Manat avronun "belini qıra" bilər

Maliyyə bazarlarında hazırda xüsusi maraq doğuran məsələlərdən biri də avro və dollar məzənnəsində yaşanan son dəyişiklərdir. Dünyanın əksər nüfuzlu maliyyə mərkəzləri avronun gələcəyi ilə bağlı heç də nikbin proqnoz səsləndirmir. Nüfuzlu alman bankı olan "Deutsche Bank AG"ın proqnozunda bildirilir ki, ilin sonuna kimi isə avro dollardan ucuz ola bilər:
"Amerikada məşğulluqla bağlı situasiya nə qədər yaxşıdırsa, ABŞ-ın Federal Ehtiyat Sisteminin dollara dəstək vermək siyasəti yürüdəcəyi o qədər yüksəkdir". "Deutsche Bank"ın Nyu-Yorkdakı valyuta bazarlarının araşdırılması üzrə qlobal bölməsinin həmrəhbəri Alan Raskinin proqnozuna görə, dollar ilin sonuna kimi avroya münasibətdə 95 sentə qədər möhkəmlənəcək.
"Bank of Tokyo-Mitsubishi" (MUFG) ekspertləri bu ilin ilk rübünün sonuna avronun məzənnəsinin 1 dollar üçün 1,06, ikinci və üçüncü rüblərin sonuna 1,04,avro, ilin sonuna kimi isə parietetə enəcəyini proqnozlaşdırırlar. Bankın ekspertləri Avropa Mərkəzi Bankının martın 10-da keçiriləcək iclasda kəskin addımlar atmayacağını və nəticədə avronun məzənnəsində sərt dəyişikliklərin olmayacağını düşünürlər. Analitiklər hesab edir ki, Avropa Mərkəzi Bankının qərarları artıq avronun məzənnəsində öz əksini tapıb. Belə ki, avro dollar qarşısında zəifləyir. "Bank of Tokyo-Mitsubishi"nin ekspertləri düşünürlər ki, USD/EUR məzənnəsindəki dəyişikliklər bundan sonra ABŞ Federal Ehtiyat Sisteminin növbəti qərarları və qlobal bazar konyunkturuna bağlı olacaq. Avrozonanın xarici ticarət balansının yüksək profisitə sahib olması avronun məzənnəsinin daha yumşaq azalmasını təmin edəcək.
Təbii ki, proses Azərbaycandan da yan keçməyəcək. Ekspertlər manatın avro qarşısında möhkəmlənəycəyini proqnozlaşdırır. Aydındır ki, artıq dəfələrlə qeyd olunduğu kimi, avronun məzənnəsinin aşağı düşməsi Azərbaycanın saxlanılan dövlət rezervlərinin həcminə, eləcə də dəyərinə mənfi təsir göstərir. Digər tərəfdən onu da xatırladaq ki, dünyada dollardan sonra ikinci güclü valyuta avrodur. Dünya ehtiyatlarının 25 faizi məhz avro ilə saxlanır. Azərbaycanın valyuta ehtiyatlarında da dollardan sonra avronun böyük payı var. Bu səbəbdən avronun kursu ölkəmiz üçün də həssas məsələdir. İlk növbədə ona görə ki, avronun ucuzlaşması avro ilə buraxılan istiqrazların faiz dərəcəsinə təsir göstərir. Baş verənlər həm də Azərbaycanın Avropa Birliyinə qeyri-neft sektorunun ixrac imkanlarını xeyli məhdudlaşdırır. Amma avronun məzənnəsinin aşağı düşməsi Avrozonada istehsal olunan məhsulların dünya bazarında ucuzlaşmasına və bununla daha çox rəqabət aparmasına imkan yaradır. Bu səbəbdən Azərbaycanda Avropada istehsal olunan məhsulların ucuzlaşmasını gözləmək olar.
Hələlik isə proqnozlar avronun dəyər itirməkdə davam edəcəyini göstərir. Avropa Mərkəzi Bankının sədri Mario Draqinin monetar ekspansiyanı davam etdirmək niyyətlərini açıqlaması da prosesə təsir edir. Xatırladaq ki, Avropa Mərkəzi Bankı hələ ötən ilin yanvar ayında təsdiq etdiyi 1,1 trilyon həcmində maddi aktivlərin alınması proqramını elan edib. Proqram bu ilin sentyabr ayına qədər bitməli idi. Amma Avropa Mərkəzi Bankı müddətin artırılmasını istisna etmir. Avropa Mərkəzi Bankı Avrozona iqtisadiyyatının perspektivlərində yavaşlama tendensiyası risqini proqnozlaşdırıb. Bu səbəbdən də dövriyyəyə daha çox avro buraxılması proqnozlaşdırılır. Bu da avronun məzənnəsinin zəifləyəcəyini və dollarla paritetə yaxınlaşacağını ehtimal edənlərin sayını artırır. Bu durumda manat avro qarşısında möhkəmlənsə də, dollar qarşısında yenidən dəyər itirə bilər.
Amma xatırladaq ki, dolların məzənnəsinin belə yüksəldilməsi ABŞ üçün risqlər formalaşdırır. Amerika şirkətlərinin öz mal və xidmətlərini satmaqda çətinliklər yaradır. Bu, eyni zamanda, daxili bazarda inflyasiyanın aşağı düşməsinə səbəb olub. Bu səbəbdən Amerikanın Avropanın vahid pulunun dollar qarşısında daha çox ucuzlaşmasına imkan verəcəyi də inandırıcı görünmür. İndiki durumda isə Avrozonada istehsal olunan məhsulların dollar ifadəsində dəyərinin azalması müşahidə edilir ki, bu da, təbii ki, onların dünya bazarında rəqabət qabiliyyətinin yüksəlməsinə gətirib çıxarır. Belə vəziyyət ABŞ ixradına ciddi prolem yaradır.
Tahir TAĞIYEV