“Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpası və işğala son qoyulması, habelə azərbaycanlıların öz doğma yurdlarına qayıtmaq imkanı əldə etməsindən sonra artıq normal vəziyyət mövcuddur və İran bu işdə yardımçı olmaq arzusundadır. Biz sizin dostunuz olmaqdan əlavə, yaxın qonşuyuq və əhalinin qayıdacağı, yenidənqurma işlərinin aparılacağı ərazilərinizin bərpası baxımından digər ölkələrlə müqayisədə üstünlüyə malikik. Biz o insanları ailə və soydaş hesab edirik. Arazın hər iki sahili boyu hər zaman soydaşlıq və dostluq münasibətləri mövcud olub”. Bu fikirləri İranın xarici işlər naziri Məhəmməd Cavad Zərif prezident İlham Əliyevlə görüşündə səsləndirib.
Nazir bundan başqa digər maraqlı məqamlara da toxunaraq, İran şirkətlərini Qarabağda maraqlandıran sahələrə də aydınlıq gətirib: “Energetika, yenidənqurma və geri dönəcək əhalinin yaşayışı üçün vasitə ola biləcək kənd təsərrüfatı kimi sahələr bizim üçün prioritet təşkil edir və şirkətlərimiz işə başlamağa hazırdır”. Beləliklə, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə Azərbaycanın başlamağa hazırlaşdığı genişmiqyaslı işlərə beynəlxalq miqyasda da ciddi dəstək verilməsi gözlənilir. Artıq bir çox ölkələr, o cümlədən İran bu xüsusda mövqeyini açıq ifadə edir. Bəzi ölkələrdən, məsələn, Türkiyədən gəlmiş şirkətlər isə bərpa prosesində iştirak üçün artıq müəyyən addımlar atıb. Azərbaycan isə azad edilmiş torpaqlarda görüləcək işi ən yüksək səviyyədə həyata keçirməyə hazırlaşır. Elə bu günlərdə Prezident İlham Əliyev qeyd edilən xüsusda bildirib ki, o bölgələrdə mövcud olan vəziyyətə uyğun müasir idarəetmə sistemi qurulmalıdır və burada hər şey planlı şəkildə təmin edilməlidir: "Azad edilmiş torpaqlarda hər şey, demək olar ki, dağıdılıb. Ona görə biz elə bir inkişaf modeli qurmalıyıq ki, ondan sonra biz onu bütün başqa torpaqlara da, necə deyərlər, transfer edə bilək, mövcud qüsurlar aradan qalxsın və ölkəmizin uğurlu inkişafı təmin edilsin". Hazırda Azərbaycanın malik olduğu resurslar və cəlb edilən xarici dövlətlər bərpa prosesinin ən yüksək səviyyəfdə olacağını göstərir. Məsələ ilə bağlı millət vəkili Vüqar Bayramov qeyd edir ki, azad edilmiş torpaqlarımızda artıq bərpa işlərinə başlanıb: "Burada yeni iqtisadi modelin tətbiq edilməsi nəzərdə tutulur. Bununla bağlı dövlət başçısının Sumqayıt Kimya Sənaye Parkındakı çıxışında xüsusi qeydləri olub. Yeni iqtisadi model bir tərəfdən azad edilmiş torpaqlarda müasir standartlara uyğun infrastrukturun formalaşmasını özündə ehtiva edəcək. Artıq bu proses başlanıb". Deputatın sözlərinə görə, həmin ərazilərdə formalaşacaq infrastruktur beynəlxalq standartlara uyğun olacaq: "Belə ki, Füzulidə beynəlxalq hava limanının formalaşmasına, Füzuli-Şuşa yolunun çəkilməsinə başlanması, beynəlxalq standartlara uyğun olaraq kommunal xidmətlərin verilməsi və digər infrasturkturun genişləndirilməsi ilə bağlı aparılan fəaliyyətlər ondan xəbər verir. Bu da müasir standartlara uyğun olaraq azad edilmiş ərazilərimizdə iqtisadiyyatın formalaşmasına imkan verəcək. Eyni zamanda, burada yeni modelin tətbiq edilməsi nəzərdə tutulur. Bu model özündə vergi güzəştlərini, təşviq mexanizmlərini, o cümlədən xarici investisiyaların cəlbi üçün xüsusi zonaların yaradılmasını da ehtiva edir".
Deputat artıq hökumətdə azad edilmiş ərazilərin iqtisadi inkişafı ilə bağlı xüsusi konsepsiyanın hazırlandığını diqqətə çatdırıb: "4 mühüm istiqaməti əhatə edəcək konsepsiya, eyni zamanda, bu ərazilərdə təşviqin tətbiq olunmasını nəzərdə tutur. Bu təşviqin həm sahibkarlar, həm də vətəndaşlar üçün nəzərdə tutulacağı gözlənilir. Xüsusən də bu gün passiv formada olan vəsaitlərin real olaraq işğaldan azad edilmiş ərazilərə cəlb edilməsi ilə bağlı fəaliyyətlərin genişləndirilməsi prioritetdir. Təşviq paketləri bu kontekstdən tətbiq olunacaq. Məqsəd burada formalaşacaq inkişaf modelinin Azərbaycanın digər ərazilərinə transfer olunmasıdır. Bu, eyni zamanda, müasir çağırışlara uyğun olaraq iqtisadi menecmentin formalaşması anlamına gəlir. Azad edilmiş ərazilərdə infrastruktur, iqtisadi menecment və biznes mühiti müasir çağırışlara və beynəlxalq standartlara uyğun olaraq formalaşacaq. Azad edilmiş ərazilərin yaxın illərdə Azərbaycanda iqtisadi inkişafın əsas drayverlərindən birinə çevriləcəyi gözlənilir".
Bu günlərdə isə Nazirlər Kabinetinin Tikinti, şəhərsalma və kommunal təsərrüfat şöbəsinin müdiri Feyruz Mustafayev "Anadolu" agentliyinə Qarabağın yenidən qurulması üçün müxtəlif ölkələrin bərpa təcrübəsini araşdırdıqlarını diqqətə çatdırıb: "Bizim üçün ən uyğun təcrübənin Türkiyə modeli olacağını düşünürük. Bu qənaətə qonşu ölkənin son 20 ildə tikinti sektorunda əldə etdiyi nailiyyətləri nəzərə alaraq gəldik". Onun sözlərinə görə, bu məsələ ilə bağlı Türkiyənin Ətraf Mühit və Şəhərsalma Nazirliyi ilə görüş keçirilib. O əlavə edib ki, Qarabağın bərpasında Türkiyə şirkətlərinə üstünlük veriləcək: "Türkiyəli iş adamları azərbaycanlı həmkarları ilə birlikdə Qarabağı yenidən quracaqlar. Hazırda Füzulidən Şuşaya yeni yolun inşasında iki ölkənin şirkətləri birlikdə çalışırlar. Bu, ilk addımdır". Hesab edilir ki, işğaldan azad olunmuş torpaqlarımızın öz tarixi simasını bərpa etməsi digər dövlətlərin, eləcə də dünyanın nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlarının da bu bölgəyə olan marağını artıracaq. Xüsusilə ICESCO tərəfindən Şuşanın İslam dünyasının mədəni mərkəzinə çevrilməsi təklifi burada mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Burada xatırladaq ki, 2021-ci il BMT tərəfindən “Davamlı inkişaf üçün beynəlxalq yaradıcı iqtisadiyyat ili” elan olunub. Azərbaycanın da BMT-nin üzv dövləti olaraq elan olunmuş bu təşəbbüsə qoşulması işğaldan azad olunmuş ərazilərdə ardıcıl iqtisadi inkişafın təmin edilməsi istiqamətində fəaliyyəti daha da gücləndirəcək. Burada artıq xarici dövlət və şirkətlərin iştirakı da Azərbaycana əlavə üstünlüklər qazandırır.
Nahid SALAYEV
