarizə aparmalıdırlar. Digər məlumat mənbələrindən danışarkən qlobal interneti, xüsusən də bu resurs vasitəsilə sosial şəbəkələrə, məşhur insanların bloqlarına və "canlı jurnallara" daxil olmaq imkanını qeyd etmək lazımdır. Bu mənbələrə müraciət etməklə hər zövqə uyğun istənilən məlumatı əldə edə bilərik. Bloqqerlər və aktiv internet istifadəçiləri öz səhifələrinə mümkün qədər çox oxucu cəlb etmək üçün əllərində olan bütün nitq formalarında fikir və hisslərini ifadə edən böyük sözlərdən istifadə etməkdən çəkinmirlər. Belə bir fikir yarana bilər ki, bu, Konstitusiyanın bəyan etdiyi və demokratik cəmiyyətin əsasını təşkil edən söz azadlığıdır. Bəs gəlin düşünək, hər hansı bir məsələ ilə bağlı, hətta hazırda ən aktual olan fikir və ideyaları ictimai sahədə saxlamaq və nümayiş etdirmək təhlükəsizdirmi? Hər kəs bloqqerin səhifəsinə daxil ola bilər. Qonaq qeyri-adekvat xarakter və ya formalaşmamış, asanlıqla təklif olunan şəxsiyyət və ya uşaq olduqda təhlükəli vəziyyət yarana bilər. Bəlkə interaktiv reallıqdan kənarda baş verənlər haqqında düşüncələrin, hisslərin, emosiyaların və təcrübələrin İnternetdə yerləşdirilməsini məhdudlaşdırmaq mexanizmi haqqında düşünməyə dəyər? Axı İnternetdə konstitusiya quruluşunun əsaslarını dəyişdirməyə, ölkənin bütövlüyünü pozmağa, dövlətin təhlükəsizliyinə xələl gətirməyə, sosial, irqi, milli və ya dini ədavəti qızışdırmağa çağıran bir cəmiyyətlə qarşılaşa bilərsiniz. Bu və ya digər bloqun, internet saytının və sairn dərc üçün yararlı olub-olmamasına kim qərar verəcək? Kriteriyaları kim hazırlayacaq? Konstitusion söz azadlığının icazəsiz pozulması olacaqmı? Əgər siz səhvlər və uğursuzluqlar olmadan işləyə biləcək güclü, effektiv aparat hazırlayırsanız, o zaman söz azadlığının pozulması mütləq olmayacaq, çünki yalnız qanunla qadağan olunmuş məlumatları yayan internet resursları bloklanacaq. Qanuna əməl olunmayan digər mənbələrin hər hansı başqa səbəbdən bağlanması dövlətə sərfəli deyil. Bu mənada prosesə bütün cəmiyyət diqqət etməli, çatəşmazlıqlara qarşı fəal mübarizə aparmalıdır.

Samirə SƏFƏROVA
Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyilə çap olunur.




DİGƏR XƏBƏRLƏR

VİDEO

Dünyada xaos böyüyür, Azərbaycana təhlükə də artır... - VİDEO

Tramp İranla müharibədən niyə qorxur... - VİDEO

Aydın Quliyev Putinin köməkçisinin cavabını sərrast verdi... - VİDEO

Əməkdar mədəniyyət işçisi Musa Nəbioğlu Aydın Quliyevi təbrik etdi

Azərbaycanın tərəvəzində həqiqətən xəstəlik tapılır, ya Rusiyada məsələ siyasiləşdirilir...

Mətbuat Şurası Aydın Quliyevi 65 illik yubileyi münasibətilə təbrik etdi - FOTO

SON XƏBƏRLƏR

15.07.2025 / 17:35
Ukraynanın baş naziri istefa verdi

15.07.2025 / 17:27
Vətəndaşların şəxsi məlumatlarını xarici kiberbunkerlərə ötürən şəxs ifşa edildi - 300 min manatlıq ziyan...

15.07.2025 / 17:15
Trampdan Zelenskiyə Putini şoka salan təlimat - Moskva və Peterburqu vurun…

15.07.2025 / 17:01
Şamaxıdan mesaj - Media dinin siyasiləşdirilməsinə qarşı dayanan böyük qüvvədir...

15.07.2025 / 16:50
Ersin Tatar Kipr danışıqlarında Lefkoşanın şərtlərini açıqladı - heç bir federal quruluşundan söhbət gedə bilməz

15.07.2025 / 16:34
Şamaxıda “Müasir informasiya məkanı və dini etiqad azadlığı” mövzusunda konfrans başlayıb

15.07.2025 / 16:05
"Vaqif Poeziya Günləri" Qazaxda başladı

15.07.2025 / 16:03
BDU İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzi ilə əməkdaşlıq haqqında anlaşma memorandumu imzalayıb

15.07.2025 / 15:54
Slovakiya Azərbaycanda fəxri konsulluq açır...

15.07.2025 / 15:22
ABŞ Rusiyaya qarşı 10 milyardlıq planı işə saldı - Ukraynaya Rusiyanın dərinliklərini vura biləcək raketlər də veriləcək…

15.07.2025 / 14:39
"Ağdamda 8 yaşayış məhəlləsi, 1 qəsəbə, 23 kənd lahiyələndirilir" - Prezidentin xüsusi nümayəndəsi

15.07.2025 / 14:30
"Azərbaycan ilə Türkiyənin birgə layihələri regionun yeni geosiyasi mənzərəsini formalaşdırıb" - Samir Şərifov

15.07.2025 / 14:18
Tramp ATACMS raketləri ilə Rusiyaya zərbə endirməyə icazə verə bilər...

15.07.2025 / 14:02
Evdən 30 min dollar və 12 min manat oğurlayan qadın tutuldu...

15.07.2025 / 13:47
Laçından Ağcabədiyə 120 kq yararsız mal əti aparan şəxs yolda yaxalandı...

15.07.2025 / 13:34
"Azərbaycan ilə Türkiyənin qanunvericilik aktlarını bir-birinə uyğunlaşdırmağa çalışırıq" - Əhliman Əmiraslanov

15.07.2025 / 13:19
"Xain çevrilişə cəhd zamanı can Azərbaycanın ölkəmizə güclü dəstəyini xatırlayırıq" - Türkiyə səfiri

15.07.2025 / 13:10
Дмитрий Киселев! Совет Прессы Азербайджана в отличии от вас, никогда не врёт - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

15.07.2025 / 12:53
Azərbaycandan qardaş Türkiyəyə 15 iyul mesajı - "dərin ehtiram və minnətdarlıqla anırıq”

15.07.2025 / 12:38
Baku Network Parisdə ilk dəfə olaraq erməni təcavüzü nəticəsində həlak olmuş azərbaycanlı jurnalistlərlə bağlı məsələ qaldırıb

15.07.2025 / 12:32
III MDB Oyunlarına 8 ölkədən 1846 idmançı qatılacaq

15.07.2025 / 12:20
"Bu gün Azərbaycanla Türkiyə gələcəyə doğru çiyin-çiyinə irəliləyir" - İlham Əliyev

15.07.2025 / 12:13
Slovakiya Azərbaycanda fəxri konsulluq açacaq

15.07.2025 / 12:10
"Bu layihələrin dünyada analoqu yoxdur" - Prezidentin xüsusi nümayəndəsi

15.07.2025 / 12:05
"Barselona" bu futbolçu üçün "pivəçilər"ə elçi düşdü...

15.07.2025 / 12:00
Hollivud ulduzunun bu fotosu 21 min dollara satıldı...

15.07.2025 / 11:51
2025-ci ilin ilk 6 ayı ərzində 44 milyondan çox tibbi xidmət göstərilib

15.07.2025 / 11:44
Xameneinin müşaviri yenə Azərbaycan əleyhinə danışdı - bu dəfə pakistanlı nazirlə görüşündə...

15.07.2025 / 11:40
Harmancı yenə xəbərdarlıq edir - COVID-19 davam edir

15.07.2025 / 11:35
6 min 300 ədəd çətənə kolu məhv edilib - polis

15.07.2025 / 11:11
Bu gündən tələbələrin köçürülməsi prosesinə başlanılıb

15.07.2025 / 11:03
ABŞ-ın Zəngəzurla bağlı mövqeyi çox təhlükəlidir - CANLI

15.07.2025 / 09:15
Samuxda zəlzələ olub - TƏCİLİ

15.07.2025 / 08:36
Azərbaycanda turistlər hotellərdən imtina edir - kirayə kənd evlərinə kütləvi axın başlayıb...

14.07.2025 / 23:48
Tramp Putini sərt tənqid etdi - Onu qatil adlandırmaq istəmirəm, amma o…

14.07.2025 / 23:40
Tramp Putinə 50 gün vaxt verdi - Ukrayna ilə bağlı razılaşma olmasa...

14.07.2025 / 21:32
Ermənilərin azərbaycanlıları əsir götürərkən işgəncə vermələrini əks etdirən videokadrlar məhkəmədə nümayiş etdirildi - FOTO

14.07.2025 / 21:19
Kilsə Paşinyana əks-hücuma keçdi - "katolikosa hücum Allaha hücumdur"...

14.07.2025 / 21:05
Bir neçə ərəb biznesmenə görə tariximizdən üz döndərməliyik? - Babək ərəblərlə vuruşub, ancaq tarix tarixdir...

14.07.2025 / 20:50
Əbu-Dabidə Əliyev-Paşinyan görüşünün ardınca Gorus görüşü başlayıb...

14.07.2025 / 20:35
Azərbaycanın "yaratdığı" Yeni Kaledoniya Dövləti müstəqil xarici siyasət aparacaq... Konstitusiyada ayrıca maddə...

14.07.2025 / 20:21
Azərbaycan qazının Suriyaya nəqlinin bir neçə marşrutu gözdən keçirilir...

14.07.2025 / 20:07
Supermarketlərimiz yerli bostan məhsullarına bağlıdır - Çindən qarpız idxalı 300 dəfə artır...

14.07.2025 / 19:53
Avropa Bakıdan əlavə 14 milyard kub qaz istəyir - ancaq problem var...

14.07.2025 / 19:40
İki dövlətli həll prosesində yeni ADDIMLAR: Nyu-Yorkda sərt mesajlar veriləcək

14.07.2025 / 19:37
Azərbaycan Yeni Kaledoniyanı dövlət kimi tanıyan ilk ölkə olacaq...

14.07.2025 / 19:25
Əməkdar mədəniyyət işçisi Musa Nəbioğlu Aydın Quliyevi təbrik etdi

14.07.2025 / 19:12
Mətbuatın 150 illiyi həm dövlətçilik, həm də ictimai hadisədir...

14.07.2025 / 18:57
ABŞ Zəngəzur dəhlizinə nəzarəti öz üzərinə götürməyi təklif etdi - səfir rəsmən təsdiqlədi...

14.07.2025 / 18:44
Rusiya pomidor ticarətindən Azərbaycana 1,2 milyard dollar ziyan vuracaq?..

14.07.2025 / 18:41
“Başlıbel: yaranışdan işğaladək” kitabının təqdimatı keçirilib

14.07.2025 / 18:30
Müxalifətə münasibətdə Fransa ilə Rusiya eyni ölkələrdir - qətllər, təqiblər...

14.07.2025 / 18:16
Azərbaycanın tərəvəzində həqiqətən xəstəlik tapılır, ya Rusiyada məsələ siyasiləşdirilir...

14.07.2025 / 18:02
Bakıda qapalı Suriya-İsrail danışıqlarında hər tərəfdən bir nəfər iştirak etdi... Çox ilginc...

14.07.2025 / 17:48
Putindən İrana gizli “nüvə mesajı” - Rusiyanın məqsədi nədir...

14.07.2025 / 17:35
40 nəfər bağça direktoru niyə “vuruldu”?..

14.07.2025 / 17:22
Suraxanıda oğurluq edənlər saxlandı...

14.07.2025 / 17:14
Mətbuat Şurası Aydın Quliyevi 65 illik yubileyi münasibətilə təbrik etdi - FOTO

14.07.2025 / 17:02
Mətbuat Şurası “Sputnik Azərbaycan”la bağlı durumu müzakirə etdi - Kartavıxın və Belousovun həbslərinin jurnalist fəaliyyətləri ilə heç bir əlaqəsi yoxdur...

14.07.2025 / 16:46
Zelenski təsdiqlədi - Ukraynanın yeni baş naziri o olacaq...

14.07.2025 / 16:31
İstilik təchizatı haqqında Qanun təsdiqləndi

14.07.2025 / 16:29
Azərbaycanda Axar-Baxar və İlisu milli parkları yaradılır - SƏRƏNCAM

14.07.2025 / 16:28
Trend-in informasiya dəstəyi ilə UNESCO-da İçərişəhərin Dünya İrs Siyahısına daxil edilməsinin 25 illiyi qeyd edilib – Sahil Kərimli

14.07.2025 / 16:23
Putinin müdafiə naziri ilə bağlı şok xəbər - sevgilisini 100 milyonluq nəhəng hərbi təyyarə ilə gözəllik salonuna apardı…

14.07.2025 / 16:10
Vətən sevgisinin ən uca zirvəsi...

14.07.2025 / 15:57
Görkəmli filosof Ziyəddin Göyüşov haqqında düşünçələrim...

14.07.2025 / 15:56
BMU-da “Yay məktəbi”ndə tədris aparan koreyalı müəllimlərlə görüş olub

14.07.2025 / 15:56
Trampdan Rusiyaya qarşı sərt qərar - Ukraynaya Moskvanı vura biləcək raketlər göndərilir…

14.07.2025 / 15:25
"Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin ən tez zamanda imzalanacağına ümid edirik" - Ursula fon der Lyayen

14.07.2025 / 14:48
Müstəqil və qüdrətli Azərbaycan dövlətinin təməlinin qoyulduğu tarix

14.07.2025 / 14:44
2024-də ali məktəblərə qəbulda ən aşağı və ən yüksək nəticə göstərən rayonlar - Şahbuz, İsmayıllı və Naftalan...

14.07.2025 / 14:30
Xocalının Təzəbinə kəndinə ilk köç - 28 ailə...

14.07.2025 / 14:23
Bakıda evlərdən 11 min manata yaxın pul oğurlandı - saxlananlar var...

14.07.2025 / 14:17
"Gitara ifaçısı olduğumu biləndən sonra dırnaqlarımı çıxardılar, barmaqlarımı sındırdılar" - Xocalı soyqırımı zamanı həyat yoldaşı öldürülmüş, özü girov götürülmüş zərərçəkən

14.07.2025 / 13:52
DİM sədri 5 il ərzində bəzi ixtisasların ləğv olunacağını açıqladı...

14.07.2025 / 13:47
Külli miqdarda narkotiki ölkə ərazisinə keçirməyə cəhd edən şəxs sərhəddə saxlandı...

14.07.2025 / 13:33
Ali məktəblər subbakalavrların qəbulundan imtina edir - səbəbini Məleykə Abbaszadə açıqladı

14.07.2025 / 13:19
"Ali təhsil müəssisələri attestatla qəbul imkanına etiraz ediblər" - DİM rəhbəri

14.07.2025 / 13:16
Putinin Ermənistan planı - Paşinyanın qarşısına Karapetyanı çıxarır

14.07.2025 / 13:07
Кто победит в этой схватке - Азербайджан или Россия? - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

14.07.2025 / 12:57
"Proseslərə özümün belə müdaxilə etməyim qeyri-mümkündür" - Məleykə Abbaszadə

Mətbuatın 150 illiyi həm dövlətçilik, həm də ictimai hadisədir...

XƏBƏR ARXİVİ