Akif Nəsirli: “Supermarketlər Assosiasiasının yaradılması dövlət və bazar arasında səmərəli əməkdaşlığı təmin edə bilər”
Marketlər müasir iqtisadiyyatın vacib tərkib hissələrindən biridir. Onlar istehlakçıların gündəlik tələbatlarını ödəməklə yanaşı, ölkənin iqtisadi inkişafına da mühüm töhfə verirlər. Demək olar ki, istehlakçılar fərdi dükanlar deyil, marketlərdən alış-verişə üstünlük verir. Bu isə o deməkdir ki, supermetlərə tələbat yüksəkdir və ölkədə marketlər şəbəkəsi günü-gündən böyüyür. Ancaq bu şəbəkəyə nəzarət edən qurum, təşkilat az saydadır.
Məlumat üçün bildirək ki, xarici ölkələrdə Supermarketlər Assosiasiyası fəaliyyət göstərir. Bu ictimai təşkilatdır. Supermarketlər Assosiasiyasında bütün marketlər birləşir. Bu günlərdə Yunanıstanda həmin Supermarketlər Assosiasiyası ilə hökumət arasında danışıqlar aparılıb. Danışıqlar nəticəsində əhəmiyyətli nəticə əldə olunub. Belə ki, əhalinin ən çox işlətdiyi, bütün təbəqələrin manefeyinə uyğun olan azı 2 min adda məhsulun qiymətində endirim olunması müzakirə olunub. Maraqlıdır, ölkəmizdə də belə bir təcrübə tətbiq oluna bilərmi? Supermarketlər Assosiasiyası adlı qurum yaradıla bilərmi?
“Marketlər Assosiasiyada birləşərsə, bu, qiymət siyasətinə şəffaflıq və sabitlik gətirə, əsas ərzaq mallarında süni bahalaşmanın qarşısını ala bilər”
Liberal İqtisadçılar Birliyinin sədri Akif Nəsirli “Bakı-Xəbər”ə açıqlamasında qeyd etdi ki, Supermarketlər Assosiasiyasının yaradılması, həm iqtisadi, həm də sosial baxımdan çox aktual mövzudur: “Marketlər bu gün təkcə satış məntəqəsi deyil, həm də iqtisadi sistemin sabitliyinə, məşğulluğa və vergi gəlirlərinə təsir edən mühüm bir sahədir. Onlar logistika, kənd təsərrüfatı, istehsal və xidmət sektorları ilə sıx əlaqədə işləyirlər. Yunanıstanda fəaliyyət göstərən Supermarketlər Assosiasiyası (Association of Supermarkets) hökumətlə birbaşa əməkdaşlıq edir. Onların məqsədi qiymət sabitliyini qorumaq, istehlakçıların alıcılıq qabiliyyətini dəstəkləmək, inflyasiyanın təsirini azaltmaqdır. Yunan hökuməti ilə aparılan danışıqlarda təxminən 2000 adda əsas istehlak mallarına endirim tətbiqi razılaşdırılıb. Bu, bazarda rəqabəti tənzimləyir və sosial narazılığın qarşısını alır. Azərbaycanda iri market şəbəkələri (Bravo, Araz, Bazarstore, Neptun, Grandmart və s.) müstəqil fəaliyyət göstərir. Onlar arasında müəyyən koordinasiya olsa da, ümumi birgə platforma və ya Assosiasiya formal şəkildə mövcud deyil. Halbuki, belə bir qurumun yaradılması bir sıra üstünlüklər gətirə bilər.
Marketlər Assosiasiyada birləşərsə, bu, qiymət siyasətinə şəffaflıq və sabitlik gətirə, əsas ərzaq mallarında süni bahalaşmanın qarşısını ala bilər. Həmçinin, dövlət–özəl dialoqunun güclənməsi –böhran (inflyasiya, logistika problemləri, idxal çətinlikləri) zamanı hökumət birbaşa bu assosiasiya ilə işləyə bilər. Bununla yanaşı, sosial layihələr və endirim kampaniyalarının koordinasiyası – müəyyən sosial qruplara (azgəlirli ailələr, tələbələr və s.) məqsədli endirim proqramları həyata keçirilə bilər.
Eyni zamanda, milli brendlərin dəstəklənməsi – yerli istehsalçılara market zəncirlərində daha geniş yer verilməsi üçün razılaşdırılmış mexanizmlər də formalaşa bilər.
Ancaq onu da deyim ki, bu birləşmə bir sıra problemlərə də səbəb ola bilər. Belə ki, marketlər arasında rəqabət və ticarət sirrinin qorunması, hüquqi tənzimləmə bazasının olmaması, bəzi iri şəbəkələrin müstəqil qiymət siyasətindən imtina etmək istəməməsi kimi çətinliklər yarana bilər”.
Həmsöhbətimiz onu da əlavə etdi ki, Azərbaycan qanunvericiliyinə əsasən, “İctimai birliklər haqqında” Qanuna uyğun olaraq supermarketlər könüllü şəkildə bir assosiasiya yarada bilərlər. Bu, qeyri-kommersiya qurumu kimi qeydiyyatdan keçə və hökumətlə rəsmi əməkdaşlıq apara bilər: “Belə bir “Azərbaycan Supermarketlər Assosiasiyası” yaradılsa, həm istehlakçıların maraqları qorunar, həm də dövlətin iqtisadi tənzimləmə mexanizmləri daha çevik işləyə bilər. Bu addım bazar münasibətlərində məsuliyyətli ticarət modelinə keçidin əsasını qoya bilər. Eyni zamanda, Azərbaycanda supermarketlərin fəaliyyəti hazırda ayrıca qanunla deyil, bir neçə ümumi normativ aktla tənzimlənir. Bunlara “Ticarət fəaliyyəti haqqında”, “İstehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi haqqında”, “Qida təhlükəsizliyi haqqında” qanunlar və Vergi Məcəlləsi daxildir. Lakin bu sənədlər supermarketləri ayrıca hüquqi subyekt kimi müəyyən etmir. Buna görə də “Supermarketlərin fəaliyyəti haqqında” ayrıca qanunun qəbuluna ehtiyac var. Belə qanun qiymət sabitliyini qorumağa, rəqabəti tənzimləməyə, yerli məhsulların payını artırmağa və fövqəladə hallarda ərzaq təhlükəsizliyini təmin etməyə xidmət edər. Digər tərəfdən, bu qanun çərçivəsində Supermarketlər Assosiasiyasının yaradılması dövlət və bazar arasında səmərəli əməkdaşlığı təmin edə bilər”.
Günel CƏLİLOVA
