Şakir Ağayev: “Ağdamı qaytarmamaq üçün Ermənistan xarici havadarlarından dəstək umurdu”
Müstəqillik tariximizin ağrılı-acılı səhifələri də, zəfər müjdəli günləri də var. Biz uzun illər 20 noyabr gününü Qarakənd faciəsinin ildönümü kimi qeyd etdik. Son beş ildə isə 20 noyabr tariximizə həm də qürur duyulacaq bir gün - Ağdamın işğaldan azad olunduğu gün kimi düşüb.
1993-cü ilin 23 iyulunda Ağdam erməni qəsbkarları tərəfindən silah gücünə işğal edilsə də, 27 il sonra 2020-ci ilin 20 noyabrında üçtərəfli bəyanatın şərtlərinə əsasən bir güllə atılmadan Azərbaycana qaytarıldı.
Faktiki olaraq, Ermənistan üçtərəfli bəyanatın şərtlərinə əməl etmək, Ağdamı geri qaytarmaq istəmirdilər. Bunun üçün də əllərindən gələni edir, kömək üçün rəsmi Parisə, Vaşinqtona müraciət edirdilər.
Ermənilər bilirdilər ki, üçtərəfi razılaşmaya əsasən Ağdamı, Laçını və Kəlbəcəri döyüşsüz Azərbaycana qaytarmalıdırlar. Amma heç cür bu addımı atmaq istəmirdilər, istəyirdilər ki, işğal altında saxladıqları Ağdamı Azərbaycana təhvil verməsinlər. Çünki başa düşürdülər ki, əgər Ağdamı verməsələr o biri iki rayonu da, yəni Kəlbəcər və Laçını da əllərində saxlaya biləcəklər. Ona görə də noyabrın 9-dan-üçtərəfli (Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya rəhbərləri tərəfindən imzalanan üçtərəfli bəyanat) müqavilə imzalanandan noyabrın 20-nə qədər var gücləri ilə Ağdamı verməmək istiqamətində müqavimət göstərdilər. Dünyanın bütün paytaxtlarına, xüsusən də Vaşinqtona, Parisə və sairə baş vurdular ki, Ağdamı geri qaytarmasınlar, amma iflasa uğradılar, məkrli niyyətləri hasil olmadı. Ermənilərin dirənişinə, məkrli planlarına, gizli danışıq və təxribatlarına baxmayaraq Ağdamı müharibəsiz-davasız, bir güllə belə atılmadan Azərbaycana qaytarmaq məcburiyyətində qaldılar.
Təbii ki, Ermənistanın dünya paytaxtları ilə işləmək üçün xüsusi planları vardı. Beynəlxalq təşkilatlara, müxtəlif ölkələrin paytaxtlarına gedib gəlirdilər ki, üç rayonu qaytarmasınlar, amma cəhdləri boşa çıxdı. Noyabrın 20-də Ağdamı, noyabrın 25-də Kəlbəcəri, dekabrın 1-də isə Laçını Azərbaycana qaytardılar.
“İstədiyi dəstəyi ala bilmədi, diplomatik sahədə uğursuzluğunu dərk etdi və nəticədə Ağdamı qaytarmağa məcbur oldu”
Ermənilərin Ağdamın Azərbaycaycana qaytarması səbəbləri barədə “Bakı-Xəbər”ə danışan “Novoye vremya” qəzetinin baş redaktoru Şakir Ağayevin bildirdi ki, 20 noyabr Ağdamın Azərbaycana təhvil verildiyi gündür, bu gün Azərbaycan tarixinin ən şanlı səhifələrindən biridir. Ş.Ağayev qeyd etdi ki, ermənilər 1993-cü ilin 23 iyulunda Ağdamı işğal etdilər və 27 il Ağdamı darmadağın edib viran qoydular, daşı-daş üstə qoymadıqları bütün dünyaya məlumdur. Ş.Ağayev bildirdi ki, bu səbəbdən də Ağdamın “Qafqazın Xirosiması” adlandırılması da təsadüfi deyil. “Ağdam ömrü boyu ermənilər üçün qorxduğu, çəkindiyi yeri olub. Çox təəssüflər olsun ki, Ağdam xəyanətin qurbanı oldu və işğala məruz qaldı. Ağdam Azərbaycanın ən böyük şəhəri, əhalisinin sayına görə Qarabağın ən böyük rayonu olan Ağdam işğal olundu. Bu bütün azərbaycanlılar, o cümlədən də ağdamlılar üçün qanlı, faciəli bir tarix idi. Amma biz heç zaman Ağdamın işğalı ilə barışmadıq və onu erməni tapdağından azad etmək məqsədindən bir gün də olsun əl çəkmədik. 2020-ci ilin 20 noyabrında Ağdam bir güllə atılmadan, heç bir təlfat olmadan Azərbaycana qaytarıldı. Bu ilk növbədə Azərbaycan Ordusunun, Azərbaycan əsgər və zabitinin, başlıcası da müzəffər Ali Baş Komandanın çox böyük hərbi-siyasi şücaəti nəticəsində baş verdi. Biz 44 günlük müharibəni qələbə ilə başa vurduq.
2020-ci ilin 10 noyabrında Ermənistan kapitulyasiya sənədinə imza atdı. Azərbaycan Prezidenti diplomatiya tarixində analoqu olmayan gedişi nəticəsində məğlub Ermənistan Azərbaycanın tələblərini yerinə yetirməyə məcbur oldu. İşğalda qalan üç rayonumuzu-Ağdamı, Kəlbəcəri və Laçını Prezident İlham Əliyevin böyük siyasi-diplomatik səyləri nəticəsində Ermənistan Azərbaycana təhvil verdi. Azərbaycan rəhbərli Ermənistanı Ağdamı müharibəsiz qaytarmağa məcbur etdi. Çünki Ermənistan Azərbaycan Prezidentinin, Rusiya Prezidentinin və Ermənistanın baş nazirinin imzaladığı üç tərəfli bəyanata Ermənistan əməl etmək istəmir, üç rayonumuzu qaytarmamaq üçün çalışırdı.
Ağdamı qaytarmamaq üçün Ermənistan xarici havadarlarından dəstək umurdu. Bu səbəbdən də müxtəlif ölkələrin paytaxtlarına üz tutur, Vaşinqtondan, Parisdən kömək istəyirdi. Ermənistan xarici ölkə paytaxtlarından istədiyi dəstəyi ala bilmədi, diplomatik sahədə uğursuzluğunu dərk etdi və nəticədə Ağdamı qaytarmağa məcbur oldu”-deyə Ş.Ağayev qeyd etdi.
Ş.Ağayevin sözlərinə görə, Ermənistan birmənalı olaraq Ağdamı qaytarmaq istəmirdi və bütün cəhdləri, təxribatları, xarici ölkələrə dəstəklə bağlı açıq və gizli müraciətləri, rəsmilərin səfərləri, telefon danışıqları, görüşləri buna hesablanmışdı. S.Ağayev bildirdi ki, amma Ermənistanın qurduğu planların heç birinə dəstək verilmədi və bu səbəbdən də o Ağdamı da, digər iki rayonu qaytardı, öz məğlubiyyəti ilə barışmalı oldu.
5 ildir ağdamlıların Ağdam şəhər gününü qeyd etdiyini deyən Ş.Ağayev vurğuladı ki, Ağdamda böyük yenidənqurma, tikinti-bərpa işləri görülür, “öldürülən” yurd yerimiz canlanır, həyata dönür, artıq bu rayonun kəndlərinə insanlar geri qayıdır, əhali məskunlaşır. Ş.Ağayev qeyd etdi ki, yaxın vaxtlarda Ağdam şəhərinə də köç nəzərdə tutulur. “Bir ağdamlı kimi, böyük məmnuniyyətlə ömrümün qalan hissəsini Ağdamda yaşamağa keçirməyə hazıram. Hamımız Ağdam şəhərinə qayıdığı, köçü, orda yaşayışın olmasını arzu edirik.
Ermənilər Ağdamı qaytarmamaq üçün hansı ölkələrin paytaxtlarına, hansı beynəlxalq təşkilatlara ayaq döysələr də şanlı Azərbaycan Ordusunun şücaəti, müzəffər Ali baş Komandanın hərbi-siyasi, diplomatik səyləri nəticəsində bu gün Ağdam yenə də bizimdir. Əbədi olaraq bizim olacaq”-deyə Ş.Ağayev qeyd etdi.
İradə SARIYEVA
