ABŞ Senatında şatdaunu dayandırmaq üçün Respublikaçılar və Demokratlar partiyalarının təklif etdikləri layihələr üzrə hər iki səsvermə uğursuz olub. Əvvəlcə Demokratlar Partiyasının hökumətin maliyyələşməsini oktyabrın 31-nə kimi təmin edən layihəsi üzrə səsvermə keçirilib. Layihə 47 lehinə, 52 əleyhinə səs toplayıb. Daha sonra Respublikaçılar Partiyasının maliyyələşməni noyabrın 21-nə kimi nəzərdə tutan layihəsi üzrə səsvermə baş tutub və 54 lehinə, 47 əleyhinə səslə 60 səs baryerini keçməyib. ABŞ-da şatdaun oktyabrın 1-dən qüvvədədir.
ABŞ prezidenti Donald Tramp qeyd edir ki, Demokratlar Partiyasının Senatda etdikləri kamikadze hücumuna bənzəyir. Dövlət başçısı bildirib ki, qarşıdurmanı başladan onlardır: “Onların heç nəyi qalmayıb. Ona görə bu, kamikadze hücumuna bənzəyir. İtirən onlardır. Demokratlar Partiyası prezident seçkilərində böyük fərqlə məğlub olub. Bu günlərdə gördüm ki, Kamala Harris nəticələrin çox yaxın olduğunu deyir. Bu, indiyə kimi olmuş ən böyük qələbələrdən biri idi”. ABŞ-da hökumətin bağlanması və geosiyasi qeyri-müəyyənliyin investorları qızıl almağa sövq etməsi nəticəsində isə dollar üçün ciddi təhdid yaranır. Artıq qızılın qiyməti tarixdə ilk dəfə olaraq hər unsiya üçün 4000 ABŞ dolları həddini keçib. Bir unsiyanın qiyməti 4036 dollar səviyyəsində qeydə alınıb. Ümumiyyətlə ötən ilin sonundan etibarən qızılın dəyəri digər çoxsaylı investisiya kateqoriyalarına nisbətən daha sürətlə yüksəlib və bu ilin əvvəlindən 50 faizdən çox bahalaşıb. Bu artımın əsas səbəbi investorların iqtisadi və geosiyasi risklər qarşısında daha etibarlı aktivlər axtarmasıdır. Son zamanlar ABŞ-da baş verən büdcə böhranı nəticəsində hökumətin bağlanması və dövlət borcunun yüksək səviyyəsi Amerika istiqrazlarına etimadı azaldır. Bundan əlavə, Rusiya-Ukrayna müharibəsi kimi geosiyasi hadisələr də etibarlı alternativ investisiya vasitəsi kimi qızıla tələbatı artırır. Bu gedişlə qızıl 1 unsiya üçün 5000 dollara qədər bahalaşa bilər. Qqeyd edildiyi kimi qızılın bahalaşmasının əsas səbəbləri ABŞ dollarının zəifləməsi və qlobal miqyasda artan iqtisadi və geosiyasi qeyri-müəyyənlikdir. Qızıldan fərqli olaraq, ABŞ dolları Donald Trampın ticarət müharibələri və Federal Ehtiyat Sisteminə təzyiqləri səbəbindən etibarlı sığınacaq kimi əvvəlki cazibəsini itirir. Mütəxəssislər dolların cazibədarlığını itirməsini "narahatedici simptom" adlandırırlar. Qızıl qiymətlərinin davamlı artımı fonunda Qərb analitikləri əsas qiymətli metal üçün qiymət proqnozlarına yenidən baxırlar.
“Goldman Sachs” investisiya bankının analitikləri 2026-cı ilin dekabrına qədər qızılın qiyməti ilə bağlı gözləntilərini əvvəlki 4300 dollardan 4900 dollara yüksəldiblər. Ekspertlər bütün dünya üzrə mərkəzi bankların qiymətli metalı almağa davam edəcəyini gözləyirlər: “2025-2026-cı illərdə mərkəzi bankın alışları orta hesabla 80-70 ton olacaq, çünki inkişaf etməkdə olan bazarların mərkəzi bankları qızılın xeyrinə öz ehtiyatlarını struktur şaxələndirməyə davam edəcəklər”. Təkcə bu amil gözlənilən qiymət artımına təxminən 19 faiz bəndi əlavə edəcək. ABŞ dollarının zəifləməsi və artan ticarət və geosiyasi gərginliklərdən qorunmaq istəyən investorların metala artan marağı fonunda qızıla artan tələb davam edir. İndi bir çox investor qızıla ABŞ dollarından daha təhlükəsiz aktiv kimi baxır. Xüsusilə, “Citadel hedcinq” fondunun rəhbəri Ken Qriffin fikrincə, investorlar qızıla dollardan daha təhlükəsiz aktiv kimi baxmağa başlayırlar ki, bu da onun fikrincə, həqiqətən narahatedici bir inkişafdır: “İnsanlar ABŞ-ın suveren riskinə qarşı portfellərini effektiv şəkildə de-dollarizasiya etmək və ya riski azaltmaq yollarını axtardıqları üçün biz qeyri-dollar aktivlərində əhəmiyyətli inflyasiya görürük”. O qeyd edib ki, ABŞ bazarları gücləndirən tənəzzül zamanı baş verənlərə daha çox uyğun maliyyə və monetar stimul görür. “Bridgewater Associates hedcinq” fondunun təsisçisi Rey Dalio qızılı dollardan daha təhlükəsiz aktiv adlandırır: “Qızıl portfelin diversifikasiyası üçün əla vasitədir. Əgər yalnız strateji aktivlərin bölüşdürülməsinə baxırsınızsa, ehtimal ki, təxminən 15% qızıl paylanması optimal olardı. Bu qiymətli metal ABŞ hökumətinin borc yükünün artdığı bir dövrdə etibarlı dəyər anbarıdır”. O, qızıl qiymətlərinin rekord artımını yüksək inflyasiya və iqtisadi qeyri-sabitlik şəraitində bahalaşmanı 1970-ci illərlə müqayisə edib. “DoubleLine Capital” direktoru Cefru Gundlax hətta qızıl portfelinin bölüşdürülməsini 25%-ə qədər artırmağı tövsiyə edir. Beynəlxalq Valyuta Fondunun hesabatında ABŞ dollarının beynəlxalq ehtiyatlardakı payının azalması “narahatedici əlamət” adlandırılır. İlin ortalarında ABŞ dollarının qlobal valyuta ehtiyatlarında payı 56,3%-ə qədər azalıb ki, bu da 1995-ci ildən bəri ən aşağı səviyyədir. Bu azalma ilk növbədə ABŞ dollarının özünün ucuzlaşması ilə bağlıdır. İlin əvvəlindən ABŞ dollarının məzənnəsi digər altı qlobal valyutanın səbətinə nisbətən demək olar ki, 10% ucuzlaşıb. Amma “Alfa Capital” fond bazarı analitiki Alina Poptsova hesab edir ki, dolların qlobal bazar mövqeyini itirməsi barədə danışmaq düzgün deyil: “ABŞ dollarının cəlbediciliyi təkcə dövlət borc bazarının dərinliyinə deyil, həm də bütövlükdə maliyyə sisteminin likvidliyinə və miqyasına əsaslanır. Bu, müxtəlif digər dollarla ifadə olunan alətlərə geniş çıxış imkanına malikdir. Ciddi tənzimləmələrə baxmayaraq, ABŞ maliyyə bazarı, məsələn, Avropa bazarından daha çevik və rəqabətlidir. Avropa bazarının idarə edilməsi baxımından da daha çevikdir. Şirkətlər, fondlar və Avropa tənzimləyiciləri bu çatışmazlığı etiraf edirlər ki, kapital bazarına inteqrasiya avronun qlobal bazarda mövqeyini gücləndirmək üçün başqa bir şərtdir”.
Ramil QULİYEV