Ərdəbilin Ciral parkında Azərbaycanın Zəfəri ilə həmrəylik aksiyasına niyə divan tutuldu?..
Azərbaycanın 44 günlük Vətən müharibəsində qələbə qazanması İran rejiminin soydaşlarımıza qarşı aqressiyasının daha da güclənməsi ilə müşayiət olunur. “Qarabağ Azərbaycandır” deyən soydaşlarımıza həbs və şallaq cəzası kəsən mollakratiya Güneydəki fəallara qarşı repressiya maşınıni daha da gücləndirib.
Belə ki, Azərbaycanın 30 ildən sonra öz torpaqlarını azad etməsinə səs verən 12 nəfər fəal Azərbaycan Ordusuna dəstək və İranın Ermənistana yardımlarına etiraz olaraq Ərdəbil şəhərinin Ciral parkında aksiya keçirib. Aksiya zamanı İran rejiminin təhlükəsizlik qüvvələri tərəfindən döyülərək həbs edilən fəallara 2021-ci il 9 oktyabr tarixində Ərdəbil şəhər məhkəməsi tərəfindən ümumilikdə 180 ay həbs və 888 qamçı cəzası hökmü çıxarılıb.
Azərbaycanın bir qrup hüquq müdafiəçisi isə İranda fəalların həbsi ilə bağlı BMT və "Amnesty İnternational"a müraciət edib.
İranın bu davranışına beynəlxaq qurumlar necə reaksiya verməlidir? İran Azərbaycanın qələbəsini içdən yaşayan soydaşlarımıza qarşı niyə belə sərt davranır?
- “İstər Azərbaycanda, istərsə də dünya ictimaiyyətində çox ciddi etirazlar olmalı, molla rejiminin 12 nəfər azərbaycanlı fəala qarşı törətdiyi qeyri-insani davranışa görə ona beynəlxalq səviyyədə ciddi təpkilər göstərilməlidir”
AMEA Tarix İnstitutunun aparıcı elmi işçisi, ADPU-nun dosenti Mübariz Ağalarlı da “Bakı-Xəbər”ə bildirdi ki, bu, İran dövlətinin təkcə bu gün deyil, yarandığı dövrdən azərbaycanlılara və digər qeyri-farslara qarşı həyata keçirdiyi olduqca aqressiv və repressiv hərəkətlərdən, davranışlardan biridir: “1925-ci ilə qədər İran coğrafiyasında hakimiyyətdə olan Qacarlar dövləti devrildikdən sonra azərbaycanlılara qarşı mədəniyyətdə, dildə, təhsildə baş verən etnik soyqırım siyasəti ardıcıl olaraq davam edib. Bir məsələni xüsusilə vurğulamaq istəyirəm ki, yüzillər boyu İran coğrafiyasında hökmranlıq edən Azərbaycan sülalələri, dövlətləri həmişə digər xalqlara, həmçinin də o coğrafiyada farslara münasibətdə loyal, liberal, tolerant yanaşıb. Hətta bilirsiz ki, orta əsrlərdə fars dilinin yüksəlməsində, dəyər qazanmasında, dillər arasında öncül mövqe tutmasında Azərbaycan dövlətlərinin, eyni zamanda alimlərimizin, ziyalılarımızın böyük rolu olub. Çünki əgər o dövrdə Azərbaycan dövlətləri fars dilinə və farslara dəyər verməsəydi, dünya miqyasında əhəmiyyətə malik olmayan fars dili orta əsrlər dövründə də ölü dillərdən birinə çevrilə bilərdi. Bu baxımdan, bizim yüzillər boyu orada yaşayan farslara və başqa xalqlara tolerant yanaşmağımıza baxmayaraq, təəssüflər olsun ki, 1925-ci ildən bu yana İran coğrafiyasında hakimiyyəti zəbt edən fars rejimi istər şah dönəmdə, istərsə də mollalar dövründə azərbaycanlılara qarşı olduqca aqressiv mübasibət göstərilib, aqressiv davranışlar sərgilənib. Hətta müəyyən dönəmlərdə baş verən siyasi proseslərdə yüzminlərlə azərbaycanlı məhv edilib, qətlə yetirilib, mədəniyyətimizə, tariximizə qəsd edərək tariximizi saxtalaşdırıblar. Sözsüz ki, öz haqları, hüquqları, mədəniyyətləri, dilləri, dövlətçilikləri uğrunda apardıqları mücadiləyə görə güney azərbaycanlılara qarşı repressiyalar həyata keçirilib. Bu gün də davam edir. Bu, tarixi gerçəkliklərdir, bunu dünya dövlətləri də bilir. Buna göz yumulsa da, hər kəs gerçəklikdən xəbərdardır. İranın soydaşlarımıza qarşı repressiya siyasətini yenidən davam etdirməsinin səbəbi 44 günlük Vətən müharibəsində Azərbaycan ordusunun 30 illik erməni işğalına son qoyması, Ermənistan dövlətini diz çökdürməsidir. Azərbaycan ordusu erməniçiliyi, erməni ideologiyasını, mifini damadağın edib iflasa uğratdı. Təbii ki, bu hadisə İran ideoloji təfəkkürünə də bu və ya digər formada böyük zərbə vurdu. Çünki gerçəklik bunu ifadə edir ki, bizim İkinci Qarabağ müharibəsində qazandığımız zəfərdən sonra ən azı Ermənistan qədər bu qələbədən narahat olan məhz İran molla rejimidir. Bu, faktiki olaraq, özünü bütün müstəvilərdə göstərir”.
M.Ağalarlının fikrincə, son dövrlər İran tərəfindən Azərbaycana qarşı qarayaxma kampaniyalarının aparılması, Azərbaycanı bu və ya digər formada haqsız ittiham etmələr, hətta guya ki, Azərbaycanın Qarabağda, İranla sərhəddə terrorçular yerləşdirməsi kimi əsassız suçlamalar onu deməyə əsas verir ki, bu ölkənin Azərbaycana münasibəti çox aqressivdir. Bunun da kökündə siyasi və iqtisadi amillər dayanır, xüsusilə də etnik amil dayanır. Bu gün İran dövlətinun Azərbaycana qarşı aqressiv münasibəti siyasi mahiyyət daşımaqla yanaşı, eyni zamanda orada olan 35-40 milyon Azərbaycan türkünə qarşı qaynaqlanan bir etnik amildir. Çünki 44 günlük müharibədən sonra soydaşlarımızda böyük ruh yüksəkliyi yaranıb, onlar çox fəallaşıblar. Qələbədən sonra soydaşlarımızın milli-siyasi düşüncələri daha da güclənməkdədir, demək olar ki, onlar molla rejiminin qarşısında konkret mövqe ortaya qoyublar. Hətta burada, çox ehtimal ki, bu və digər mənada təşkilatlanma prosesi gedir, bu da, sözsüz ki, İran rejimini ciddi şəkildə narahat etməkdədir. Güclü Azərbaycan dövlətinin qarşısında öz hərbi-siyasi iradəsini ortaya qoya bilməyən molla rejimi, təbii ki, bunun heyfini güneydə olan soydaşlarımızdan çıxır. Çünki İkinci Qarabağ savaşında birmənalı olaraq Azərbaycan dövlətinin yanında olan dünya azərbaycanlılarının ən öndə gedəni güney Azərbaycan türkləri oldu ki, bütün hallarda İrandan gələn təxribatların qarşısını aldılar. Bunu öz əməlləri, canlarını ortaya qoyaraq etdilər. Məhz bunun nəticəsi olaraq, molla rejimi güneylilərdən qisas alır. İkinci Qarabağ savaşı zamanı Araz boyu düzülərək Azərbaycan əsgərinə, Azərbaycan dövlətinə mənəvi dəstək verdiklərinə görə molla rejimi güney azərbaycanlılardan müxtəlif yollarla qisas alır”.
Molla rejiminin12 nəfər fəalı Azərbaycan Ordusuna dəstək və İranın Ermənistana yardımlarına etiraz olaraq Ərdəbil şəhərinin Ciral parkında aksiya keçirdiyinə görə bu şəkildə cəzalandırmasının İranın özünə utanc gətirdiyini deyən M.Ağalarlı hesab edir ki, rejim onların başına hansı müsibətləri gətirsə də, onlar heç zaman qəlblərindəki Azərbaycan sevdasını inkar etməyəcəklər. “Molla rejiminin bizim güneydəki fəallara qarşı törətdikləri bu ölkənin özü üçün böyük utanc gətirən məsələdir. Çünki islam dəyərlərində də, beynəlxalq hüquq normalarına görə də bu davranışlar qəbuledilməzdir. İnsan haqları üzrə beynəlxalq konvensiyalar da rejimin davranışlarını pisləyir, buna görə hüquqi-siyasi məsuliyyət təsbit edir. Ona görə də, İran maşınlarının qanunsuz olaraq Xankəndiyə yük daşımasına etiraz olaraq Ərdəbil şəhərində soydaşlarımızın keçirdiyi bu aksiyadan sonra molla rejiminin bu vəhşilikləri güney azərbaycanlılara qarşı bir hüquq pozuntusudur. Molla rejiminin soydaşlarımıza qarşı etnik qisasçılıq zəminində həyata keçirdiyi bu repressiya, aqressiv davranış insan haqlarının pozulması olmaqla mənəvi-dini və beynəlxalq hüquqa ziddir. Düşünürəm ki, istər Azərbaycanda, istərsə də dünya ictimaiyyətində çox ciddi etirazlar olmalı, molla rejiminin 12 nəfər azərbaycanlı fəala qarşı törətdiyi qeyri-insani davranışa görə ona beynəlxalq səviyyədə ciddi təpkilər göstərilməlidir. Çünki bu, dövlətin öz vətəndaşına qarşı aqressiv hərəkətidir”-deyə M.Ağalarlı qeyd etdi.
İradə SARIYEVA
