Vaqif Abışov: “Müstəqil Azərbaycan dövlətinin varislik prinsipinə əməl etməsi faktı artıq bütün dünyada əks-səda yaradıb”
Bu il Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin (AXC) 100 illik yubileyidir. Şərqdə ilk demokratik respublika olan Xalq Cumhuriyyətinin 100 illiyi respublikamızla yanaşı, xarici ölkələrdə də qeyd edilir. Artıq Amerikanın bir neçə ştatında AXC-nin yüz illiyi ilə bağlı tədbirlər keçirilib. Bu günlərdə isə Hindistanda AXC-nin yüz illiyinə həsr edilən əlamətdar tədbir keçirilib.
Cumhuriyyətin 100 illiyinin xarici ölkələrdə keçirilməsinin tarixi və siyasi əhəmiyyəti nədir?
Tarixçi alimlərin bildirdiyinə görə, Müsəlman Şərqində ilk demokratik respublika olan AXC-nin 100 illiyinin Azərbaycandan kənarda da qeyd edilməsi təsadüfi deyil. Alimlər bildirirlər ki, Müsəlman Şərqində ilk demokratik respublika olan AXC sırf demokratik bir siyasi quruluş sisteminə sahib olub. Bu dövlət siyasi, mədəni, dini, irqi, etnik və cinsi mənsubiyyətindən asılı olmayaraq, bütün vətəndaşlarına eyni hüquqlar verib. Bu gün bütün Avropa ölkələrinin, Amerikanın, Rusiyanın, Qafqaz respublikalarının da Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin qüdrətli bir dövlət olması haqqında məlumatları var.
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Tarix İnstitutunun əməkdaşı, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Vaqif Abışov bizimlə söhbətində bildirdi ki, Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti dünyanın ən mütərəqqi dəyərlərinə sahib olan bir respublika, dövlət olub. AXC-nin 100 illik yubileyinin xarici ölkələrdə keçirilməsinin böyük siyasi, tarixi əhəmiyyəti olduğunu vurğulayan tarixçi-alimin sözlərinə görə, müasir avropalılar, amerikalılar bu dövlətin gördüyü işlərlə, fəaliyyəti ilə bir daha tanış olurlar: “Mən dünən Gürcüstandan gəlmişəm. Gürcüstanın paytaxtı Tiflis şəhərində “Bilik” Fondu, Gürcüstan Milli Elmlər Akademiyası və Azərbaycanın Gürcüstandakı Səfirliyinin təşkilatçılığı ilə böyük bir konfrans keçirildi. Konfrans həm Cumhuriyyətin 100 illiyinə, həm də azərbaycanlıların soyqırımına həsr edilmişdi. Yəni burada iki mövzu müzakirə edilirdi. Bu tədbirdə Cumhuriyyət haqqında geniş danışıldı. Çünki Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti Tiflisdə elan edilib. Bilirsiniz ki, Cumhuriyyətin 100 illiyinin keçirilməsi ilə bağlı Prezident İlham Əliyev sərəncam imzalayıb. Bu il həm respublikamızda, həm də onun xaricində Cumhuriyyətlə bağlı silsilə tədbirlər keçirilir. Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin 100 illiyinin xarici ölkələrdə keçirilməsi ictimai, mənəvi, tarixi və siyasi hadisədir. Deyərdim ki, ölkə başçısının sərəncamı ilə 2018-ci ilin “Cumhuriyyət ili” elan edilməsinin özünün məhz böyük tarixi və siyasi əhəmiyyəti var. Bu məsələ ilə bağlı həm dövlətimiz, həm siyasi xadimlərimiz, həm də elm adamlarımız geniş təbliğat işi aparırlar. Azərbaycanın görkəmli şəxsiyyətlərinin qurduğu dövlətin yaranmasından 100 il ötməsinə baxmayaraq, bu gün də bu dövlətin ənənələri, əməlləri yaşayır. Artıq bütün dünya bilir ki, Cumhuriyyətin ənənələri yaşadılır və onun siyasi, dövləti davamçısı Azərbaycan dövlətidir. Müstəqil Azərbaycan dövlətinin varislik prinsipinə əməl etməsi faktı artıq bütün dünyada əks-səda yaradıb. Dövlətimiz varisi olduğu Cumhuriyyətin ənənəsinin, əməllərinin unudulmasına, yaddan çıxmasına imkan vermir. Bu, gənc nəslə də, dünya xalqlarına da bu şəkildə çatdırılır. Cumhuriyyətdən miras qalan üçrəngli bayraq, himn Azərbaycan dövlətinin atributlarıdır. Cumhuriyyətin gömrük, ordu, sərhəd qoşunları siyasəti də bu gün davam etdirilir. Dünya ictimaiyyəti bilir ki, Azərbaycan dövləti demokratik bir dövlətin davamıdır, onun yolu ilə gedir”.
Alim qeyd etdi ki, 1918-ci il mayın 28-də qurulan Cumhuriyyət və onun liderləri yalnız respublika daxilində deyil, xarici ölkələrdə Cumhuriyyətin Müsəlman Şərqində ilk demokratik parlamentli ölkə olduğunu sübut etib. “Hətta Cumhuriyyətin Əlimərdan bəy Topçubaşovun rəhbərliyi ilə Paris Sülh Konfransında apardığı siyasət də tarixi bir hadisədir. Xüsusilə də 1919-cu ildə Cumhuriyyətin 1 illiyində Əlimərdan bəy Topçubaşovun rəhbərlik etdiyi nümayəndə heyəti ilə ABŞ prezidenti Vidro Vilsonun görüşməsi, ona təqdim edilən memorandum və onunla danışıqların aparılması özü də ABŞ prezidentində dəqiq təsəvvür yaradırdı ki, Azərbaycan Xalq Cumhuriyyətinin nümayəndələri kifayət qədər səviyyəli təmsilçilərdir. Yəni onlar böyük şəxsiyyətlər kimi Cumhuriyyət adından konfransa qatılmaq hüququ əldə ediblər. Cumhuriyyətin müstəqilliyi həmin konfrans tərəfindən tanındı. Demək istəyirəm ki, AXC bizə, bizdən sonrakı nəslə çox böyük töhfələr verdi. 1918-ci ildə qurulan Cumhuriyyət bütün dünyaya sübut etdi ki, bizim dövlətçilik ənənələrimiz mövcud olub və bu gün də var. 1918-ci ildən keçən 100 il sonra da Azərbaycanda dövlətçilik ənənələri davam etdirilir, əsrlər sonra da davam etdiriləcək” - deyə tarixçi-alim vurğuladı.
İradə SARIYEVA
