Şənbə günü, 12 iyul 2025
     

Rusiya-Çin faktoru Qərbə qarşı yeni güc mərkəzinə çevrilir - çoxqütblü dünyaya keçid sürətlənir...

Image

Rusiya liderinin Çinə səfəri və buna Qərbdə reaksiyalar olduqca maraqlı mənzərəni üzə çıxarır. Indi Qərb mediasında belə fikrə rast gəlmək olar ki, Çin rəhbəri Si Cinpin Pekinin Tiananmen meydanında Rusiya prezidenti Vladimir Putini salamlayanda bu, rəsmi mərasim deyildi. 

O, daha çox iki gücün beynəlxalq aləmdə  və iqtisadi sahədə fəaliyyətlərini əlaqələndirmək niyyətinin göstəricisi kimi çıxış edib. Amma bundan belə nəticə çıxmır ki, iki ölkə arasında heç bir fikir ayrılığı yoxdur. Məsələn, Ukrayna ilə bağlı Rusiya və Çinin mövqeləri tam üst-üstə düşmür. Eyni zamanda, hər iki lider yalnız bir-birini dəstəkləməklə ölkələrinin təhlükəsizliyini təmin edə biləcəklərinin fərqindədir. Qərbin təzyiqləri isə onları daha sıx birləşməyə sövq edir.

Putinin səfəri zamanı bəyan etdiyi kimi, Rusiya-Çin tərəfdaşlığı üçüncü ölkələrə qarşı yönəlməyib. Eyni zamanda o, daim inkişaf edir, təkmilləşir, yeni formatlar və istiqamətlər vasitəsilə şaxələnir. Onun normativ-hüquqi bazası genişlənir. Bununla bağlı ABŞ-ın CNBC telekanalı qeyd edir ki, iki liderin çıxışlarında bu cür ifadələr, eləcə də danışıqlar nəticəsində qəbul edilən sənədlər Qərbi gərginləşdirir. Çin və Rusiya müttəfiq olmasalar da, onların münasibətləri rahatlıq nikahı deyil, çoxqatlı və nüanslarla doludur. Bu nüanslardan biri də Ukrayna münaqişəsidir. Bu mövzuda danışan Putin çox lakonik çıxış edib: "Çinli dostlarımıza və həmkarlarımıza bu problemin həlli üçün irəli sürdükləri təşəbbüslərə görə minnətdarıq". Rusiya Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutunun baş elmi işçisi Andrey Ostrovski bu xüsusda vəziyyəti belə izah edib: "Çinin mövqeyi dəyişməyib. O, 12 bəndlik planı irəli sürəndə əsas məsələ sülh danışıqları idi. Rusiya etiraz etmir. Lakin Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski Putinlə sülh danışıqlarını qəti şəkildə qadağan edib. Çin bu məsələdə ehtiyatlıdır. O, Qərbin təzyiqi altında Rusiya Federasiyasını qınamaqdan imtina etdi, lakin İsveçrənin toplayacağı Ukrayna sammitində iştirak etmək üçün qapını açıq qoyur". Vaşinqtonda beyin mərkəzinin Avropa proqramının direktoru Sem Qrin deyir ki, Rusiya-Çin münasibətlərinin möhkəmlənməsi qaçılmazdır. Üstəlik, Qərb hökumətlərinin qərarları yalnız Moskva və Pekini arxa-arxaya dayanmağa sövq edir: "Nə Putin, nə də Si bir-birinin dəstəyi olmadan öz ölkələrində və dünya səhnəsində istədiklərinə nail ola bilməzlər. Digər tərəfdən, iki güc arasında münasibətlər simmetrik deyil. Çin özünü Rusiyadan qat-qat çevik apara bilər. Bununla belə, Çin və Rusiya arasındakı münasibətləri qeyri-bərabər tərəfdaşlıq kimi səciyyələndirmək düzgün deyil". Londondakı Kinq Kollecinin eksperti Nataşa Kart da bunu təxminən eyni mənada ifadə edir: "Belə görünə bilər ki, Rusiya-Çin münasibətlərinin yeganə əsası Qərbə qarşı düşmənçilikdir. Amma Moskva ilə Pekini yaxınlaşdıran başqa komponentlər də var. Rusiya Çinlə ticarətdən, xüsusilə enerji sahəsində qazanc əldə edir. Mərkəzi Asiyada təhlükəsizliyin və sabitliyin təmin edilməsində Rusiya ilə əməkdaşlıqdan Çin də faydalanır. Rusiyanın döyüş təcrübəsini və Rusiyanın hərbi texnologiyalara yiyələnmə uğurunu öyrənmək Çin üçün də faydalıdır. Biz Qərbdə Çin-Rusiya münasibətlərinin gücünü düzgün qiymətləndirmirdik". 

Rusiya Ali İqtisadiyyat Məktəbinin Şərqşünaslıq Məktəbinin rəhbəri Andrey Karneyev məsələyə daha maraqlı prizmadan yanaşır: "Düşünməyə dəyər: niyə Çinlə strateji tərəfdaşlıq təxminən 30 ildir uğurla inkişaf edir? Sovetlər birliyi olanda isə 10 ildən az vaxt keçdi və SSRİ ilə Çin vuruşdular. Səbəb nə idi? O zaman ideologiya ön planda idi ki, biz bütün məsələlərdə vahid fikrə malik olmalıyıq. İndi də hər bir tərəf milli və dövlət maraqlarına üstünlük verir. Yəni biz bütün ideologiyaları tabe etmirik, amma deyirik: bəzi yerlərdə çox oxşar mövqelərimiz var, bəzi yerlərdə fərqli maraqlarımız var. Məsələn, Rusiya karbohidrogenləri ixrac edir, Çin isə idxal edir. Rusiya qiymətin yüksək olmasını, Çin isə aşağı olmasını istəyir. Bu yaxşıdır. Amma qazla bağlı, yəqin ki, "Sibir Gücü"nün ikinci qolunda da heç bir irəliləyiş olmayacaq. Münasibətlər tərəfdaşlar arasında olduğu kimi mübahisəsiz deyil". Bununla belə, o bildirib ki, iqtisadi vəziyyət Rusiya üçün çox da əlverişli deyil. Məsələ ondadır ki, Çin ikinci dərəcəli sanksiyalardan yayınmaq istəyir. Və buna görə də, Çin Rusiyaya ikili təyinatlı material və avadanlıq tədarükünü davam etdirsə də, aparıcı Çin bankları ilə rubl və yuanla birbaşa ödənişlər həyata keçirilmir: "Biz üçüncü ölkələrdə bəzi kiçik banklar və ya vasitəçilər axtarmalıyıq". Onu da qeyd edək ki, 2024-cü ildə Rusiya BRICS ölkələrinə sədrlik estafetini götürüb. Bu da iki ölkə üçün mühüm platforma hesab olunur. Braziliya, Rusiya, Hindistan, Cənubi Afrika Respublikası və Çinin daxil olduğu bu qurum mühüm güc mənbəyi hesab olunur. BRICS hazırda Yer kürəsinin üçdə birindən çoxunu (36%), dünya əhalisinin 45%-ni (3,6 milyard nəfər), ümumi neft hasilatının 40%-dən çoxunu və dünya mal ixracının təxminən dörddə birini təşkil edir. Bu assosiasiyanın mövcud olduğu nisbətən qısa müddət ərzində BRICS ölkələrinin ÜDM-i  artıq G7 ölkələrinin payını üstələyib. Qlobal iqtisadiyyatda BRICS və G7-nin payları arasındakı fərqin daha da genişlənəcəyi proqnozlaşdırılır. BRICS çərçivəsində əməkdaşlıq bir çox istiqamətlərdə davam edir. Milli valyutalarda hesablaşmalara və kreditləşməyə tam keçid və bunun məntiqi nəticəsi olaraq, vahid dövlətlərüstü valyutanın yaradılması planları müzakirə edilir. Bu da BRICS ölkələrinin təsir gücünün artmasına xidmət edir. 

Ramil QULİYEV



VİDEO

SON XƏBƏRLƏR

12.07.2025 / 01:05
Azərbaycandan tarixi uğur - 40 gündə 6 seçkidə qalib gəldik...

11.07.2025 / 21:43
Erməni işğalı zamanı əsirlikdə və girovluqda saxlanılmış şəxslər ifadə verdi – MƏHKƏMƏ+ FOTO

11.07.2025 / 21:30
Rusiya XİN Azərbaycanda rus dilinin vəziyyətini(?) araşdırır...

11.07.2025 / 21:15
Antiterrordan Əbu-Dabiyədək - Əliyevin təşəbbüsləri aparıcıdır...

11.07.2025 / 21:01
Priqojin 2 azərbaycanlını “Vaqner”ə hansı ölkənin həbsxanasında cəlb edib?..

11.07.2025 / 20:46
Bakı-İrəvan sazişi bu ilin sonunda imzalana bilər...

11.07.2025 / 20:31
Zəngəzur dəhlizi açılır - Əbu-Dabi çox şeyi dəyişdi...

11.07.2025 / 20:16
Əliyev-Paşinyan görüşünə Rusiyadan ikibaşlı rəylər gəlir...

11.07.2025 / 20:02
Dövlətdən böyük vəsait ayrılır, ipəkçilik yenə də çökür...

11.07.2025 / 19:47
Azərbaycanın və Türkiyənin qəvi düşməninin axırına Ermənistan özü çıxır…

11.07.2025 / 19:30
Professor Məhərrəm Qasımlı Aydın Quliyevi yubileyi münasibətilə təbrik etdi

11.07.2025 / 19:17
Birləşmiş Kreml-İrəvan qüvvələri başladı - “Əbu-Dabi görüşünü ABŞ təşkil edib”...

11.07.2025 / 19:05
Sabir Zeynalov Açıq Çelenc Turnirində gümüş medal qazanıb

11.07.2025 / 19:03
Üç nəfər xaricində PKK terror təşkilatı bağışlandı - Murat Karayılan, Cəmil Bayık və...

11.07.2025 / 18:57
İranın diplomatik ikiüzlülüyü

11.07.2025 / 18:47
Hökumət mollası türk dilini "cəhənnəm dili" adlandırdı...

11.07.2025 / 18:42
Bahar Muradova Balakən rayonunda vətəndaşları qəbul edib

11.07.2025 / 18:33
Qərbi Azərbaycan məsələsi beynəlxalq sənədlərdə insan haqları kimi qəbul olundu...

11.07.2025 / 18:23
İqtisadi Şuranın iclası keçirildi - 2026-cı il büdcə layihəsinə dair müzakirə aparıldı

11.07.2025 / 18:19
Təhsil Nazirliyi “qanunsuz” azad edir, məhkəmələr bərpa edir...

11.07.2025 / 18:06
Əliyev-Paşinyan razılaşmasının ardınca Rusiya hərəkətə keçdi...

11.07.2025 / 17:52
Vətəndaş Cəmiyyəti Təşkilatlarının BMT-də rolu – BAMF-dan növbəti təlim

11.07.2025 / 17:47
Azərbaycandan Almaniyaya daha çox pul axmağa başlayıb - əvvəl tərsinə idi, nə olub?

11.07.2025 / 17:44
TƏBİB-in tabeli tibb müəssisələrinin fəaliyyətinə dair növbəti geniştərkibli müşavirə keçirilib

11.07.2025 / 17:25
Tramp Ukraynaya göndərəcəyi silahların pulunu NATO-dan alacaq - Biz silahları onlara verəcəyik, onlar da Ukraynaya...

11.07.2025 / 17:12
Sabunçuda əməliyyat - Emin Səmədov 10 kq narkotiklə tutuldu...

11.07.2025 / 16:59
Dünya Çərkəz Birliyi çərkəz xalqının geridönüş haqqının tanınmasını tələb edir

11.07.2025 / 16:40
PKK-nın tərksilah edilməsilə bağlı ilk addım Süleymaniyyədə atıldı - Rəsmi Ankaradan ilk reaksiya...

11.07.2025 / 16:37
FHN-in əməkdaşı Beynəlxalq Mülki Müdafiə Təşkilatının Baş katibi seçildi

11.07.2025 / 16:28
Beynəlxalq səyyahlar Laçında... - YENİLƏNDİ

11.07.2025 / 15:57
Ürəyi Vətənlə döyünən qəhrəman Elnur...

11.07.2025 / 15:30
bp-nin Azərbaycan milli mətbuatının 150 illiyinə töhfəsi...

11.07.2025 / 15:29
Dəniz kənarında ekoloji çirklənməyə yol verən şəxslərə qarşı polis nəzarəti daha da gücləndirilib

11.07.2025 / 15:14
"Yaşyarımlıq oğlum başından qəlpə xəsarəti aldı" - Xocalı soyqırımı zamanı körpə övladları ilə girov götürülmüş qadın

11.07.2025 / 15:10
Bakıda “Gələcəyin mediası: “Əkinçi”nin izi ilə” mövzusunda Forum keçirilib - FOTO

11.07.2025 / 14:51
Azərbaycanın daha iki abidəsi UNESCO-nun Dünya İrsinin İlkin Siyahısına daxil edildi

11.07.2025 / 14:26
16 milyon manata yaxın borcu olan şirkətin əmlakı satışa çıxarıldı

11.07.2025 / 14:12
Ağdamda tikinti aparılan ərazidə insan sümüyü aşkarlandı

11.07.2025 / 13:55
Türk Rivierasında heyranedici mənzərələrlə dolu unudulmaz səyahət

11.07.2025 / 13:47
Paşinyan İrəvanı revanşistlərdən “təmizləyir”..

11.07.2025 / 13:24
“Konstitusiya və Suverenlik İli” çərçivəsində BDU-nun 2 tələbəsinə Ombudsmanın xüsusi təqaüdü veriləcək

11.07.2025 / 13:21
Prezident İlham Əliyev Gürcüstanın iqtisadiyyat və davamlı inkişaf nazirini qəbul edib

11.07.2025 / 13:19
BDU-da “Birincilik” təqaüdü təsis edildi

11.07.2025 / 13:12
Страшный сон профессора Хачикяна - ПРЯМАЯ ТРАНСЛЯЦИЯ

11.07.2025 / 13:11
Almaniyada yaşayan ixtiraçı həmyerlimiz "Bakı Xəbər"ə müraciət etdi

11.07.2025 / 13:09
“Sənət və duyğu harmoniyasının təbliği” layihəsi uşaqların psixoloji rifahına töhfə verir

11.07.2025 / 12:53
"Medianın işində ciddi keyfiyyət dəyişikliyi özünü göstərməkdədir" - Əhməd İsmayılov

11.07.2025 / 12:35
Rusiya Ukrayna müharibəsilə bağlı ABŞ-a yeni təkliflər verdi - Lavrovla görüşən Rubio detalları açıqlamadı...

11.07.2025 / 12:07
"Milli mətbuatımızın hazırkı estafetini yeni gənc nəsil qəbul etməlidir" - Əhməd İsmayılov

11.07.2025 / 11:55
“Respublika” qəzeti və “Xalq qəzeti” redaksiyaları birləşdirildi

11.07.2025 / 11:50
“Şübhəli əməliyyatların monitorinqi” informasiya sistemi yaradıldı - FƏRMAN

11.07.2025 / 11:42
Prezident bələdiyyələrin vahid informasiya sisteminin yaradılmasını təsdiqlədi

11.07.2025 / 11:35
Yaşayış minimumu haqqında qanunda dəyişiklik edildi

11.07.2025 / 11:33
“Bakinski raboçi” və “Xalq” qəzetinin redaksiyalarının MMC-ləri yaradıldı - FƏRMAN

11.07.2025 / 11:31
Milli Onkologiya Mərkəzinin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsinə vəsait ayrıldı - SƏRƏNCAM

11.07.2025 / 11:30
"İrana səfər etməyin!" - ABŞ öz vətəndaşlarına XƏBƏRDARLIQ ETDİ

11.07.2025 / 11:25
Dünya bazarı çalxalanır - qızıl 20 dollardan çox bahalaşıb

11.07.2025 / 11:16
Abşeronda 17 əl qumbarası, 16 partlayıcı və xeyli silah-sursat aşkarlandı - TƏCİLİ

11.07.2025 / 11:13
Vüqar Rəhimzadə: Azərbaycan konstruktiv və lider mövqeyi ilə sülh gündəliyini irəli aparır

11.07.2025 / 11:09
Cənubi Qafqazda yeni diplomatik mərhələ: Əbu-Dabidə tarixi görüş

11.07.2025 / 11:07
Samvel Karapetyanın yaxın adamı da həbs edildi

11.07.2025 / 11:04
Prezident İlham Əliyev Monqolustan Prezidentini təbrik etdi

11.07.2025 / 11:03
Bakı - İrəvan danışıqlarında mühüm nəticələr alındı - CANLI

11.07.2025 / 11:00
Respublika Klinik Xəstəxanasında pasiyent üzərində eyni anda 5 əməliyyat icra olunub

11.07.2025 / 10:31
BDU-da T3 Fondunun birgə əməkdaşlığı ilə “TEKNOFEST klubu” yaradılır

11.07.2025 / 10:29
Makron ŞOKDA - Məhkəmə onun arvadını kişi adlandıran jurnalistə bəraət verdi!

11.07.2025 / 10:22
Şirvanda narkokuryerdən 7 kiloqrama yaxın narkotik vasitə götürülüb

11.07.2025 / 10:13
Azərbaycan və Çin arasında mülki aviasiya sahəsində əməkdaşlığa dair sənəd imzalanıb

11.07.2025 / 10:10
Pakistanda cinayətkarlar 9 sərnişini öldürüblər

11.07.2025 / 10:00
"Rusiya ilə müharibə təkcə Ukrayna üçün deyil..."

11.07.2025 / 09:45
Pensiyaçılara şad xəbər

11.07.2025 / 09:32
Bu çanta Parisdə 7 milyona avroya satıldı

11.07.2025 / 09:20
"60 günlük atəşkəsə razıyıq, amma..."

11.07.2025 / 09:12
"Rusiya ilə bağlı məyus oldum" - Trampdan mühüm açıqlama

11.07.2025 / 09:05
Avroliqada yeni mövsüm başladı - NƏTİCƏLƏR

11.07.2025 / 09:02
PKK bu gün silahı yerə qoyacaq - "Terrorsuz Türkiyə" dövrü başlayır

11.07.2025 / 08:41
DİM-in riyaziyyatla bağlı "hesabları" özünü doğrultmadı...

11.07.2025 / 08:40
Bakının bu yollarında tıxac var - MƏLUMAT

11.07.2025 / 00:03
"Azərbaycan və Ermənistanın sülh istəyini dəstəkləyirik" - ABŞ Departamenti

10.07.2025 / 22:34
Ermənistanın Azərbaycan ərazilərini işğal etməsi zamanı əsirlikdə və girovluqda dəhşətli işgəncələrə məruz qalmış şəxslər məhkəmədə ifadə verdi - FOTO

10.07.2025 / 22:05
Prezident İlham Əliyevin sosial şəbəkə hesablarında Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinə işgüzar səfərindən görüntülər paylaşıldı - VİDEO

Qərbi Azərbaycan məsələsi beynəlxalq sənədlərdə insan haqları kimi qəbul olundu...

XƏBƏR ARXİVİ

İyul
B.eÇ.aÇC.aCŞB
301234567891011121314151617181920212223242526272829303112345678910